Клаус Манн - Мэфіста. Раман аб адной кар'еры

У сваім лісце Ангеліка паведамляла, што яна ў Берліне, часам здымаецца ў фільмах, і жывецца ёй няблага. Адзін малады ўдачлівы рэжысёр убіў сабе ў галаву ажаніцца з ёю, "але, вядома, я пра гэта і думаць не магу", — пісала яна, і Гендрык усміхаўся, чытаючы гэтыя радкі: вось якая яна недаступная, незачэпа, адхіляе ўсе прапановы і падкопы, якія б вабныя яны ні былі, упарта апантаная недаступным і растрачвае свае пачуцці на таго, хто іх не заўважае, хто яе не цэніць. На здымках вялікай камедыі з жыцця пачатку ХІХ стагоддзя яна пазнаёмілася з актрысай Ліндэнталь — той смай дамай, якая была першай інжэню ў Ене і прыяцелькай лётчыка — нацыянал-сацыяліста. Гендрык прагна і з нянавісцю сачыў за нямецкімі падзеямі па газетах і ведаў, што гэты лётчык належыць да ліку магутных варацілаў новага рэйха. Выходзіць, Лота Ліндэнталь зрабілася ўплывовай асобай. Якраз перад ёю Ангеліка і хадайнічала за Гендрыка.

У летуценных тонах пісьмо паведамляла пра дзівосную абаяльнасць, розум, далікатнасць і вытанчанасць Лоты Ліндэнталь. Ангеліка запэўнівала, што гэтая найдабрэйшая і мілая дама можа паўплываць на свайго магутнага сябра самым спрыяльным чынам. Яна і цяпер ужо многае зрабіла, асабліва для тэатра. Вялікі муж мае прыхільную цікавасць да драмы, аперэты і оперы. Яго каханыя — альбо дамы, якім ён праяўляў адмысловую павагу, — былі ў большасці актрысы пачуццёвага складу. Ён гатовы быў на любую ласку дзеля іх, калі ішлося не пра штосьці сур'ёзнае, а толькі пра вясёлыя дробязі накшталт акторскай кар'еры. Маленькая Зіберт звярнула ўвагу Лоты Ліндэнталь на тое, што Гендрык сядзіць у Парыжы і не рашаецца вярнуцца ў Германію. Тут фаварытка валадара дабрадушліва засмяялася. "Чаго ж баіцца гэты чалавек?" — і яна зрабіла наіўныя вочы. Гёфген жа не яўрэй, хутчэй залатавалосы рэйнец, і не належыць ні да якой партыі? Дарэчы, ён сапраўдны майстар — фройляйн Ліндэнталь бачыла яго ў ролі Мэфіста.

— Без такіх людзей, як ён, нам проста не абысціся, — сказала гэтая дама і абяцала таго ж дня перагаварыць са сваім сябрам.

— Ах, ён наскрозь ліберальны, — гаварыла першая інжэню з Ены: ужо ж яна яго ведае! І ўсе прысутныя адчулі багавейнае трапятанне, калі яна такім інтымным тонам загаварыла пра свайго жахлівага волата.

— Ён не злапомны. Хай Гёфген раней і рабіў розныя выбрыкі і глупствы — ён гэта ўсё разумее, калі гаворка ідзе пра мастака вялікага маштабу. Бо галоўнае — здаровае зерне, — гаварыла Лота крыху бяссэнсава, але вельмі сардэчна.

І яна зрабіла, што абяцала. Калі ўсемагутны ўчыніў ёй вячэрнюю візітацыю, яна пачала яго ўмольваць:

— Мілы, ну будзь добры, ну, калі ласка!

Яна ўбіла сабе ў галаву, што ў першай яе берлінскай ролі яе партнёрам павінен быць Гендрык Гёфген.

— Ён жа так падыходзіць да гэтай ролі! — трашчала інжэню. — Бо, зрэшты, ты і сам зацікаўлены, каб у мяне быў прыемны партнёр, калі я ўпершыню выступлю перад берлінскімі таварышамі па партыі!

Генерал спытаўся, ці не яўрэй Гёфген. Калі даведаўся, што не, што наадварот — чыстапародны светлавалосы рэйнец, ён абяцаў, што з "гэтым хлопцам" нічога не здарыцца, чаго б ён раней ні начворыў.

Пра спрыяльны вынік гутаркі Ліндэнталь адразу паведаміла маленькай каляжанцы Зіберт, а тая, у сваю чаргу, ледзьве дачакалася магчымасці паведаміць Гендрыку пра выдатны абарот справы.

Ну вось, змрочны перыяд парыжскіх пакутаў ззаду! З самотнымі шпацырамі ўніз па бульвары Сэн-Мішэль, па набярэжнай Сены ці па Елісейскіх палях пакончана! Годзе! Няўжо і праўда Гендрык Гёфген адаваўся бунтарскім марам у пустым гатэльным нумары? Няўжо і праўда ён калі-небудзь адчуваў неадольную, змрочную і салодкую патрэбу ачысціцца, вызваліцца, пачаць новае, дзікае жыццё? Ён ужо і сам нічога не памятаў — пакуль пакаваў чамаданы, усё было забыта. Напяваючы ад радасці, спакусліва гатовы кінуцца ўпадскокі па пакоі, ён кінуўся ў бюро падарожжаў "Кук і сын", каб заказаць спальнае купэ на берлінскі цягнік.

Вярнуўшыся ў гатэль, што непадалёк ад бульвара Манпарнас, Гендрык праходзіў міма "Кафэ дзю Дом". Стаяла пагода, многія сядзелі на адкрытым паветры, сталы і крэслы стаялі пад брызентам, на тратуары. Гендрыку ад хады зрабілася горача, захацелася прысесці на чвэрць гадзіны, выпіць апельсінавага соку. Ён спыніўся, але, праводзячы высакамерным позіркам па гаварлівым натоўпе, перадумаў. Ці мала каго тут можна сустрэць! Тут могуць аказацца старыя знаёмыя, а іх лепей абыходзіць бокам. Бо, здаецца, "Кафэ дзю Дом" — месца сустрэч эмігрантаў? Не, не, лепей прайсці міма. Ён ужо намерыўся быў адвярнуцца, але тут пагляд яго спыніўся на групе людзей за круглым столікам. Гендрык уздрыгнуў. Ён так спалохаўся, што яму балюча кальнула ў жывот, і некалькі секунд ён не мог варухнуцца.