Boleslav Prus - La faraono

—Almenaŭ … almenaŭ — diris la reĝino post pripenso — estu kompatema … Jes, la rajtojn vi devas reakiri, sed ne permesu al viaj soldatoj sakrilegi la sanktejojn kaj ataki la pastrojn … Memoru, ke la dioj favore sendas la ĝojon al Egipto, kaj la pastroj malgraŭ siaj mankoj (kiu ne havas ilin!) faras al la lando grandegajn servojn … Imagu nur, ke se vi malriĉiĝus kaj dispelus ilin, vi detruus la saĝon, kiu levis nian ŝtaton super la aliajn popolojn …

La faraono prenis la patrinon je ambaŭ manoj, kisis ŝin kaj ridante diris:

—La virinoj ĉiam devas troigi!… Vi, patrino, parolas al mi, kvazaŭ mi estus ĉefo de la sovaĝaj Hiksosoj, ne la faraono … Ĉu mi deziras la pereon de la pastroj?… Ĉu mi malamas ilian saĝon, eĉ tiel senfruktan, kiel la observado de la movoj de la steloj, kiuj sen mi promenas sur la ĉielo, ne pliriĉigante nin eĉ per unu uteno! … Ne kolerigas min ilia saĝo aŭ pieco, sed la mizero de Egipto, kiu interne malgrasiĝas de la malsato kaj ekstere timas iajn ajn asiriajn minacojn. La pastroj, malgraŭ la saĝo, ne sole ne volas helpi miajn reĝajn intencojn, sed tute senhonte kontraŭstaras al mi. Permesu do, patrino, al mi konvinki ilin, ke ne ili, sed mi estas la sinjoro de mia heredaîo. Mi ne scius venĝi al humilaj, sed mi piedpremos la nukojn de la trobravaj. Ili scias pri tio, sed ne kredas ankoraŭ kaj ne havante realajn fortojn, volas timigi min per antaŭdiro de iu katastrofo. Tio estas ilia lasta armilo kaj ŝirmo … kaj tiam eĉ unu ŝtono de iliaj temploj ne falos, ne perdiĝos eĉ unu juvelo de iliaj trezorejoj. Mi konas ilin!… Hodiaŭ ili faras bravajn gestojn, ĉar mi estas malproksime de ili. Sed kiam mi etendos mian bronzan manon, ili falos sur la vizaĝon kaj la tuta malordo finiĝos per paco kaj ĝenerala prospero.

La reĝino ĉirkaŭprenis la piedojn de la sinjoro kaj foriris trankviligita, petegante tamen Ramzeson, ke li respektu la diojn kaj estu kompatema al iliaj servistoj.

Post la foriro de la patrino la faraono alvokis Tutmozison.

—Morgaŭ do — diris la sinjoro — miaj soldatoj okupos la templojn. Avertu la kolonenojn, ke mia volo estas, ke la sanktejoj restu netuŝitaj kaj ke neniu levu la manon kontraŭ la pastroj.

—Eĉ kontraŭ Meres kaj Herhor? — demandis Tutmozis.

—Eĉ kontraŭ ili — respondis la faraono. — Ili estos sufiĉe punitaj, kiam forigitaj de la nunaj postenoj ili ekloĝos en la temploj kun saĝuloj por preĝi kaj sen malhelpo studi la saĝon …

—Estos, kiel ordonas via sankteco … kvankam …

Ramzes levis supren la fingron, kiel signon, ke li volas aŭskulti nenian proponon … Poste, por ŝanĝi la temon, li diris kun rideto:

—Ĉu vi memoras, Tutmozis, la manovrojn apud Pi-Bailos?… Du jaroj jam pasis!… Kiam mi koleris en tiu kontraŭ la trouzoj kaj avideco de la pastroj, ĉu mi povis supozi, ke tiel baldaŭ mi reguligos kun ili la kontojn?… Kaj la malfeliĉa Sara … Kaj mia malgranda filo … Kiel bela li estis!…

Du larmoj ruliĝis sur la vizaĝo de la faraono.

—Vere — diris li — se mi ne estus filo de la dioj, kiuj estas kompatemaj kaj grandanimaj, miaj malamikoj pasigus morgaŭ malfacilajn horojn … Kiom da humiligoj ili kaŭzis al mi … Kiom da fojoj, pro ili, ploro vualis miajn okulojn!…

La 20-an de Paofi Memfiso havis aspekton kvazaŭ en festo.

Ĉesis ĉiuj laboroj, eĉ la portistoj ne portis ŝarĝojn. La tuta popolo disfluis sur la placoj kaj stratoj aŭ amasiĝis ĉirkaŭ la temploj, precipe ĉirkaŭ tiu de Ptah, kiu estis plej bone fortigita, kaj kie kunvenis la pastraj kaj civilaj altranguloj, prezidataj de Herhor kaj Mefres.

Proksime de la temploj staris la regimentoj, en maldensaj vicoj, por ke la soldatoj povu komunikiĝi kun la popolo.

