Эрих Ремарк - Тры таварышы

— Ох, — сказала яна, — як добра!

— А што ты там заказала? — спытаў я і пакаштаваў падазрона ружовае пітво. У ім быў смак маліны і лімона. Алкаголем там не пахла.. — Ад смагі, — дадаў я.

Яна засмяялася.

— Закажы яшчэ «порта-ронка». Але сабе. Мне не дадуць.

Я паклікаў дзяўчыну.

— «Порта-ронка» і «спецыяльны», — сказаў я. Я бачыў, што за сталамі шмат хто піў «спецыяльны».

— Сёння мне можна, праўда, Робі? — сказала Пат. — Толькі сёння! Як у старыя часы! Праўда, Кёстэр?

— «Спецыяльны» — добры напітак, — адказаў я і выпіў другую шклянку.

— Я яго ненавіджу. Бедны Робі… што табе даводзіцца тут піць!

— Калі хутка заказваць, то і я яшчэ паспею, — сказаў я.

Пат засмяялася.

— За ядой потым і мне можна будзе выпіць. Чырвонага.

Мы заказалі яшчэ некалькі «порта-ронка», потым перайшлі ў сталовую. Пат выглядала цудоўна. Яе твар свяціўся. Мы селі за маленькі столік, накрыты белым абрусам, недалёка ад вокнаў. Было цёпла, а за вокнамі ляжала вёска з заснежанымі вуліцамі. Снег іскрыўся.

— А дзе Хэльга Гутман? — спытаў я.

— Паехала, — сказала Пат, пачакаўшы.

— Паехала? Так рана?

— Так, — сказала Пат, і я зразумеў, пра што яна гаворыць.

Дзяўчына прынесла цёмна-чырвонае віно. Кёстэр наліў поўныя шклянкі. Сталы былі ўжо ўсе занятыя. Усюды сядзелі і размаўлялі людзі. Я адчуў, што Пат паклала сваю руку на маю.

— Каханы, — сказала яна вельмі ціха і пяшчотна, — я больш не вытрывала б.

Я выйшаў з кабінета галоўнага лекара. Кёстэр чакаў мяне ў холе. Убачыўшы мяне, ён устаў. Мы выйшлі на двор і селі на лаўку каля санаторыя.

— Дрэнна, Ота, — сказаў я. — Горш, чым я думаў.

Міма нас з вясёлым шумам прайшла група лыжнікаў. Сярод іх было некалькі жанчын з шырокімі белазубымі ўсмешкамі на здаровых загарэлых тварах, тлуста змазаных крэмам. Яны крычалі, што хочуць есці, як сабакі. Мы пачакалі, пакуль яны пройдуць.

— І такія вось жывуць, — сказаў я. — Жывуць, здаровыя, як кабыліцы. Як агідна!

— Ты гаварыў з самім галоўным лекарам? — спытаў Кёстэр.

— З ім. Ён мне ўсё растлумачыў з многімі недагаворкамі. Але вынік ясны: стан пагоршыўся. Хоць ён і кажа, што стала лепш.

— Не разумею.

— Ён сцвярджае: калі б яна засталася ў горадзе, то надзея даўно была б страчана. А тут працэс быў запаволены. І гэта ён называе паляпшэннем.

Кёстэр чарціў абцасамі па жорсткім снезе. Потым ён падняў галаву.

— Значыць, у яго ёсць надзея?

— У лекара заўсёды ёсць надзея, гэта частка яго прафесіі. Але ў мяне яе вельмі мала. Я спытаў у яго, ці рабіў ён прадзіманне. Ён адказаў, што ўжо нельга. Некалькі год назад ёй ужо рабілі. Цяпер ужо пашкоджаны абодва лёгкія. Гэта як пракляцце, Ота.

Старая ў растаптаных галёшах спынілася каля нас. У яе быў бледны запалы твар і патухлыя вочы графітнага колеру, якія здаваліся сляпымі. Шыя была закручана старамодным баа з пёраў. Яна няспешна ўзняла ларнетку і паўзіралася на нас. Потым пасунулася далей.

— Агідны прывід!

— А што ён сказаў яшчэ? — спытаў Кёстэр.

— Ён мне растлумачыў, ад чаго магла з'явіцца хвароба. У яго ўжо было шмат пацыентаў такога ўзросту. Гэта — вынікі вайны. Недаяданне ў дзяцінстве. Але навошта мне гэта ўсё? Яна павінна паправіцца. — Я глянуў на яго. — Вядома, ён сказаў мне, што бачыў шмат цудаў. Менавіта пры гэтай хваробе часта здараецца, што працэс спыняецца, ачагі рубцуюцца і чалавек папраўляецца. Нават у самых безнадзейных выпадках. Але я не веру ў цуды.

Кёстэр не адказаў. Мы сядзелі моўчкі. А што было гаварыць? Мы абодва занадта шмат перажылі і пабачылі, каб суцяшацца словамі.

— Яна не павінна ні пра што здагадвацца, Робі, — нарэшце сказаў Кёстэр.

— Вядома, — адказаў я.

Мы сядзелі, чакаючы Пат. Галава ў мяне была пустая. Я не адчуваў нават адчаю, я здранцвеў, быў бяздумны.

— Вось яна, — сказаў Кёстэр.

— Яна ідзе, — сказаў я і ўстаў.

— Прывітанне! — Пат падышла да нас. Яна крыху хісталася і смяялася. — Я крыху зап'янела. Ад сонца. Заўсёды, паляжаўшы на сонцы, я хістаюся, як стары марак.

Я зірнуў на яе, раптам усё перамянілася. Я больш не верыў лекару. Я верыў у цуд. Яна была побач, яна жыла, яна стаяла і смяялася — усё астатняе адступіла перад гэтым.

— Што гэта ў вас за твары? — спытала яна.

— Гарадскія твары, што не адпавядаюць месцу, — сказаў Кёстэр. — Не можам прывыкнуць да сонца.

Яна засмяялася.

— У мяне сёння добры дзень. Без тэмпературы. Мне можна выйсці. Сходзім у вёску, вып'ем там чарку.

— А ці не паехаць нам лепей на санях?