Владимир Домашевич - Трэці лішні

Мікалай цяжка ўздыхнуў. Так, нешта вельмі важнае, толькі не ў пісьме. Ясна, што тут не дагаворана, і за спакойным тонам чуваць вялікае хваляванне, можа нават гора. Заўтра,.. Што ж яна скажа яму? Гэтае пытанне не выходзіла ў яго з галавы да канца дня.

...Вера спазнілася. Яна выскачыла з трамвая, азірнулася. Цень усмешкі прамільгнуў на яе твары, калі яна ўбачыла Мікалая.

— А я думала, што вы не прыдзеце... Вы не пакрыўдзіліся на мяне, што я патурбавала вас? — спытала Вера.

Яны ішлі ўверх па вуліцы, слізгаючы нагамі па свежым, але ўжо ўтаптаным снезе.

— Чаму «вы»? Я паспеў стаць чужым для цябе за гэты час, праўда? —дапытваўся ў сваю чаргу Мікалай.

— Вы не адказалі мне. Я маю права не адказваць вам у такім разе, — яна кінула на Мікалая жартаўлівы позірк, але не было ў ім ранейшай непасрэднасці і бесклапотнасці.

— Не вам, а табе,— паправіў яе Мікалай і засмяяўся. Яму прыемна было бачыць яе вясёлаю. I тым не менш, ён адчуваў, што гэтая весялосць штучная. Ён чакаў, пакуль Вера сама скажа яму «нешта важнае», а яна чакала ад яго гэтага запытання.

Пасля кароткага перапынку Мікалай, нарэшце, спытаў яе:

— Як жа табе жывецца... замужам?.. Раскажы...

Нібы хмара на сонца, лёг суровы цень на яе тваіры. Вера, здавалаея, пастарэла.

Мікалая кальнула ў сэрца гэтая перамена. Ён пашкадаваў, што так рэзка і неасцярожна паставіў пытанне.

Але Вера перамагла сябе, ускінула галаву і спакойна сказала:

— Прашу толькі не радавацца майму няшчасцю: я ўжо не замужам, а адна.

Мікалай не ведаў, што сказаць. У яго язык нібы прысох у роце і не мог паварушыцца, каб вымавіць слова.

— Што ты га-во-рыш? — трагічным голасам, расцягваючы склады, спытаў Мікалай. Ён проста не ведаў, як сустрэць такую навіну, што яна для яго азначае? I сапраўды, радавацца яму ці спачуваць ёй у такім няшчасці?

Вера прадаўжала:

— Але гэта не ўсё. Я больш не вучуся. Захварэла мая мама, я павінна была застацца дома, а пасля сама злягла і прабыла ў бальніцы два тыдні.

I яна замоўкла. «Падрабязнасцей і прычын не хоча гаварыць. Лічыць мяне чужым або саромеецца»,— падумаў Мікалай.

Размаўляючы, яны прайшлі кіламетры два, а можа і болей, і агледзеліся тады, калі апынуліся на вакзале, дзе Веры трэба было садзіцца на аўтобус. На прыпынку яна сказала, гледзячы ў зямлю:

— У мяне да цябе ёсць просьба. Я шукаю кватэру. Калі табе не цяжка, то праведай і скажы мне як-небудзь. Я паеду дадому. Пасля работу буду шукаць. Пра вучобу няма чаго думаць. I так я вельмі адукаваная. — I яна горка ўсміхнулася, а пасля спытала: — А як ты жывеш? Не жаніўся?

— Хацеў жаніцца, ды ноч малая,— сур’ёзна адказаў Мікалай.

Ён змоўк, хоць хацелася сказаць вельмі многа. Маўчала і Вера.

Маўчанне парушыў Мікалай.

— Ты мне нічога не сказала. А знаць я павінен усё, што ў цябе здарылася. Да нядзелі я пастараюся знайсці табе кватэру. Работу — цяжэй, але і яна таксама знойдзецца.

Яны цёпла развіталіся, умовіўшыся сустрэцца ў нядзелю.

Непрыкметна, у напружанай працы прайшоў тыдзень. Захварэла адразу два чалавекі з аддзела, прышлося цягнуць аднаму за траіх. Работа не чакала. Адзін толькі вечар быў патрачан на пошукі кватэры.

Прызнацца, Мікалай цяпер не хваляваўся за будучае. Яму здавалася, што Вера больш не пакіне яго. Цікава толькі, што паслужыла прычынай разрыву, хто першы пайшоў на такі крок? Яму думалася, што гэта яна. I можа нават з-за яго, Мікалая. Да гэтай думкі ён аднёсся даволі крытычна, бо ніколі не перабольшваў свае ролі. Не ў яго карысць гавораць і паводзіны і размова Веры.

У нядзелю яны сустрэліся, як добрыя знаёмыя, абмяняўшыся ўсмешкамі. Вера старалася быць вясёлай, хоць за гэтай весялосцю відаць быў вялікі боль душы. Мікалай падумаў сам сабе, што не кожны мог бы так трымацца. Але даволі было аднаго слова, якое вяртала яе да надзённых спраў, як яна рабілася сур’ёзная і задуменная.

Ёй проста трэба было хоць на гадзіну адагнаць ад сябе тыя цяжкія думкі, якія не давалі спакою ў адзіноце. Ёй патрэбен быў адпачынак, сапраўдны, глыбокі, але яна не магла яго знайсці. Можа Мікалай і быў тым адзіным чалавекам, з якім ёй было лягчэй і з якім, як-ні-як, у яе было нешта агульнае, з якім яна магла падзяліцца сваімі патаемнымі думкамі.

Размова спачатку не клеілася. Яны хадзілі па прывакзальным скверыку.

— Ну, Вера, раскажы, што ў цябе здарылася? Ты ж была дома, здаецца? Як мама, папраўляецца? Няма надзеі? Не можа быць!

Мікалай стараўся пераканаць яе, што аперацыя на апендыцыт — гэта глупства, але яна баялася, што маці не вытрымае. Відаць, Вера знала больш сваю маму, калі так гаварыла, а суцяшаць і падводзіць сябе не хацела.