Inter la popolaĉo kaj soldatoj rondiris multenombraj vendistoj kun pano en korboj kaj kun vino en kruĉoj kaj ledaj sakoj. Ili regalis la popolon senpage. Kiam oni demandis ilin, kial ili ne postulas pagon, unuj respondis, ke lia sankteco regalas siajn regnanojn, aliaj diris:

—Manĝu kaj trinku, fidelaj Egiptanoj, ĉar oni ne scias, ĉu ni ĝisvivos la morgaŭon!…

Tio estis la vendistoj de la pastra partio.

Rondiris multe da agentoj provokantoj. Unuj rakontis al la aŭskultantoj, ke la pastroj ribelas kontraŭ la monarĥo kaj eĉ volas lin veneni, ĉar li promesis al la popolo la sepan tagon de ripozo. Aliaj murmuretis, ke la faraono freneziĝis kaj kunîuris kun eksterlanduloj por pereigi la templojn kaj Egipton. Tiuj instigis la popolon ataki la templojn, kie la nomarĥoj diskutas kun la pastroj, kiel ekspluati la metiistojn kaj kamparanojn. Ĉi tiuj esprimis timon, ke se oni atakus la templojn, povus okazi granda malfeliĉo …

Malgraŭ tio, oni ne scias, de kie apud la muroj de la templo de Ptah troviĝis kelke da potencaj palisoj kaj amasoj da ŝtonoj.

La gravaj memfisaj komercistoj, promenante en la popolamasoj, tute ne dubis, ke la popola eksplodo estis provokita arte. La malgrandaj skribistoj, policistoj, oficiroj de la laboristoj kaj alivestitaj soldataj dekestroj ne kaŝis plu siajn oficialajn okupojn, nek sian intencon puŝi la popolon al la okupo de la temploj. Aliflanke: la paraŝitoj, almozuloj, templaj servistoj kaj malsuperaj pastroj, eĉ se ili dezirus, ne povus kaŝi, ke ili ankaŭ instigas la popolaĉon al la superforto! Ĉiu, kiu havis okulojn, povis tion rimarki.

La prudentaj urbanoj estis mirigitaj per tia konduto de la pastra partio, kaj la hieraŭa fervoro de la popolo komencis estingiĝi. La aŭtoĥtonaj Egiptanoj ne povis kompreni: kio estas la celo kaj kiu efektive provokas la ribelon? La ĥaoso pligrandiĝis dank’al duone frenezaj fanatikuloj, kiuj kuris nudaj tra la stratoj kaj sange vundante sian korpon kriis:

—Ve al Egipto!… La sendieco trapasis la mezuron, kaj proksimiĝas la horo de la juĝo! La dioj montros sian forton kontraŭ la malpieco de la malfideluloj!

La armeo restis trankvila, atendante ĝis kiam la popolo komencos superforte penetri en la templojn. Unuflanke, tian ordonon ili ricevis de la reĝa palaco, duaflanke, la oficiroj antaŭvidis embuskojn en la temploj kaj preferis, ke pereu la popolaĉo, ol la soldatoj. La soldatoj, sen tio, havos sufiĉe da laboro.

Sed la popolamasoj, malgraŭ la krioj de la agitantoj kaj la vino senpage disdonata, ŝanceliĝis: la kamparanoj rigardis la metiistojn, la metiistoj la kamparanojn, kaj ĉiuj atendis ion.

Subite, ĉirkaŭ la unua horo tagmeze, el la flankaj stratoj ekfluis al la templo de Ptah ebria bando, armita per hakiloj kaj bastonegoj. Tio estis fiŝistoj, grekaj maristoj, paŝtistoj, libiaj vaguloj, eĉ malliberuloj de la minejoj de Turra. En la fronto de la bando iris grandega laboristo kun torĉo. Li haltis antaŭ la pordego de la templo kaj per potenca voĉo komencis krii al la popolo:

—Ĉu vi scias, fideluloj, pri kio diskutas ĉi tie la ĉefpastroj kaj nomarĥoj?… Jen, ili volas devigi lian sanktecon, ke li forprenu de la laboristoj po unu hordean platan kukon tage, kaj la kamparanojn ŝarĝu per nova imposto ĉiun po unu draĥmo … Kaj tial mi diras al vi, ke vi estas malsaĝaj kaj malnoblaj, starante ĉi tie kun krucitaj brakoj!… Oni devas fine kapti la rajton de la temploj kaj transdoni ilin en la manojn de nia sinjoro, la faraono, kontraŭ kiu komplotas la malpiuloj! Ĉar se nia estro devus cedi al la pastra kolegio, kiu defendos la honestan popolon?…

—Li diras la veron!… — oni kriis en la amaso. — La sinjoro ordonos doni al ni la ripozon de la sepa tago.

—Kaj donacos al ni terojn …

—Li ĉiam estas bonvola por la simpluloj … Ĉu vi memoras, kiel antaŭ du jaroj li liberigis la kamparanojn, arestitajn post la atako kontraŭ la bieno de la Hebreino?

—Mi mem vidis, kiel antaŭ du jaroj li batis skribiston, kiu kolektis de la kamparanoj maljustan imposton.