Клаус Манн - Мэфіста. Раман аб адной кар'еры

Раптоўны ад'езд Нікалеты прычыніў Барбары не толькі боль. Ёй зрабілася і лягчэй. Паведамленне пра "ціхае, без шырокай агалоскі шлюбаванне" Нікалеты з Тэафілам Мардэрам яе не вельмі ўсхвалявала. "Няшчасная Нікалета" — вось, бадай што, і ўсё, што яна падумала. Сэрца яе ўжо спакваля прымірылася са стратай спрэчнай радасці, якую ёй давала гэтая дружба, якая столькі гадоў перапаўняла, сагравала і мучыла яе. Барбара ўжо не звязвала сябе з Нікалетай у думках пра будучыню. Аднак яна ўсё ж любіла ўспамінаць іх агульнае мінулае і перабіраць у памяці этапы прывязанасці, якая нарадзілася так незвычайна і развівалася па такіх дзіўных законах.

Вілі фон Нібур, бацька, які пражыў вельмі неспакойнае, хоць, магчыма, і не такое авантурнае жыццё, як сабе ўяўляла ягоная дачка, ніколі асабліва Нікалетай і не займаўся. Калі ён памёр у Кітаі, дзяўчынцы было ўсяго трынаццаць гадоў. Пад гэты час яе якраз са скандалам выгналі з інтэрната ў Лазане. Нібур, ведаючы ўжо, што жыць яму засталося нядоўга, напісаў з Шанхая Брукнеру, з якім сябраваў у часы студэнцтва: "Паклапаціся пра дзіця!" Тайны радца рашыў узяць дзяўчынку да сябе ў дом на некалькі тыдняў, пакуль не знойдзе іншага інтэрната альбо іншай магчымасці прыладзіць яе. Так Нікалета паявілася ў доме Брукнера — велічна-сур'ёзнае, разумнае і ўпарцістае юнае стварэнне з вялікім гарбатым носам, кашэчымі вачамі, худым і пругкім целам і гордай, пераможнай пасадкай галавы. Тайнага радцу ўсё палохала ў гэтай новай госці: спакуслівы і пагрозлівы позірк, занадта выразная мова, амаль застрашлівая халодная выхаванасць. Назіраць цэлымі днямі за дзіўнай дачкою цікавага сябра было пацешна, прыемна, але і пакутліва.

Яго здзівіла і тое, як моцна Барбара прыкіпела да Нікалеты, але ён гэтаму не заважаў. Што прывабіла яго любімае дзіця ў чужой, рэзкай і дзіўнай дзяўчынцы? Можа, гэта закон прыцягнення супрацьлеглых полюсаў? Тым не меней бацьку трывожыла гэтая дружба, і ён увесь час думаў, як пазбыцца Нікалеты. Яе паслалі ў пансіён на французскай Рыўеры. Але і там неўзабаве выбухнуў скандал, і Нікалета вярнулася ў брукнераўскую вілу. Гэтая гульня паўтаралася часта. Ад безлічы прыгодаў маладога, бурлівага і бяздумнага жыцця яна заўсёды адпачывала ў Барбары, Барбара заўсёды чакала яе і адчыняла ёй дзверы, калі б яна ні пастукалася. Тайны радца ўсё бачыў, здзіўляўся, магчыма, засмучаўся, але цярпеў. Зрэшты, ён меў магчымасць пераканацца, што яго прыгожая разумная дачка, беручы такі гарачы ўдзел у дзіўным жыцці сяброўкі, зусім не запускала сваё жыццё. Яна займалася, гуляючы, ці сур'ёзна, тысячай розных рэчаў. У яе былі сябры, з капрызамі і клопатамі якіх яна насілася. Яна бывала легкадyмнай і задуменнай, то амазонкай, то сястрой міласэрнасці, халоднай і добрай, напышлівай і заўсёды гатовай да пяшчотаў, якія, аднак, не пераходзілі пэўнай мяжы. Так жыла Барбара, і, відаць, была свая прычына, што чаканне Нікалеты , гатоўнасць у любы момант прыняць яе, магчыма, надавала яе жыццю той таемны сэнс, даць яму той загадкавы цэнтр, якога ёй якраз і бракавала.

Раней Нікалета заўсёды вярталася. Барбара адчувала, што гэтым разам яна не вернецца. Гэтым разам здарылася нешта рашучае, канчатковае. У Тэафіле Мардэры Нікалета знайшла чалавека, роўнага яе бацьку — альбо таму легендарнаму вобразу, які яна сабе стварыла замест бацькі. Цяпер ёй Барбара не патрэбная. Зноў знойдзенаму бацьку, новаму каханаму яна з уласцівым ёй драматычным бляскам даверыла сваё жыццё. Нікалета, якая так высока насіла галаву, але ўсё ж прагнула, каб ёю памыкалі, падпарадкавалася неацуглянай, бязмежнай волі. Што ж заставалася Барбары? Надта гордая, каб навязвацца, надта ганарыстая, каб скардзіцца, яна захавала ясны, радасны твар. "Бедная Нікалета, — думала яна. — Цяпер табе прыйдзецца выкручвацца самой. Нялёгкае будзе ў цябе жыццё, бедная Нікалета".

Зрэшты, Барбары не было калі доўга раздумваць пра сваю сяброўку Нікалету; яе ўласны лёс, новыя будні ў чужым горадзе з чужым мужчынам займалі і час і думкі. Трэба было прывыкаць да жыцця разам з Гендрыкам Гёфгенам. Ці навучыцца яна пакрысе кахаць гэтага чалавека, чыім патэтычным дамогам — ці тое з цікаўнасці, ці ад спагады — яна паддалася? Але перш чым пытацца ў самой сябе пра гэта, трэба паспрабаваць знайсці адказ на другое пытанне — самае выршальнае, як ёй здавалася, — а менавіта: ці кахае яе сам Гендрык, ды і ці кахаў наогул калі-небудзь? Барбара, скептычная дзякуючы свайму прыроднаму розумy і вопыту ў людскіх справах, цяпер сумнявалася ў шчырасці пачуццяў, якія Гендрык выказваў — а можа, разыгрываў ролю закаханага — у першыя тыдні знаёмства. "Мяне ашукалі,— часта цяпер думала Барбара. — Я далася на ашуку камедыянту. Яму здалося выгадным дзеля кар'еры ажаніцца са мною, каб нехта быў пад бокам. Але ён ніколі мяне не кахаў. Можа, ён наогул не ўмее кахаць..."