Владимир Домашевич - Студэнты апошняга курса

— За сябе я гатоў,— прастагнаў Малец, трымаючы руку на сэрцы,— але за свой язык — божа барані! Калі б я за яго адказваў, мяне даўно не было б на свеце.

— Дык вырві грэшны свой язык! Хай ён цябе не спакушае,— параіў Рамашка.

— Тады ён не будзе Мальцам,— умяшаўся Русіновіч і звярнуўся да Галі: — Няўжо вы хочаце, каб наш Малец перастаў быць Мальцам? Ён умеў гаварыць без перакладчыка нават з немцамі, а вось з дзяўчатамі не навучыўся. Даруйце яму!

Галя прыязна зірнула на Русіновіча, усміхнулася.

— Ваша шчасце, Малец, што за вас заступіўся чалавек з чулым сэрцам. Гэты раз я вам дарую, але болей — ніколі, хоць вы і ўмелі гаварыць з немцамі.

Яна першая падышла да хлопцаў, узяла Русіновіча пад руку, і яны пакрочылі далей.

«Чалавек з чулым сэрцам»,— насмешліва паўтарыў сабе Русіновіч.— Ці не занадта вялікі гонар... А вось ты сама? Нешта ў табе ёсць, толькі глыбока схавана. Аднак гэта цікава, што ні кажы».

Праз якой паўгадзіны яны ўсе сядзелі ў скверы, затым хадзілі піць морс, доўга стаялі ў чарзе. Вечар прайшоў непрыкметна.

Праводзіць дзяўчат пайшлі ўсе чарадою, але Рамашка з Мальцам чамусьці ўзялі сабе меншую дзяўчыну, а Русіновіч застаўся з Галяй.

— Адкуль вы ведаеце Мальца? — спытаў, памаўчаўшы, Русіновіч.— Ці мо лепш: адкуль вас ведае Малец?

— А ці не ўсё роўна? Мы часта разам засядаем...

— Зразумела. Начальства ці актыў... Але чаму вы ходзіце па вуліцы ў такі вечар?

— А дзе я павінна быць, па-вашаму?

— Ну, недзе дома...

Галя доўга маўчала, апусціўшы галаву.

— Мой дом далёка... А ведаеш... ведаеце, я доўга сумавала без мамы. Асабліва на першым курсе. Цяпер трохі прывыкла... А Малец ваш жанаты? — нечакана спытала Галя.

Русіновіч здзіўлена паглядзеў на яе, усміхнуўся.

— Я нават не ведаю, што казаць... Можа, ён пакрыўдзіцца, калі я скажу праўду...

— За праўду не крыўдзяцца. Мне здаецца, што жанаты. З выгляду ён ужо стары...

— Які стары? Дваццаць сем гадоў. Але, наколькі я ведаю, ён не жанаты.

— Вас здзівіла, відаць, навошта я пытаю?

— Трохі... Хаця, што тут асаблівага?

Яны прастаялі яшчэ хвілін колькі. Русіновіч адчуваў, што Галя хоча ісці ў інтэрнат. «Як ёй сказаць? Няўжо мы больш не ўбачымся?» — круцілася ў яго галаве.

— Я хацеў бы вас бачыць...— асмеліўся ён.

— Гэта нікому не забаронена,— з выклікам адказала Галя.

— Рад, што вы і мяне залічаеце да шчаслівых, якім не забаронена вас бачыць... Я прыйду заўтра, у восем вечара. Добра?

— Як хочаце...

Гэтая няпэўнасць астудзіла трохі яго гарачую галаву.

Ад сесіі да сесіі

Сесія — самая цяжкая і, як ні дзіўна, самая вясёлая пара ў студэнтаў. Хоць экзаменаў і залікаў многа, але гэтым студэнта не спалохаеш. Асноўнае, што не трэба сядзець на лекцыях, што ты гаспадар свайго часу.

Шосты пакой на Нямізе — цеснаваты, не надта светлы, бо вокны ўпіраліся ў суседні дом,— страціў свой звычайны выгляд. Раней тут панавала чысціня і парадак, а цяпер — бязладдзе.

Кожны меў свой рэжым дня, які відзён толькі ў сесію. Уставалі, як хто хацеў. Раней за ўсіх прачынаўся Малец. У яго часта балела прастрэленае плячо, ён пакутаваў аб бяссонніцы, доўга не мог заснуць вечарам, а раніцай таксама сон хутка пакідаў яго. Але ўставаць першы ён не любіў, звычайна ляжаў у пасцелі з кніжкаю ў руках.

Першы вылазіў з-пад коўдры Рак, па мянушцы Прафесар, невысокі сухарлявы хлапчына з круглаю вялікаю галавой і буйным гладкім тварам. Рак любіў спакой і парадак, не цярпеў мітусні і спешкі, якая звычайна бытуе сярод студэнтаў. Ён даваў, як смяяліся хлопцы, паўтара абарота ў гадзіну: старанна і доўга галіўся — «карчаваў пні», спырскваўся адэкалонам, ішоў з чайнікам па кіпяток і садзіўся снедаць.

За ім уставаў Ярошка, таксама невысокі, але каржакаваты і моцны, з шэрым бяскроўным тварам, з тонкімі вуснамі. Свой дзень ён пачынаў з фіззарадкі. Пахрустваючы суставамі, рабіў спачатку лёгкую размінку, пасля браў гантэлі і доўга размахваў імі, то прысядаючы, то нават кладучыся на падлогу. У яго таксама быў свой тэмп, не надта хуткі, але спорны. Ён ніколі не спяшаўся, але ніколі і не пазніўся, усё разлічваючы да секунды. Яго за гэтую дакладнасць называлі Пектаралісам.

Апошнімі падымаліся Русіновіч з Антановічам.

Яны сябравалі, хоць перад гэтым паміж імі адбылася непрыемная сутычка, аб якой яны не любілі ўспамінаць. Гэта здарылася даўно, яшчэ на першым курсе. Аднойчы Антановіч быў не ў гуморы, а, як на бяду, Русіновіч моцна наступіў яму на нагу сваім цяжкім ботам. Антановіч хутчэй механічна, чым са злосці, штурхануў Русіновіча. Той, доўга не чакаючы, штурхануў Антановіча. Праз якую секунду яны ўжо стаялі адзін супроць аднаго, гатовыя кінуцца ў бойку. Але хлопцы іх расцягнулі.