Іван Шамякін - Снежныя зімы

— Ананімка? — коратка спытаў Антанюк, бліснуўшы вачамі.

— Не. Піша дырэктар школы, дзе працуе, — Леанід Мартынавіч заглянуў у паперкі, якія ляжалі збоку, — Надзея Пятроўна. Вось чаму я лічу, што гэта выпадковае супадзенне. Як дырэктар сельскай школы мог даведацца?.. Вы знаёмы з ім?

«Не, гэта не супадзенне, дарагі Леанід Мартынавіч! Я быў знаёмы з дырэктарам школы. Той дырэктар ніколі нічога не напісаў бы. Але я быў там апошні раз сем год назад. За гэты час мог змяніцца не адзін дырэктар. Калі скажу пра гэта, ты, напэўна, паверыш, бо для цябе галоўнае атрымаць пацвярджэнне той думкі, якую нібыта адмаўляеш. Праўда, табе страшэнна хочацца і другога: каб я прызнаўся, расказаў пра сваё інтымнае жыццё. Ты ажно трэш рукі ад спакусы. І прасвечваеш мяне вачамі, як рэнтгенаўскім апаратам. Але нічога ты не ўбачыш! І нічога я табе не скажу. Не спадзявайся. Не таму, што гэта глыбокая тайна нашых з ёй сэрцаў. А таму, што для мяне гэта святое. І балючае. Ты чакаеш, што я папрашу пачытаць пісьмо? Ты падрыхтаваў яго, каб даць мне, з надзеяй, што я пачну аспрэчваць ці апраўдвацца. Не. Пісьмо мяне не цікавіць, бо я ведаю, што ў ім. Там праўда факта. Можаце верыць яму, факту. Але не чакайце маёй споведзі!»

Антанюк падняўся, адкрыта глянуў Леаніду Марцінавічу ў твар, усміхнуўся.

— Пісьмо гэтае можаце хоць у газеце друкаваць. Ёсць такая мяжа ўзросту, калі ўсё тое, што засталося за ёй, не можа кранаць, бо яно таксама не тваё, а таго, хто застаўся там, за мяжой… Той Антанюк, якога ты хацеў спалохаць, — там. Ды і той быў непалахлівы, як ты ведаеш…

Загадчык сектара, такі самаўпэўнены, паважны ў пачатку размовы, разгубіўся, як школьнік. Пачырванеў. Падхапіўся з крэсла.

— Іван Васільевіч! Іван Васільевіч! Вы мяне не так зразумелі… Ды хіба я хацеў… Я ж проста… Калі што — прабачце. Але прашу вас — падумайце над нашай прапановай. Не спяшайцеся.

Кружылі сняжынкі. Зажураныя старыя ліпы ў скверы адзяваліся ў белую квецень, а таму здавалася — маладзелі. Толькі вароны, старыя, чорныя, яны ніколі не маладзеюць і заўсёды злавесна каркаюць. Вароны нагадваюць пра невясёлае. Але можна пасядзець на зацярушанай снегам лаўцы, паглядзець на моладзь — на цыбатых хлопцаў, якія заўсёды, у дождж і снег, ходзяць без шапак, на дзяўчатак у лёгкіх паліто і ярка-стракатых шапачках, хусцінках, гаманкіх, узбуджаных, як Лада; падумаць пра дачку, пра сына, які, мабыць, недзе дзяжурыць каля экранаў лакатара, вартуе неба, — і супакоіцца. Думкі пра дзяцей, пра чужых і сваіх, не сказаць, што супакойваюць, але вяртаюць добры настрой.

З службовага ўвахода тэатра па адным выходзяць акцёры, стомленыя рэпетыцыяй, настаўляюць каўняры, затульваюцца ад снегу. Многія з іх — знаёмыя, нават сябры. Антанюк любіць іх талент. Але сёння сустракацца ні з кім не хочацца. Выслухоўваць скаргі на дырэктара ці рэжысёра. О не! Сёння для яго гэта — што соль на свежую рану.

Лепш далей куды-небудзь. Каб можна было адразу апынуцца ў лесе. У ціхай зажуранай пушчы, дзе чутно, як шамацяць на галінках сняжынкі. І няма варон. У лесе іх няма. У зімовым лесе.

Кружаць сняжынкі.

Мільгаюць ярка-чырвоныя, блакітныя, зялёныя, жоўтыя шапачкі і шалікі. Спяшайцеся, дзеці. Хоць можа і не варта вельмі ўжо спяшацца. Але нельга і адставаць, бо выб’ешся з агульнай плыні, занясе цябе ў ціхі затон і засмокча цінай. Самае страшнае — заўчаснае пенсіянерства.

На ліха каму здаліся мая амбіцыя і мой прынцып? Трэба было згаджацца на тое, што прапаноўваюць. Не. Цяпер падумаюць, што я спалохаўся. Дарагі Леанід Мартынавіч, мне не сорамна ні перад партыяй, ні перад сям’ёй за свае слабасці. Я — чалавек. Я жыў. І жыў у час складаны. Мне сорамна толькі за адну слабасць — за гэтую вось… Даруй, Надзя. Не бачыць цябе сем год, пісаць толькі да святаў кароткія паштоўкі з пажаданнямі шчасця — якога шчасця?! — гэта здрада. А я ніколі не здраджваў. Нікому! Не, не супакойвай мяне. Я ведаю, што ты скажаш. У мяне ёсць тысяча апраўданняў. Але, гэта даніна гадам, спакою, майму, твайму, Вольчынаму, Віцінаму… А ці так ужо ён патрэбны, такі спакой?

Не сядзіцца сёння.

Як, аднак, спяшаюцца людзі! Куды? На тратуары ўжо слізка. Вытаптаны коўзанкі. Маладыя бягуць для разгону, гатовыя збіць з ног. Ім радасна. Радуе першы снег. Радуе маладосць. Можа нават тое, што ўдалося трохі раней вырвацца з лекцыі, з лабараторыі, з канторы…

Я хачу радавацца разам з вамі! Не аб’язджайце мяне, не абганяйце, бо гэтак вы незнарок можаце збіць мяне з ног. А я хачу ісці з вамі плячо ў плячо. Я хачу каўзануцца і ўпасці сам, як тая вунь дзяўчына ў чырвоным шалю. Можа табе балюча, дзіця? Нічога. Усё загоіцца і тут жа забудзецца, бо глядзі, як заклапочана ён падхапіў цябе, падняў з зямлі. Я ведаю: каб не гэтулькі людзей, каб не ўмоўнасці, якія так скоўваюць нас, ён падняў бы цябе на рукі і панёс бы ў гэтую белую каламуць…