Михаил Лермонтов - Princidino Mary

— Ĉu vi skribis vian testamenton? — subite demandis Verner.

— Ne.

— Kaj se vi estos mortpafita?..

— La heredontoj mem troviĝos.

— Ĉu povas esti, ke vi ne havas amikojn, al kiuj vi volus sendi vian lastan adiaŭon?..

Mi kapneis.

— Ĉu povas ne esti en la mondo virino, al kiu vi volus lasi ion por memoro?..

— Ĉu vi volas, doktoro, — mi respondis al li, — ke mi malfermu al vi mian animon?.. Ĉu vi vidas, ke mi jam eliris el la aĝo, kiam mortante oni prononcas la nomon de sia amatino kaj testamentas al la amiko flokon da pomaditaj aŭ nepomaditaj haroj. Pensante pri proksima kaj ebla morto, mi konsideras nur solan min; aliuj ne faras eĉ tion. La amikoj, kiuj morgaŭ forgesos min aŭ, ankoraŭ pli malbone, inventos pri mi dio-scias-kiajn sensencaĵojn; la virinoj, kiuj brakumante alian viron, primokos min por ne eksciti lian ĵaluzon kontraŭ la mortinto — dio estu kun ili! El ŝtormo de vivo mi elportis nur kelkajn ideojn — kaj neniun senton. Delonge jam mi vivas per la kapo, sed ne per la koro. Mi pesas, analizas miajn pasiojn kaj agojn kun severa scivolo, sed sen kompato. En mi estas du homoj: unu vivas en plena senco de la vorto, aliu pensas kaj juĝas lin; la unua, eble, post unu horo adiaŭos vin kaj la mondon poreterne, kaj la dua… La dua?.. Rigardu, doktoro: ĉu vi vidas, ke sur la roko dekstre nigras tri figuroj? Ŝajnas, ke tie estas niaj rivaloj?..

Ni ektrotis.

Ĉe piedo de l’ roko en arbustoj estis ligitaj tri ĉevaloj; ni alligis samloke la niajn kaj mem grimpis laŭ mallarĝa vojeto sur placeton, kie nin atendis Gruŝnickij kun la dragona kapitano kaj la alia sekundanto, kiun oni nomis Ivan Ignatjeviĉ; lian familinomon mi neniam aŭdis.

— Ni jam delonge atendas vin, — diris la dragona kapitano kun ironia rideto.

Mi elpoŝigis la horloĝon kaj montris al li.

Li petis pardonon, dirante, ke lia horloĝo rapidas.

Kelkajn minutojn daŭris la embarasa silento; fine la doktoro rompis ĝin, sin adresante al Gruŝnickij:

— Al mi ŝajnas, sinjoroj, — li diris, — ke vi ambaŭ, montrinte la pretecon dueli kaj paginte tiamaniere ŝuldon al kondiĉoj de honoro, povus nun klarigi kaj fini la aferon per paca vojo.

— Mi pretas, — mi diris.

La kapitano palpebrumis al Gruŝnickij, kaj tiu, opiniante, ke mi timas, akceptis fieran aspekton, kvankam antaŭ tio malbrila paleco kovris liajn vangojn. De tiu minuto, kiam ni venis, li unuafoje levis la okulojn al mi; sed en lia rigardo estis iu maltrankvilo, manifestanta internan lukton.

— Prezentu viajn kondiĉojn, — li diris, — kaj ĉion, kion mi povas por vi fari, estu certa…

— Jen estas miaj kondiĉoj: vi nepre hodiaŭ publike rifuzos de via kalumnio kaj petos mian pardonon…

— Kara sinjoro, mi miras, ke vi aŭdacas proponi al mi similajn aĵojn?..

— Kion do mi povus proponi al vi krom tio?

— Ni duelpafos.

Mi levis la ŝultrojn.

— Jes, sed pripensu, ke unu el ni nepre estos mortpafita.

— Mi deziras, ke tiu estu vi…

— Kaj mi estas tute certa en la malo…

Li konfuziĝis, ruĝiĝis, poste kontraŭvole ekridegis.

La kapitano prenis lin subbrake kaj forkondukis flanken; ili longe interflustris. Mi venis en sufiĉe pacema humoro, tamen ĉio ĉi komencis furiozigi min.

Al mi proksimiĝis la doktoro.

— Atentu, — li diris kun evidenta sentrankvilo, — vi, verŝajne, forgesis pri ilia komploto?.. Mi ne povas ŝarĝi pistolon, sed tiuokaze… Vi estas stranga homo! Diru al ili, ke vi konas iliajn intencojn, kaj ili ne kuraĝos… Kia volonto? Ili mortpafos vin kiel birdon…

— Bonvolu ne maltrankviliĝi, doktoro, kaj atendu… Mi aranĝis tiel, ke ilia flanko havos nenian avantaĝon. Lasu ilin interflustri.

— Sinjoroj, tio iĝas enuiga! — mi diris al ili laŭte. — Dueli — do dueli; vi havis tempon hieraŭ satkonversacii…

— Ni estas pretaj, — diris la kapitano. — Stariĝu, sinjoroj!.. Doktoro, bonvolu mezuri ses paŝojn…

— Stariĝu! — ripetis Ivan Ignatjeviĉ per kvikema voĉo.

