Михаил Катюшенко - Сустрэча пасля развітання

Але зараз яна глядзела на мяне з непрытоенай пагардай, шаптала нешта Сідараву, і той пачаў гідліва ўсміхацца.

Я зацягнуў паўзу са сваім тостам, і Валька Калосенцаў пачаў тузаць мяне за штаніну, адчайна шэпчучы: «Ты што, анямеў?» Я пачаў гаварыць і ўбачыў, як ты мяняешся з твару. Так, я пачаў чытаць твой верш «Двое», ты памятаеш яго лепш за мяне, пра цябе і Надзю, напісаны тады, у дзесятым, памятным для цябе, класе. Ва ўсіх выцягнуліся твары, яны не разумелі, у чым справа, толькі твая маці, я зусім забыў пра яе, яна ж таксама была тады за сталом, закрыла твар рукамі і апусціла галаву. Я закончыў чытаць, сказаў, што гэта верш чалавека, у чый гонар мы сёння ўзнімаем бакалы, і чалавек гэты сапраўдны паэт у душы і я, яго сябар, а не проста калега, як сказаў зараз незнаёмы мне таварыш, хачу, каб ён зноў пісаў вершы, будзе ён прафесарам ці акадэмікам, каб заўсёды быў паэтам. А яшчэ я сказаў, што хачу выпіць за яго маці, вялікую жанчыну. Я падышоў да Галіны Цярэнцьеўны і пацалаваў ёй руку.

Ты наблізіўся потым да мяне, сціснуў з усяе сілы плячо і прамовіў: «Дзякую». Ні ты, ні я не ведалі, чым закончыцца гэты вечар. Але сёння я павінен табе прызнацца ў тым, у чым ніяк не мог прызнацца жывому. Пад самы канец, калі хісткія цені туляліся ад аднаго кутка да другога, дурэючы і забыўшы, дзеля чаго яны сабраліся, да мяне падышла Валянціна.

— Я бачу, як табе ўсё гэта не падабаецца. Ты разарваў бы ўсіх даволі прыстойных людзей. I твой сябар таксама. Вы ж такія высакародныя бяссрэбранікі, вы вышэй за ўсіх. Ён — паэт, ты — празаік... А на самой справе, цьфу, шэрыя няўдачнікі. Яго хоць падштурхнулі куды трэба. А ты?! Ты паглядзі, на каго ты падобны. Выціснуты, пакамечаны чалавек...

Я быў добра нападпітку, і ў мяне не было сіл з ёю спрачацца.

— Ведаеш што, Валянціна, ідзі гэта скажы Марце або славутаму рэжысёру Ермановічу, яны падтрымаюць тэму, а мне начхаць на тое, што ты пра мяне думаеш. Табе ясна?!

Яна прынесла два фужэры, напоўненыя нейкім духмяным кактэйлем, села побач.

— Такія людзі, як ты, Андрэй, не прыносяць радасці ні сабе, ні іншым. Вось Марта, паглядзі, як расцвіла пасля цябе, ні ў чым сабе не адмаўляе, яе жыццё прадумана да драбніц.

— Поўны антураж,— сказаў я.— Стопрацэнтны антураж арыстакратычнага жыцця. Паглядзіце на сябе ў люстэрка, дзяўчынкі. Ды вы ж гераіні камедыі.

— I я таксама? — яна дэманстратыўна пакруціла галавой на сваёй зграбнай шыі, усміхнулася.— Я таксама з камедыі?

Я прамаўчаў. Паглядзеў, куды б уцячы ад яе. Валька Калосенцаў ва ўсю калапсіраваў — хвіліну назад ён размаўляў з нейкім барадатым чалавекам, прыяцелем Валянціны, а цяпер то расплюшчваў вочы (круціў імі вакол арбіт), то засынаў. Сакратарыяцкае жыццё ў газеце яго ўмомант падкасіла. Ты гутарыў са сваім навуковым кіраўніком і быў падобны на крата на дзвюх нагах — каржакаватага, прыземістага.

— Хадзем патанцуем, Андрэй,— сказала Валянціна,— Я помню, як ты выдатна танцаваў шэйк.

Мы танцавалі, потым стаялі на балконе і курылі. Ты пайшоў праводзіць свайго навуковага кіраўніка. Людзі паступова началі разыходзіцца.

Я апынуўся ў кампаніі з рэжысёрам Ермановічам, яшчэ нейкім барадатым хлопцам з акружэння Валянціны і двума пастаўшчыкамі дэфіцыту. Усе бясконца дзякавалі Валянціне за ўдалы вечар. Яны селі ў машыну і паехалі. Я бухнуўся ў наступную, а калі пад’ехалі да дому і я пачаў раскланьвацца, убачыў, што Валянціна сядзіць на заднім сядзенні.

Я імгненна працверазеў.

- Ты што тут робіш? — спытаў я не сваім голасам.

— Хачу паехаць да цябе.

Я бразнуў дзверцай і паплёўся дамоў пешшу. Калі б ты толькі ведаў, як мне было моташна ў той момант. Было такое адчуванне, быццам мяне цягнулі па гразі. Некалькі дзён я не званіў табе, потым паехаў у камандзіроўку. Доўга, да самага апошняга дня я адчуваў сябе перад табой вінаватым. Сам не ведаю чаму.

3 цемры ўзнікла Галя.

- Ты зачакаўся? Я табе вось вячэру прыгатавала. Пэўна, нічога не еў?

I на самой справе, з раніцы ў роце крошкі не было.

Я з ахвотай накінуўся на гарачыя катлеты і бульбу. Яна сядзела ў паўзмроку і глядзела на мяне, быццам вывучаючы. Я выпіў некалькі шклянак чаю, прыгатаванага ёю, і адчуў некаторую палёгку.

- Ты пішаш начамі? — спытала Галка, разглядаючы паперы на стале.

- Я наогул не пішу, я даўно ўжо дыктую на машынку. Я баюся паперы... Як бы табе гэта растлумачыць. Калісьці думаў напісаць нешта вялікае, значнае. I быццам бы павінна было атрымацца. У іншых жа атрымлівалася, а яны былі горш, слабей, мы з Сяргеем насміхаліся з іх. А цяпер... Сяргея больш няма. Калі б ты ведала, якім таленавітым ён быў. I пішу я ноччу некралог. Мне было яшчэ зусім нядаўна вельмі страшна. Дзякуй, што ты прыехала.