Николай Лупсяков - Пабіраха

I ўся пагулянка кінулася наўцёкі ўслед за Ганнай.

А мядзведзь тым часам выбраўся на бераг і ў злосці пачаў адплёўвацца.

— Вось чорт! — сказаў нарэшце ён. — Ах ты, Пабіраха!

Пальцамі выкалупаў неяк з вушэй гразь, азірнуўся навакол і хуценька нырнуў у агароды.

2

У новым адпрасаваным касцюме матроса рачнога флоту, у высокай кепі з какардаю, у гамашах, што аж зіхацяць, Міцька Тачыла ідзе ў госці да Цупрона Дадовіча. Ён ведае, што там яго ўжо даўно чакаюць, і не адзін Цупрон, а з ім і яшчэ чалавекі чатыры або пяць, якім Цупрон палічыў патрэбным расказаць пра спрэчку і заклад. Чакаюць з нецярплівасцю, бо кожны ведае, што значыць для Ганны Пабірахі прайсціся з такім хлопцам, як Міцька Тачыла — па ім самыя найлепшыя прыгажуні млеюць і сохнуць.

Адчуваючы ўсё гэта, Міцька Тачыла ідзе спакваля, пагардліва аглядаючы вуліцу. Зайшоўшы ў двор Дадовічаў, ён на момант спыняецца ля каліткі, потым паварочваецца і нарачыта доўга пачынае зачыняць яе. Зачыніўшы, пазірае на вокны, задаволена ўсміхаецца. У вокнах усе тыя, хто чакае яго прыходу: крамнік Зотык Дуга, па вясковай мянушцы (за тлустасць) Цэнтнер; гарманіст і выпівака Вальдамар Луста, нейкі яшчэ хлопец, што танцаваў учора з Рагінай, і сам Цупрон Дадовіч. Усе ўсміхаюцца. Усміхаецца і Міцька, аднак і моршчыцца незадаволена: колькі сабралася іх на два нейкіх літры.

У хаце ён з кожным здароўкаецца за руку, прычым так цісне рукі, што ва ўсіх як не слёзы на вачах выступаюць. Не паддаецца адзін толькі той самы незнаёмы хлопец, што танцаваў з Рагінай. Яго вялікія карычневыя вочы ўсяго толькі большаюць, калі Міцька з усяе сілы цісне яму руку.

— Малайчына!— кажа Міцька і аглядае яго невысокую, але каранастую паставу ў напаўвайсковым адзенні. — Як клічуць?

— Завуць Рыгорам, а прозвішча маё Драздоў,— весела адказвае хлопец.

— Хо! — гукае Міцька.— Добра. А мяне — Міцька Тачыла. Зачакаліся? — і ён лезе рукою ў кішэню штаноў.— Во грошы, Цупрон, мая частка. Па нядзельнаму дню — вып’ем!

Маці Цупрона, жанчына ціхая, старэнькая, крэкчучы, злазіць з палацяў і тупае ў сенцы. Адтуль яна прыносіць рынку смятаны. міску з застудзінамі.

— Не траба, мама,— кажа Цупрон, калі яна ставіць усё гэта.— Я сам, вы схадзіце куды-небудзь пагуляйце.— I дастае са стала хлеб ды лыжкі. Цэнтнер між тым падаецца ў парог, дзе на круку яго пінжак, і выцягвае з кішэняў дзве літроўкі. Ён патрасае імі ў паветры, а ўся кампанія радасна лемантуе.

Нарэшце, кампанія рассаджваецца вакол стала, і Цупрон налівае па шклянцы, а ў гэты самы час, як заўсёды, Вальдамар Луста заяўляе, што шклянкамі піць лепей, чымся чаркамі, бо «свабодней ідзе». Выпіваюць усе адразу і крэкчуць. Іншыя паплёўваюць пад ногі.

— Смятанай, смятанай яе заядай,— давячыся, гукае Цупрон.

Міцька хапае лыжку, чэрпае смятану і пачынае шпарка есці.

— А гэта ж у Пабірахаў, хлопцы, карова хварэе, — раптам чамусьці ўспамінае ён.

— Ага, Пабірахі! — задаволена адгукаецца Цупрон.— Ну што, выйшла? Абкруціў канарэйку? Раскажы...

— Хо, было там што! Канешне, — кажа Міцька і ўсміхаецца.

— Што ты кажаш? — ускрыквае і падхопліваецца Цупрон.

— Выйшла, значыць? — падае голас Вальдамар Луста. — А мне гэта калі Цупрон шапнуў: «скарачай танец» — я гармонік і прыпыніў. Адразу здагадаўся!

— Дык раскажы! — просіць Цупрон.

— Ага, раскажы! — просіць уся кампанія.

— Хо! Яна сама...

— Што т-ты кажаш?

— Ага, сама.

— Ай-яй-яй-яй! — як не плача Цупрон. — Сама, га?

— Сама.

— А як жа?

— Спачатку, як выйшлі, павісла. Ну, пацалаваў. Я цябе кахаю, кажу, ты, кажу, прыгожая.

— Ага!

— А як гляну тымчасам на яе, а там рот да вушэй. Ну, думаю, зараз мяне ірваць пачне.

— Ха-ха-ха!...

— Хо-хо-хо!..

— Ай-яй-яй-яй!..

— Яшчэ па адной!

— На, па адной!

— Дык расказвай...

— Ну, ідзем. Куды, пытаецца, будзеш на работу паступаць? У горад, кажу. Будзь, кажа, гаспадарлівы.

— Ха-ха-ха!..

— Хо-хо-хо!..

— Так што ідзем, спыніліся, прытуліў я яе, а яна і ўмлела.

— Што т-ты кажаш?

— Ну, не зусім каб, а так, бачу...

— Ага...

— Хадзем, кажу, на мосцік. Хадзем, кажа, а ў самой, бачу, рукі трымцяць. I рада сама.

— Хі-хі-хі!..

— Прыйшлі, селі... Паклаў ёй руку на калені — маўчыць. Яшчэ шчыльней туліцца. I ўсё рада, што я з ёю. I верыш — сама...

— Ну?

— Ага.

— Во табе і Пабіраха!

— Во табе і ціхмяная.

— Ай-яй-ей-ай! — лемантуе Цупрон.

— От дык справы! А мы ж гэта ўчора, Міцька, ля таго мастка мядзведзя бачылі. Пэўна, з запаведніка прыблудзіўся. Толькі падыходзім — а ён плёх, тлёх — выбіраецца. Ды як зачмыхае, ды як зараве... Мы, брат, што сілы ўцякаць. Як не паўкіламетра гнаўся!..