— Permesu! — mi diris, — ankoraŭ unu kondiĉo: ĉar ni duelos je morto, ni devas fari ĉion eblan por ke ĝi restu sekreto kaj ke niaj sekundantoj estu liberigitaj de respondeco. Ĉu vi konsentas?..

— Plene.

— Do, jen kion mi elpensis. Ĉu vi vidas sur la pinto de l’ kruta monto, dekstre, mallarĝan placeton? De tie ĝis fundo estas ĉirkaŭ tridek klaftoj, se ne pli; malsupre estas akraj ŝtonoj. Ĉiu el ni stariĝos ĉe la rando mem de la placeto; tiamaniere eĉ facila vundo estos mortiga: tio devas esti konforma al via deziro, ĉar vi mem difinis ses paŝojn. La vundito falos nepre malsupren kaj frakasiĝos splitpece; la kuglon ekstraktos la doktoro, kaj tiam estos tre facile klarigi la akcidentan morton per maltrafa salto. Ni lotos pri la unua vico pafi. Konklude mi deklaras al vi, ke aliel mi ne duelos.

— Akcepteble, mi pensas! — diris la kapitano, esprimoplene rigardante al Gruŝnickij, kiu kapjesis signe de konsento. Lia vizaĝo aliiĝis ĉiuminute. Mi tre malfaciligis lian staton. Pafante sub ordinaraj kondiĉoj, li povus celi en mian kruron, facile vundi min kaj kontentigi tiamaniere sian venĝemon, ne tro ŝarĝante sian konsciencon; sed nun li devus pafi en aeron, aŭ iĝi murdinto, aŭ fine forlasi sian malnoblan intrigon kaj subiĝi al egala danĝero kun mi. Tiuminute mi ne volus esti lialoke. Li forkondukis la kapitanon flanken kaj komencis ion diri al li kun granda elokvento; mi vidis, kiel tremis liaj bluiĝintaj lipoj; sed la kapitano forturnis sin de li kun malestima rideto. «Vi estas stultulo, — li diris al Gruŝnickij sufiĉe laŭte, — nenion vi komprenas! Ni iru, sinjoroj!»

Malvasta vojeto kondukis inter arbustoj al la krutaĵo; rokeroj formis efemerajn ŝtupojn de la natura ŝtuparo, kroĉante nin je arbustoj, ni komencis suprengrimpon. Gruŝnickij iris la unua, lin sekvis liaj sekundantoj kaj mi postis kun la doktoro.

— Mi diras al vi, — diris la doktoro, forte preminte mian manon. — Lasu min palpi la pulson!.. Oh-ho! Febra!.. Sed sur la vizaĝo nenio estas rimarkebla… Nur la okuloj brilas pli hele, ol kutime.

Subite brue ruliĝis etaj ŝtonoj al ni sub la piedojn. Kio okazis? Gruŝnickij stumblis; la branĉo, al kiu li kroĉiĝis, estis rompita, kaj li glitus malsupren surdorse, se liaj sekundantoj ne subtenus lin.

— Gardu vin! — mi kriis al li, — ne falu antaŭtempe; tio estas malbona aŭguro. Rememoru Julion Cezaron! [34] [34] Laŭ legendo, Cezaro stumblis sur la sojlo de la Pompea kurio en Romo, kie okazis senata kunveno, en kiu li estis mortigita.

Jen ni surgrimpis la pinton de l’ elstaranta roko; la placeto estis kovrita per etgrajna sablo, kvazaŭ speciale por duelo. Ĉirkaŭe en ora nebulo de l’ mateno grupiĝis montopintoj, kvazaŭ sennombra brutaro, kaj Elbruso sude baŭmis kiel blanka blokego, ŝlosante la ĉenon de glaciaj pintoj, inter kiuj jam vagis fibrecaj nuboj, alkurintaj de la oriento. Mi alpaŝis al la rando de l’ placeto kaj rigardis malsupren, la kapo iom vertiĝis: tie malsupre ŝajnis esti mallume kaj malvarme, kvazaŭ en tombo; muskokovritaj dentoj de rokoj, disĵetitaj de ŝtormo kaj tempo, atendis sian predon.

La placeto, sur kiu ni estis duelontaj, formis preskaŭ korektan triangulon. De l’ elstaranta angulo estis mezuritaj ses paŝoj kaj estis decidite, ke la unua renkontonta la rivalan fajron, stariĝos al la angulo mem dorse al la abismo; se li ne estos mortigita, la rivaloj interŝanĝos la lokojn.

Mi decidis prezenti al Gruŝnickij ĉiujn avantaĝojn; mi volis ekzameni lin; en lia animo povis vekiĝi fajrero de grandanimo, kaj tiam ĉio aranĝiĝus favorafinale; sed memamo kaj malforta karaktero estis triumfontaj… Mi volis doni al mi plenan rajton ne indulgi lin, se la sorto pardonus min. Kiu ne kontraktis kun sia konscienco sub tiuj kondiĉoj?