Владимир Домашевич - Трэці лішні

Мікалай быў чалавекам замкнёным, аб сваіх інтымных пачуццях не любіў гаварыць, і таварышы па рабоце не маглі адгадаць, чаму так перамяніўся чалавек. Працяглае маўчанне ў яго раптам перапынялася выбухамі вясёлай гаварлівасці, а пасля ён зноў змаўкаў.

У нядзелю, навёўшы парадак у сваёй «гаспадарцы», Мікалай схадзіў у бібліятэку, бегла прагледзеў часопісы і свежыя газеты.

Сустрэча намячалася на пяць гадзін, а роўна ў тры ён стаяў за білетамі ў кіно на вячэрнія сеансы. Першы раз яны пойдуць разам у кіно! Вольнага часу — паўтары гадзіны. Мікалай накіраваўся ў сталовую, пара абедаць. Гэта лепшы сродак супраць хвалявання, не адзін раз правераны практыкай.

«Чаму ж яна затрымліваецца так доўга?» — пытаў сам сябе Мікалай, калі прайшло паўтары гадзіны, а пасля дзесяць, пятнаццаць, дваццаць хвілін. «А можа зусім не прыдзе?» — закрадалася сумненне. Яно авалодвала ім усё больш і больш, калі стрэлка гадзінніка пасоўвалася далей ад лічбы «пяць». «А што, калі схадзіць да яе на кватэру? — раптам прышла думка.— Два кіламетры — недалёкая дарога».

Дзверы адчыніла яму маладая, хударлявая жанчына.

— Можна бачыць Веру Кавалёнак?

— Не, яна паехала дадому,— сур’ёзна адказала жанчына.

— Прабачце.

— Калі ласка.

Прайшло некалькі дзён. Аднойчы вечарам, у гадзін адзінаццаць, Мікалай вяртаўся з горада на сваю кватэру.

Ён толькі выйшаў з-за рогу вуліцы, як, адрывіста пазваніўшы, з месца крануўся трамвай. Мікалай на хаду скочыў на заднюю пляцоўку пярэдняга вагона. Стоячы ля дзвярэй, ён стаў безуважліва глядзець, як у заднім вагоне хадзілі людзі. Позірк Мікалая выпадкова спыніўся на дзяўчыне, якая сядзела плячыма да яго. Была яна ў стракатай цёплай хустцы і ў асеннім бардовым паліто. Яму раптам здалося, што гэта нехта знаёмы. Вось дзяўчына падняла ўгару рукі, тонкімі доўгімі пальцамі папраўляючы хустку. Сэрца яго нечакана страпянўлася — ён пазнаў Веру. Яна ўстала і падышла да выхаду.

Мікалай пачакаў, пакуль яна сыйдзе на прыпынку і, саскочыўшы з падножкі, накіраваўся за ёю. У ім змагаліся два пачуцці: радасць ад нечаканай сустрэчы і крыўда за тое, што Вера не стрымала свайго слова. Але крыўда была маленькая і нязначная ў параўнанні з той вялікай радасцю, якаія напоўніла сэрца.

Праз некалькі крокаў Мікалай апынуўся побач з Верай. Яна не здзівілася, наперакор яго спадзяванням, толькі ледзь прыкметна ўсміхнулася і працягнула руку. Яны так і ішлі, узяўшыся за рукі, як дзеці. Мікалай пачаў гутарку аб нечаканасці сустрэчы, але на языку круцілася пытанне: «Чаго ты ездзіла дадому?»

Аднак ён перамог сябе і, стрымліваючыся, спакойна гаварыў:

— Я цябе запомніў з першага разу і пазнаў бы, нават не гледзячы ў твар. Рукі ў цябе такія. Знаеш, нібы ў той індыйскай балерыны, што ў часопісе.

Яна крыва, нібы нехаця, усміхнулася.

— Што мне мае рукі? Яны не па спецыяльнасці. Мне патрэбны моцныя рукі хатняй гаспадыні,— прамовіла яна, і Мікалаю здалося, што ён упершыню чуе яе голас — такая незнаёмая, неўласцівая ёй сумная нота прагучала ў ім.

— Ты збіраешся быць хатняй гаопадыняй?

— А чаму не быць? Усе ўмовы для гэтага калі не ёсць, то скора будуць.

— Што ты гаворыш? Ты выходзіш замуж?! — амаль выкрыкнуў Мікалай.

— Так, выходжу,— нібы знарок спакойна адказала яна.

Ён выпусціў яе руку. Некаторы час ішлі моўчкі. Мікалай не знаходзіў слоў.

— А хто ж ён? — стараючыся гаварыць спакойна, спытаў нарэшце Мікалай.

— Ты ўсёроўна не ведаеш яго, — адказала яна.

— Скажы, буду ведаць, — спрабаваў ён жартаваць.

— Наш адзін выкладчык...

— Выкладчык? Фізкультуры? —чамусьці спытаў ён.

— Матэматык... Чаму ты думаеш, што фізкультуры?

— Ды так... Ім падабаюцца такія дзяўчаты, як ты,— адказаў Мікалай.

Вера не захацела ці не заўважыла іроніі за кампліментам. Твар яе быў сур’ёзны і замкнёны.

Нарэшце, доўгі высокі плот, які адгароджваў будаўнічую пляцоўку, скончыўся: налева была яе кватэра. Яны спыніліся на рагу.

Мікалай зноў узяў яе за руку і, пазіраючы проста ў вочы, цвёрда спытаў:

— Скажы Вера, не крывячы душою: ты любіш яго?

I з трывогай у сэрцы чакаў адказу.

Яна апусціла галаву, раздумваючы, а пасля ціха, але рашуча сказала:

— Не.

Сэрца яго адазвалася радасным стукам. Але, не выдаючы сваёй радасці, ён суха, з ледзь прыкметным дакорам у голасе спытаў:

— А што ж прымусіла цябе ісці за яго?

Яна глянула на яго поўнымі болю вачыма, твар яе раптам скрывіўся, і яна закрыла яго рукамі.

Тады Мікалай, прыгарнуўшы да сябе Веру, стаў цалаваць яе рукі. Яна асцярожна прыняла іх, і ён, п’янеючы, цалаваў яе мокры ад салёных слёз твар.