Уладзімір Караткевіч - Каласы пад сярпом тваiм. Кнiга II

Секунданты падышлі.

– Чые пісталеты? – нахабна ўсміхнуўся Мішка.

– Мяркую, жэрабя, – раптам раззлаваўся Мсціслаў.

Ён падумаў, што калі людзі вяжуцца да ўсякага выпадку, дык усё адно знойдуць магчымасць прычапіцца. Прапануеш свае – “ага, даражэйшыя, нашымі грэбуеце”. Прапануеш іхнія – “за свае, парыжскія, баіцёся”. Ён ведаў, што ён несправядлівы, і злаваў на гэта.

– Чаму ж, давайце мае, – проста сказаў Алесь.

– Згода, – паспешліва сказаў Франс.

– Пойдзем да бар’ераў,– з уздыхам сказаў Адам Выбіцкі.

Усе сталі блізка ля Алеся.

– Жэрабя? – з нецярплівасцю кінуў Ілля.

– Давайце, – сказаў, скалячы зубы, Якубовіч. – Каб не было спрэчак, хто арол...

– Кінь паяснічаць, – сказаў, сцяўшы вусны, Франс. – На вось табе.

Ён выцягнуў з кішэні жаўтаваты кубік.

– Выбірайце, хто ніжэй трох.

Алесь адчуваў, як усё ў ім звініць.

“Божа, зрабі так, каб першы стрэл быў мой. Я не хачу ў яго страляць. I як дрэнна будзе яму, калі ён, дурны, цёмны чалавек, заб’е мяне, а потым даведаецца”.

Ён адразу ж зразумеў, што просіць не аб тым, і каб хто прачытаў ягоныя думкі, пагарда таго чалавека да яго была б невычэрпная. I Алесь змоўк, то бок перастаў думаць.

Мсціслаў знайшоў у двух кроках вымачынку з голым, як бубен, дном. Усе паселі туды, звесіўшы ногі. Здалёк здавалася, што людзі выпіваюць.

Кубік пакаціўся з Якубовічавай рукі. Усе схіліліся.

– Тры, – сказаў Мішка.

– Дай я, – нецярпліва ўзяў косць Мсціслаў.

Ён паматляў рукою і рэзка кінуў. Алесь глядзеў не на косць, а на яго і ўбачыў, як друг збялеў.

– Пяць, – сказаў Хаданскі.

Цяпер збялеў Франс. Хацеў быў нешта сказаць і змоўк.

Яны спыніліся ля Алесевага бар’ера.

– Ідзі, – сказаў Ілля Франсу.

Франс пайшоў на свой бар’ер. Гусар і Хаданскі дамаўляліся яшчэ аб нечым з Выбіцкім. Мсціслаў стаў ля Алеся.

– Даруй, братка, – сказаў ён. – О, чорт, даруй!

– Нічога, – усміхнуўся Алесь.

Алесь не глядзеў у бок Франса. Ён глядзеў вакол.

Перад ім ляжаў дымна-шэры поплаў, а за ім вясёлкавыя радасныя дрэвы. Нізкае сонца стаяла з боку за Алесевай спіной. Ад секундантаў і ад яго, Алеся, ляжалі доўгія цені на роснай траве.

– Падрыхтавацца, – сказаў Мішка. – Смялей, князь.

Загорскі стаў глядзець на Франса. Раўбіч у дзіўным павароце стаяў супраць яго.

Вясёлкавыя дрэвы ззялі за ім. Загорскі ўзняў галаву і стаў глядзець угору, але не вытрымаў і зноў апусціў вочы: “Ну, хутчэй страляй!”

У руцэ ў Якубовіча плесканулася белае... Ударыў пярун.

Алесь пахіснуўся. Потым убачыў, што на левым плячы злёгку дымее сарочка: маленькі карычневы след, бы прыпалілі.

I тады, разумеючы, што Франс прамахнуўся, Алесь уздыхнуў.

Ён убачыў, што твар Хаданскага скрывіўся, нібы Ілля кляў Франса. У выніку яны цяпер не сумняваліся.

Нехта сунуў Алесю ў руку пісталет. Той непаразумела зірнуў на яго, потым на Раўбіча, які стаяў вельмі проста, усімі грудзьмі да яго, і вельмі бледны.

– Глядзі цяпер, – сказаў Выбіцкі.

Мсціслаў глядзеў на Алеся з трывогай, нібы разумеў.

– Нічога, брат, – сказаў Франсу Якубовіч. – Ты... смялей. Гэта нястрашна.

Яны адышлі. Франс скасіў быў вочы, не разумеючы, чаму гэта яны пакідаюць яго на самоце. Потым уздыхнуў і стаў глядзець на Алеся.

Нясцерпна было доўжыць яго страшнае чаканне. I Алесь, не чакаючы ўзмаху хусткі, узняў угору цяжкі пісталет, дачакаўся, пакуль хлапячок дыму паплыве над яго галавой, і адкінуў зброю ўбок. I ўбачыў аблічча Франса. Божа мой, гэтаму абліччу, здавалася, падарылі сонца!

Гусар і Хаданскі, якія не чакалі стрэлу і глядзелі на Мсціслава, кінулі вачыма на Франса і падумалі, што Загорскі ў сваю чаргу прамахнуўся.

– Наш! – закрычаў Ілля. – Наш стрэл!

Кінуўся да Раўбіча з другім пісталетам.

Франс, яшчэ не разумеючы, стаў уздымаць руку.

Мсціслаў крэкнуў з прыкрасці. Выбіцкі з жахам глянуў на Алеся. Усё гэта Загорскі заўважыў у долю секунды... Франс цэліў яму проста ў лоб.

“Ну, вось і ўсё, – падумаў Алесь. – Ён не здаволіўся”.

I раптам нешта здарылася. Твар Франса здрыгануўся і ўвесь нібы закалаціўся.

Франс... кінуў пісталет вобзем.

“Пэўна, курок зломіць”, – яшчэ нічога не разумеючы, падумаў Алесь.

Раўбіч зрабіў некалькі крокаў ад месца сутычкі – цень ягоны загайдаўся на роснай шэрай траве, – а потым кінуўся да Алеся, яшчэ на бягу працягваючы рукі.

–Алесь... Даруй мне... Даруй...

Якубовіч паглядзеў на дзве постаці, што зліліся ля аднаго з плашчоў, і суха сказаў Іллі:

– Мяркую, наша прысутнасць тут больш непатрэбна. Дзіцячыя гульні.