Владимир Федосеенко - Віхры на скрыжаваннях

- І гэта ўсё вы называеце нізкай рэўнасцю?

- А як інакш можна назваць. Не ўбачыў бы ён цябе ля Валі - і на падрыў катлавана яе не браў бы. Што гэта? Быў малы атрад, былі камандзіры Ядловец, Сяргееў, хіба можна іх параўнаць?

- Ядловец - сакратар райкома, - сказаў Валодзя.

- Пры чым тут сакратар? А хіба Шаблін не камуніст?

- Тады і я Шабліна не разумею, хоць ён і з ордэнам Чырвонага Сцяга.

Валодзя меркаваў, што такі ордэн можа мець толькі вельмі храбры і сумленны чалавек. Хлопцу было надта цікава паразмаўляць з настаўнікам, але ж ён хацеў хутчэй пакінуць атрад і паглядзець на навакольнае жыццё сваімі вачамі, бо як-ніяк доўга не быў у родных мясцінах. Ён вылез з будана са зброяй і рэчавым мяшком. Адышоў крыху, а потым зноў вярнуўся.

- Мікалай Паўлавіч, як прозвішча камандзіра атрада?

- Булынка.

Шызы дымок над партызанскай кухняй слупком цягнуўся між дрэў угору. Прыемны пах смажанага мяса стаяў у ранішнім лясным паветры.

Валодзя ў задуменні пастаяў крыху, паглядзеў навокал і пайшоў сядлаць каня. Ён не ведаў Булынку і таму крыху хваляваўся.

Камандзіра атрада на месцы не было, і Валодзя трапіў да начальніка штаба Харамца. Той прыняў яго ветліва. Ён больш распытваў і слухаў, чым гаварыў сам. Яму спадабалася, калі хлопец сказаў:

- Я павінен перш за ўсё разабрацца ў загадкавай гібелі Міколы. Там была здрада, і яна не павінна заставацца нераскрытай.

Калі хлопец завёў размову пра Валю, Харамец на момант задумаўся і сказаў:

- Баязлівасць аднаго члена групы можа дрэнна ўплываць на іншых. Ты ж не ведаеш, як яна будзе паводзіць сябе ў баі.

- Хопіць таго, што яна адважылася скокнуць на хаду з фашысцкага цягніка.

- Нешта Шаблін ёю незадаволены.

- Дык, можа, камандзір роты незадаволены і мной...

- Ну, добра, няхай ідзе.

- Дзякую, можна ісці?

- Ідзі.

Валодзя выскачыў з будана і ціха заспяваў:

Пусть ярость благородная

Вскипает, как волна...

Настрой быў прыўзняты. Начальнік штаба нібы вярнуў хлопца да тых асэнсаваных цяжкіх і прыемных будняў партызанскага жыцця, якія былі раней. Валодзя ўскочыў на каня і памчаў. У лагеры ён заўважыў Валю ля кухні і амаль подбегам пайшоў да яе. Тая ўбачыла яго і неяк сарамліва пачала выціраць рукі аб фартух. Жанчыны, што былі ля кухні, здзіўлена глядзелі на хлопца. Валодзя ўзяў Валю за руку і ціха сказаў:

- Пойдзем.

Тая, не ведаючы яшчэ куды, паслухмяна пакрочыла за ім. Хлопец на хаду развязаў рэчавы мяшок, дастаў з яго боты.

- На, насі, яны табе будуць якраз.

- Што ты, Валодзя?

- На, гавару!

Дзяўчына спынілася і не то ад нечаканасці, не то ад крыўды апусціла галаву і глядзела сабе пад ногі. Цяпер толькі Валодзя заўважыў, што ў яе на баку сцягнута ніткамі падраная сукенка. І яму было брыдка ўспамінаць пра ўсё, што расказаў яму настаўнік пра іх камандзіра. А Валя стаяла і ўсім цяжарам свайго цела ціснула ногі ў цёмна-зялёны мох, каб схаваць чаравікі, якія ўжо даўно «выскалілі зубы».

- Ты ж у сваіх не дойдзеш, - сказаў Валодзя.

- Мне няма куды ісці.

- Вось дурань, я не сказаў нават, што табе дазволілі ісці з намі... І да маці зойдзем.

Валя ўзняла галаву і глянула на хлопца. Вільготныя вочы яе засвяціліся, нібы малыя чыстыя крынічкі.

- А хто дазволіў? - недаверліва глядзела яна ў Валодзевы вочы, каб, не пачуўшы яшчэ адказу, разгадаць, ці не жарт гэта.

- Начальнік штаба. Я толькі што ад яго.

- Праўда? Ой, Валодзечка, як я рада. Толькі ж у мяне ніякай зброі няма.

- А дзе вінтоўка?

- Шаблін забраў. Кажа, яна табе не спатрэбіцца ля кухні.

- У нас ёсць. Застаўся ж Міколаў аўтамат.

- Надоўга мы ідзём?

- Зразумела, не менш як на тыдзень.

- Ой, як добра. Толькі хутчэй трэба ісці, пакуль Шаблін не вярнуўся.

- Мы зараз збірацца будзем. Вось я іду да хлопцаў. На, нацягвай боты.

- Дзе ты іх узяў?

- З Вялікай зямлі прывёз.

- Каму?

- Якая табе справа?.. Таму, хто босы... Чаго ты смяешся? У такога камандзіра, як Шаблін, жонка заўсёды будзе ў добрых ботах хадзіць.

- Дзе ён тых ботаў набярэцца?

- А ён будзе жонак у ботах браць.

- Я думаю, што такі чалавек на гэта не глядзіць.

- На што ж?

- О, які ты стаў! Калісьці быў такі сарамлівы.

- Так, не хацеў з табой за адной партай сядзець. Дык гэта калі было... калі было, Валечка... Добра, я пайшоў, і ты збірайся.

- А снедаць?

- Зараз наша група будзе тут! - крыкнуў Валодзя.

На ўскраіне лагера ў вялікім будане размяшчаліся дыверсанты. Але ўсе яны ўжо тапталіся ля століка, чысцілі зброю. Валодзю яны ўбачылі ў добрым настроі і самі павесялелі. Прывітаўшыся, камандзір запытаў, ці ёсць у лагеры для групы павозка.