Іван Шамякін - Снежныя зімы

На развітанне Кляпнёў з-за дзвярэй прыглушаным голасам прапанаваў тост:

— За ваша здароўе, Іван Васільевіч.

Правёўшы гасцей, Вольга Усцінаўна на насочках, у адных панчохах, увайшла і ўсхвалявана спытала:

— Як ты, Ваня?

У адказ Ваня падкінуў трохі не да столі ногі, скаціўся на падлогу і пайшоў па дыване… на руках. Перад жонкай перакуліўся цераз галаву і стаў на ногі.

— А вось так!

Ашаломленая Жанчына спачатку жахнулася, потым засмяялася, нарэшце незласліва абурылася:

— Як табе не сорамна! Так напалохаў! А я думаю: што «ўсё тое ж»? Якія спазмы? І валакардзін адна я п’ю.

— Прабач, Вольга. Але калі я падумаў, што трэба тры гадзіны слухаць балбатню гэтага прайдзісвета… Ды цяпер і не веру, што ён сёння едзе ў Маскву… Мне і сапраўды трохі не стала млосна… Сядзеў і ламаў галаву: што выдумаць?

— Але і выдумаў! А хочаш — і я цябе здзіўлю? Мілана сватала Ладу… за Фелікса… Кажа, ён прызнаўся, што Лада падабаецца яму.

— Ну і ну! Што ж ты адказала?

— Нічога не адказала. Але падумала, што можа і нядрэнна было б… Свае людзі…

Іван Васільевіч нахмурыўся.

— Свае! Што да мяне, то лепей няхай яна едзе ў Афрыку. Не люблю абывацельскіх змоў! Не хапала Ладзе шукаць багатага жаніха!

Вольга Усцінаўна цяжка ўздыхнула.

Загадчык сектара выйшаў з-за стала насустрач. Ціснуў руку з такой прыветлівай усмешкай, што Івану Васільевічу таксама захацелася смяяцца. І таму, што добра ведаў усе прыёмы афіцыйнай ветлівасці, і таму, што сапраўды было хораша. Настрой амаль святочны. Шмат што радавала.

За шырокім акном кружыліся сняжынкі. Першы снег. Першы дзень зімы. Святлее зямля — святлее душа чалавека. Выпадае добрая пароша. А праз два дні пачынаецца паляўнічы сезон. Тут ужо не толькі пасвятлее яна, душа старога паляўнічага, а заспявае на ўсе лады.

Радавала, што нарэшце паклікалі сюды, у гэты высокі дом. Зусім не кранае самалюбства, а наадварот — прыемна, што першы прымае яго ж выхаванец, былы супрацоўнік той установы, якой ён, Антанюк, доўга кіраваў. Растуць людзі. Некалі быў хударлявы, няскладны хлапчына, які напачатку баяўся начальства і заўсёды хадзіў у падпрасаваных штанах, з пузырамі на каленях. А цяпер — вунь які прыгажун! Высокі, падцягнуты, як добры спартсмен, гарнітурчык — з іголачкі. Хоць апошняе Антанюку не вельмі падабаецца. Занадта ўжо шыкоўна і модна адзяецца маладое пакаленне адказных работнікаў. Як дыпламаты. Івану Васільевічу здаецца, што такая ўвага да свайго знешняга выгляду забірае многа часу, а галоўнае — выхоўвае рысы жаночай псіхалогіі: замест таго, каб пачытаць нешта сур’ёзнае, мужчына пачынае зазіраць у часопісы мод і зайздросціць таму з сваіх калег, каму пашанцавала набыць самы модны плашч ці капялюш.

Леанід Мартынавіч не вярнуўся назад за свой паліраваны стол, а запрасіў Івана Васільевіча да простага стала, за якім праводзяцца малыя рабочыя нарады. Сам сеў насупраць. Зноў прыветліва ўсміхнуўся.

— Як здароўе, Іван Васільевіч?

— Дзякуй. Не скарджуся.

— Хоць што я пытаюся! Учора там, — Леанід Мартынавіч паказаў пальцам у столь, — нехта спытаў вось так: а як яго здароўе, Антанюка? А Пятро Фёдаравіч кажа: ды ён жа, па-ранейшаму кароль нашых паляўнічых. Кароль! — і засмяяўся з учарашняга жарту кіраўніка. — Як бачыш, размова пра цябе ішла на высокім узроўні.

— Дзякуй.

— Як паляўнічае шчасце? Што забіў?

Чалавеку хацелася пажартаваць. Але Антанюка раптам як бы нешта скавала. Што — і сам не мог зразумець. Нецярплівае чаканне, што яму прапануюць, ці гэтае — «кароль»? Ці можа тое, што хлапчына гэты, па ўзросту — сын яго, вось так пачаў размову, залішне па-панібрацку?

— А ведаеш, я быў у Чэхаславакіі. І нас павезлі на паляванне. Дык там яны сапраўды-такі выбіраюць караля. І гэта цудоўны рытуал, я табе скажу, цікавей за само паляванне. Яны яшчэ і суддзю выбіраюць і пракурора. Цэлыя спектаклі разыгрываюць. Варта б нашым пераняць…

— Мы выбіраем старшыню… па рэкамендацыі Камітэта па ахове прыроды, — без усмешкі сказаў Антанюк. Але Леанід Мартынавіч прыняў гэта за дасціпны жарт.

— Старшыню — і то па рэкамендацыі! Ох, гэта мы ўмеем — засушыць жывую справу!

Тут ужо і Антанюк усміхнуўся, але зусім з іншай прычыны: з маладога чалавека, які лічыць сябе на такой вышыні, з якой дазволена самакрытыка абагульненая: «умеем засушыць…» Захацелася па-бацькоўску параіць яму: «Хлопчык мой, не паўтарай словы тых, хто вышэй за цябе. Не ўсе яны мудрацы, афарызмы якіх трэба завучваць. Заставайся самім сабой».