Клаус Манн - Мэфіста. Раман аб адной кар'еры

Потым дадае:

— Але вам заўсёды будзе добра, Гендрык Гёфген. Што б ні сталася з Германіяй.

На яе твары пад рыжай грывай — бадай, занадта вялікім для вузкага, маленькага цела — гордасць і скруха. Яна павольна ідзе да дзвярэй і пакідае грымёрную Гендрыка Гёфгена.

О гора! пацямнела неба над гэтай краінай. Адвярнyў Бог аблічча сваё ад гэтай краіны, патокі крыві і слёз льюцца па вуліцах гарадоў.

О гора! Гэтая краіна заліта брудам, і ніхто не ведае, калі яна зноў ачысціцца — якою каятою, якімі ахвярамі яна зможа акупіць сваю ганьбу? На крыві і слязах расчынена гразь на ўсіх вуліцах, ва ўсіх гарадах. Усё прыгожае — апаганена, усё праўдзівае — сплюгаўлена хлyснёю.

Брудная брахня рвецца да ўлады ў гэтай краіне. Яна ягліць, лямантуе ў залах сходаў, з мікрафонаў, з газетных палосаў, з кінаэкрана. Яна раззяўляе пашчу, і з гэтай пашчы патыхае смуродам, гэты смурод многіх гоніць прэч з краіны, а тыя, што вымушана застаюцца, пакутуюць, як у смярдзючай катоўні.

О гора! Апакаліптычныя вершнікі лятуць па зямлі, тут яны зрабілі прывал і абвясцілі пра сваю мярзотніцкую ўладу. Яны хочуць заваяваць увесь свет. Гэта іхняя мэта. Яны хочуць валадарыць над землямі і акіянамі. Іх выродлівасці мусяць пакланяцца як новай прыгажосці. Там, дзе сёння з іх смяюцца, заўтра перад імі ўпадуць ніцма. Яны поўныя рашучасці захапіць увесь свет, прынізіць яго і загубіць, як сваю краіну, якую яны ўпрыгонілі, зганьбілі і загубілі. Як нашу няшчасную радзіму, над якою пацямнела неба, ад якой Бог адвярнуў аблічча сваё. Цяпер на нашай радзіме ноч. Мярзотнікі раз'язджаюць па яе акругах у раскошных аўтамабілях, на самалётах, у спецыяльных цягніках. Яны калесяць па ўсёй краіне. На рыначных пляцах гарлаюць сваю хлусню. І ў кожным куце, дзе толькі аб'явяцца яны альбо іх подлыя памагатыя патyжнікі і саўдзельнікі, тухне святло розуму, робіцца цёмна.

Артыст Гендрык Гёфген быў у Іспаніі, калі дзякуючы інтрыгам у палацы шаноўнага рэйхспрэзідэнта і генерал-фельдмаршала чалавек з брахлівым голасам, якога Ганс Міклас і з ім ці мала раздyраных невукаў называлі фюрэрам, зрабіўся рэйхсканцлерам. Артыст Гендрык Гёфген іграў элегантнага аферыста ў дэтэктыўным фільме. Непадалёк ад Мадрыда ішлі натурныя здымкі. Увечары пасля напружанага дня ён стомлены вярнуўся ў сваю гасцініцу, купіў у кансьержкі газету і спалохаўся. Як? Балбатун, з якога так часта смяяліся ў колах адухоўленых і духоўна вытрыманых таварышаў, раптам зрабіўся самым магутным чалавекам у дзяржаве? "Жахліва, — падумаў артыст Гёфген, — агідны сюрпрыз! А я ж быў абсалютна ўпэўнены, што нацыстаў няварта прымаць на сур'ёзе! Ну, вось табе й маеш!"

Ён стаяў у сваім прыгожым вясновым гарнітуры бэж у холе гатэля "Рыц", дзе публіка абмяркоўвала злавесныя падзеі ў Грманіі і рэакцыю на іх біржы. Небаракy Гендрыка кідала то ў жар, то ў холад, калі ён думаў пра тое, што ў яго наперадзе. Многія, каму ён прычыніўся злом, цяпер мецьмyць нагодy паквітацца. Цэзар фон Мук, напрыклад. Ах, навошта гэта ён дарэшты сапсаваў адносіны з песняром "крыві і глебы" і так рашуча адхіляў ягоныя п'есы? Якая недаравальная памылка! Цяпер усё ясна, але ўжо занадта позна. Занадта позна, бо сярод нацыстаў — адны ворагі. Уражанаму Гендрыку давялося ўспомніць і пра маленькага Ганса Мікласа — чаго б ён не даў, каб сцерці, закрэсліць той злашчасны інцыдэнт у Гамбургскім мастацкім тэатры! І пасварыліся ж у сутнасціі за дробязь! Але ж хто б мог падумаць! А Лота Ліндэнталь? Вельмі нават магчыма, што яна зрабілася важнай пярсонай і можа памагчы яму альбо напаскудзіць...

Гендрык увайшоў у ліфт, у яго дрыжалі калені. Ад сустрэчы з калегамі, назначанай на сённяшні вечар, ён адмовіўся. Загадаў падаць абед у нумар. Выпіў паўбутэлькі шампанскага. Настрой крыху палепшыўся. Трэба заставацца халодным і цвярозым, не панікаваць. Так званы фюрэр, значыцца, цяпер рэйхсканцлер — паскудна. Але як бы там ні было, ён пакуль што яшчэ не дыктатар і, трэба думаць, ніколі ім не бyдзе. "Людзі, якія заклікалі яго да ўлады, нямецкія нацыяналісты, ужо ж такі паклапоцяцца, каб ён не сеў на карак", — думаў Гендрык. Потым ён успомніў пра вялікія апазіцыйныя партыі, яны ж пакуль што ёсць. Сацыял-дэмакраты і камуністы будуць супраціўляцца, магчыма, нават са зброяй, так, не без прыемнасці і не без страху рашыў Гендрык Гёфген, седзячы ў нумары за бутэлькай шампанскага. Не, да нацыянал- сацыялісцкай дыктатуры яшчэ далёка! Можа нават, сітуацыя рэзка пераменіцца: спроба аддаць нямецкі народ на гвалт фашызму можа закончыцца сацыялістычнай рэвалюцыяй. Гэта вельмі нават магчыма, і вось тады якраз і выявіцца, што артыст Гёфген няма ладy які хітры і прадбачлівы. Але дапусцім нават, што нацысты застануцца ва ўладзе: чаго, зрэшты, Гёфгену іх баяцца? Ён не ўваходзіць ні ў якую партыю, ён не яўрэй. Тое, што ён не яўрэй, раптам здалося Гендрыку шчаслівым і поўным значнасці суцяшэннем. Якая неспадзяваная і важная перавага! Раней гэта неяк недацэньвалася! Ён не яўрэй, значыцца, яму могуць дараваць усё, нават той факт, што ў кабарэ "Буравеснік" яго віталі як "таварыша". Ён залатавалосы рэйнец. Бацька яго залатавалосы рэйнец, пакуль фінансавыя клопаты не зрабілі яго сівым. А маці Бэла і сястра Ёзі беззаганна залатавалосыя, з берагоў Рэйна. "Я — залатавалосы рэйнец", — напяваў Гендрык Гёфген, развяселены шампанскім і сваімі развагамі. І ў выдатным настроі лёг у ложак.