Әхмәт Фәйзуллин - Тукай. Аучы Мәргән белән Болан кыз әкияте / Тукай. Сказка об охотнике Мэргэне и девушке-оленихе (на татарском языке)

Габдулланың күзе түр тәрәзә янындагы өстәл өстенә һәм анда төрле төстәге ефәкләр белән чигелгән кара хәтфә кисәкләренә күчте. Бу аның игътибарын һәммәсеннән озаграк биләп торды. Кара хәтфә өстеннән алсу ефәк нәзек кенә булып кыелып китә дә, зәңгәр җеп белән очрашып, борчакның буш сабагы төсле бөтерелә. Аннан алар яшел һәм сары ефәкләргә кушыла, һәм барысы бергә үзләренең шаян юлларын дәвам иттерәләр…

– Синең кәҗүл читегең нәрсә, менә мин аңа чуклы кәләпүш чигеп бирермен, – диде Газизә апа, һаман Габдулланың телен чишеп җибәрергә тырышты.

Габдулла күзен Газизә апага күчерде һәм аның калын гына кашлы моңсу күзләренә, ягымлы чыраена карап алды. Габдуллага кинәт бик, бик рәхәт булып китте. Аның бу рәхәтне озакка сузасы килде.

Әмма рәхәтнең бервакытта да озак булмавын, һәрвакыт берәр күңелсезлек аны сагалап кына торуын Габдулла бик-бик белә. Шуңа күрә аның Газизә апаны кисәтәсе килде, ахры, телгә килеп, ни өчендер мактанган сыманрак:

– Безнең авылда ачарбаклар [9] Ачарбаклар – «ач әрвахлар» сүзен бозып әйтү. бар, алар зиратта торалар, төнлә белән генә кешеләрнең өйләренә киләләр… – диде.

– Нигә? – дип сорады Газизә апа.

– Алар кечкенә балаларның өлешләрен урлыйлар… Иртән торып, ашарга сорасаң, икмәк юк. Ачарбаклар урлап киткән.

– Моны кем әйтте сиңа?

– Әби… Алар – ачтан үлгән кешеләр бит, ачарбаклар…

– Юк, юк, бездә ач әрвахлар юк. Без аларны куып җибәрәбез, – диде Вәли абзый һәм, «менә бит!» дигән кебек, хатынына мәгънәле генә карап куйды.

– Ә сездә Мәһдия әби бармы? – дип сорады Габдулла.

– Кем ул?

– Бездә бар… ул килеп керә дә үлгән кешеләргә сузылып ятарга куша… Аннан ул аларны юындыра, күлмәкләр кидерә… Киендергәч, зиратка алып китәләр. Мәһдия әби мине дә зиратка алып китмәкче иде.

– Юк, юк, бездә Мәһдия әбиләр юк. Синең өчен монда без генә бар. Моннан болай безгә син «әти», «әни» дип дәшәрсең инде, яме, – диде Газизә апа, аның аякларын сыйпап. – Тор, киен, хәзер мунчага барырбыз, күлмәк-ыштаннарыңны юып, кояшка элеп куйдым. Чыгуыңа кибеп тә өлгерер инде…

Мунчадан соң юка гына итеп пешерелгән коймак белән чәй бик тәмле булды. Ләкин ул озакка сузылмады. Олаучы чыпталарын тапшырырга һәм бүген үк авылга кайтып китәргә ашыкты.

Вәли абзый, чәенең соңгы йотымын озын гына итеп чөмереп алганнан соң, чынаягын өстәлгә куйды да олаучыга карап әйтте:

– Бабасы тыныч булсын, баланы ышанычлы кулга биреп кайтканыңны әйтерсең инде. Кулдан килгән кадәр карарга тырышырбыз. Картайган көнебездә бер догачы булыр, дип алып калабыз инде…

Газизә апа да өстәп куйды:

– Апасын сагынып торды Габдулла. Икенче килүеңдә апасын утырмага алып кил!

– Белмим инде, яңадан килеп булырмы, юкмы?

– Нигә алай?

– Чыптаның рәте китте: мәшәкате күп, акчасы юк. Тиешен дә ваклап, ярым-йорты итеп түлиләр. Бер тиен өчен дөнья хәтле кыркылышып, сатулашып кына ала Гобәйдуллиннар. Риза булмый икенчесенә алып китәсең, анысы моңардан да ким бирә, сүз беректергәннәрмени! Көн-төн күз чыгарып утырган әйбереңне урамга ташлап китәрдәй буласың. Шундый каруннар.

– Эш бай кулына барып кердеме, синеке түгел инде ул, – диде Вәли абзый. – Примир әйткәндә, кәләпүшне минем җәмәгать чигә, ә кем аны, Газизә кәләпүше, ди, берәү дә әйтми. Һәммәсе, Сабитов кәләпүше, диләр. Мөхәммәтвәли читеге, димиләр, Габдерәхим Мусин читеге, диләр. Нигә алай бу, примир әйтик? Менә әле кичә генә бөтен базар шау итә: Сәгыйтов ияре дә, Сәгыйтов ияре… Падишага барып җиткән… Имеш, медал чыгарган падиша, чүгүнкә салырга рөхсәт биргән. Ярый, бик яхшы. Рәҗе ул Сәгыйтов ияре? Каешчы Нигъмәтҗан белән хатыны Бибиәсма эшләп биргән ияр ләбаса ул! Нигә медалны Сәгыйтовка чыгаралар, нигә Нигъмәтҗанга чыкмый награт, ә? Менә ничек бит ул, примир әйтик…

– Юк, булмады бу, Вәли абзый, – дип нәтиҗә ясады олаучы, – кешенең кадере бетте, эт көненә калдык. Шахтага китәм, Алла боерса. Берни түгел, өйрәнермен…

Вәли абзый үзенең фикерен очлап бетермәгән иде әле, күрәсең, ул:

– Сәгыйтьҗан ияре, имеш! Һы! Ие… ыммым… – дип куйды.

Аннан һәммәсе дә, йортка чыгып, олаучыны озатып калдылар. Габдулла, әнисенең итәгенә тотынган килеш, кире өйгә кермәкче булган иде, Газизә апа аңа:

– Габдулла, уйна шунда бераз, – диде һәм йортның түрендә балалар белән уйнап йөрүче ябык кына сипкелле бер малайны чакырып алды: – Әптелбәр, кил әле бире. Менә бу авылдан килгән бик әйбәт егет белән дус бул, яме! Йорт-каралтыны күрсәт. Кара, малайлар кагылып елата күрмәсен үзен, яме!