Міхась Шаховіч - Вада ў рэшаце

— Ой, бабо-бабо! У нас жа нават газеты ў хаце няма. Дзе ж ты нумаркі праверыш? З суседзямі пасварылася...

— Каб мне заўтра газету выпісаў!

Час ішоў. Ігнат чытаў газету ды ўсміхаўся ў вусы. А жонка зноў давай сваё начытваць:

— Ці ты, часам, такую як трэба выпісаў? Людзі выігрываюць, а ў нас нічога!

— Газета, яна такая, але, бачыш, пісаць па-рознаму можна. Ты ж ім на пяро не глядзіш, што захочуць, тое і напішуць. Па радыё зусім інакш. Усе слухаюць, так хутка не схлусіш.

I такім чынам выплыла з жончынай панчохі новае радыё. Але зноў нічога, зноў бяда.

— Бачыш, радыё — рэч добрая, але там толькі чуеш, а не бачыш. А нягледзячы ў вочы ўсё гаварыць можна. Па тэлевізары ўжо інакш, там усё бачыш.

I перад святамі ў хаце паявіўся тэлев:зар. Давай Ігнаціха глядзець. Цэлыміі вечарамі вытрэшчвала вочы ў гэтую дзіўную скрынку, а раніцай хутчэй па вёсцы расказваць, што, моў, амерыканцы не толькі па месяцы ходзяць, але і загоны на ім прадаюць, а ў нас то заўтра добрая пагода будзе, а на захадзе ўжо ў поле выйшлі. Ігнат з суседам міргалі толькі адзін на аднаго і пасмейваліся сцішка. Клюнула, значыць.

Але аднойчы, давай Ігнат пра таталётку ўспамінаць:

— Знаеш што? Трэба будзе, бабо, тэлевізар прадаваць. Нічога з нашага выйгрышу не вы-ходзіць. I тут, відаць, ашукоўваюць.

— Я табе прадам! Век бы нічога не рабіў, толькі прадаваў! Сам неадукаваны дурань, то і мяне яшчэ хочаш у цемнаце пратрымаць! Вунь жанчыны за свае правы змагаюцца, я табе пакажу, што жонка вартая! Не хочаш глядзець дык выматвайся з хаты!

I так Ігнат навучыў сваю бабу культуры. Па вёсцы не крычыць, з суседзямі ўладзілася, але жонкай засталася.

Пакуль у Дзямяна стадола была ветрам крытая і хата, калом падпертая, крыва, на парослы травой пляцень узіралася, дык Даніла душа сусед быў. Хоць ты яго да раны прыкладвай. Заўсёды галубчыкам ды міленькім, міленькім ды галубчыкам называў.

— Калі б нешта табе трэба, дык заходзь. Дзверы маёй хаты табе заўсёды адкрытыя. Хто ж дапаможа, як не сусед суседу? — гаварыў.

Не ганьбаваў і старэнькай суседавай хатай. Пры кожнай нагодзе ў госці заходзаў. Навэт гусі, і тыя, кожны дзень па Дзямянавым панадворку хадзілі.

— Асцерагайся, Дзямян, свайго суседа, — гаварылі людзі. — Дрэнны ён чалавек, ашуканец вялікі. Пакуль руку яму падасі, перш пальцы пералічы. Так і глядзі, каб з аднаго не ўхапіў.

Але Дзямяну што, панадворка шкада? Як там гусь травы пашчыпае, то раптам ужо і бяда? Суседзі ж.

I жылі гэтак, пакуль Дзямян будавацца не пачаў. Але калі новыя і прыгажэйшыя, чым у Данілы, хлявы паявіліся і дачка ва ўніверсітэт дасталася, а суседаў сын нават матуры не здаў, дык сяброўства як ветрам развеяла. Пачаткова Дзямянавы куры адна за адной з перабітай нагой, або крылом з агарода пачалі вяртацца. Потым даносы пасыпаліся, што, моў, свіронак у Дзямяна не па плану пастаўлены ды святло ў хлявы без дазволу праведзена. А калі ніякіх адхіленняў не знайшлі, давай тады Даніла па вёсцы разносіць, што нібыта Марына, Дзямянава жонка, усіх у горадзе маслам замазала.

— А чаго ж яна туды кожны тыдзень ездзіла? Курэй возіць, а потым крычыць, што я ёй павыбіваў. Нават у Варшаве падлезла, каб дачку ва ўніверсітэт усадзіць, а майму Валодзьку і матуры не далі зрабіць. Долары ўсё! Сам бачыў, як лістонаш пісьмы з Амерыкі прыносіў, — расказваў па вёсцы.

А ўсё яно так, таму, што Дзямян жыць ад яго лепш пачаў. Хадзілі б далей Данілавы гусі па яго панадворку і сусед быў бы, хоць ты да раны прыкладвай.

— Ну і хату Сцяпан ставіць — вялізная, як стадола. I веранду думае зрабіць. Палац проста, — гаварылі ў вёсцы.

Ад раніцы да вечара на Сцяпанавым панадворку стук сякер ды тахтанне пілы разносіліся. Зруб канчалі, каб на зіму ўвайсці.

Мікалай, Сцяпанаў сусед, спаглядаў праз плот і толькі зубамі скрыгатаў. Усё згодна з планам, не прычэпішся. Гляне толькі на новы суседаў зруб і сэрцу ў грудзях цесна зробіцца ды вочы зайздрасцю наплывуць. I не вытрымала Мікалаева душа, не перанёс. Давай вакол сваёй хаты раскопы рабіць ды падмурак заліваць. А вясною, прыцягнуўшы некалькі прычэп цэглы і пустакоў, перанёсся з сям'ёй у летнюю кухню і на месцы пекнай і здаровай драўлянкі павярхоўку бўдаваць пачаў. Цэгла па цэгле ўзрастала прыгожая мураванка. Потым ад вуліцы новы альховы плот паставіў. На зіму пасяліліся.

— Ужо Сцяпанава хата, здаецца, вялікая, але Мікалаява дык на ўсю ваколіцу, — пагаворвалі ў вёсцы.