Уладзімір Караткевіч - Хрыстос прызямліўся ў Гародні. Евангелле ад Іуды

Каля двухсот сямідзесяці кіламетраў.

Кароткі меч.

Шаблі, пашыраныя і часам уцяжараныя на канцы.

Вацок — каліта.

Ганаровы доктар.

Тарквемадзе.

Панацэя — шарлатанскі сродак ад усіх бедаў.

Вальнаплаваючыя марскія жывёлы тыпу кішэчнаполасцевых. Жывуць неразрыўнымі калоніямі, часам да 20 метраў даўжыні. Драпежнікі. Ловяць здабычу і ўжываюць яе на ўсю калонію.

Свепет — борць, або пчаліны бортны рой.

Езекііль — біблейскі прарок.

«Трохкупальная Ганна» і «Каложа» — цэрквы ў Гародні.

Неф (або карабель) — выцягнутая ў даўжыню, прамакутная частка будынка.

1405 г.

Нярвюра — выпуклае рабро звода, ягоны каркас.

Абвінаваўца.

Новы езуіцкі касцёл сапраўды быў скончаны толькі каля сярэдзіны XVІІ ст.

Пакарання смерцю.

«Молат ведзьмаў» — ізуверская сярэдневяковая кніга аб ведаўстве і сродках, якімі можна вырваць у ведзьмаў прызнанне.

Бессэнсоўны набор лацінскіх слоў: «Голас народа — голас… арбітра элегантнасці» (прыгожае).

Усходняе духмянае рэчыва.

Вапеннікаў.

Грунтвагі.

Суконная.

Клявец — востраканечны малаток для насякання жорнаў.

Пазыка.

Хрысціянін, не каталік.

Кіпаць — зняважлівае, даўнейшае прозвішча мужыкоў: кулак, скупая цёмная дзеравеншчына.

Архіварыус, натарыус, часам — сакратар.

Выгнанне.

Адрэжу галаву.

Міланскага. Бона Сфорца.

Правае, здрадніцкае крыло гусітаў.

Трохі пазней тая самая падмётная ерэтычная кніга з некаторымі выпраўленнямі была ў Гародні надрукаваная.

Вальдэнсы — рэлегійная секта, якая ўзнікла на поўдні Францыі ў канцы ХІІ ст. Заснавальнік — П'ер Вальд, ліонскі купец (рэд.).

Дык ідзі ж, грэшная душа…

З глыбіні пекла…

Паверхі.

Сіямская парода.

Стрыгольніцтва — ерась, што был распаўсюджана ў Ноўгарадзе і Пскове ў ХІV–XV стст. Стрыгольнікі паўставалі супраць права духавенства і манахаў на зямлю, супраць іхняй распусты. Адмаўлялі паборы за царкоўныя трэбы. Сцвярджалі, што адпраўляць культ можна і без папоў. Ерась была жорстка раздушана.

Той, хто распараджаецца адзеннем.

Гізаўра — нешта накшталт бердыша.

Вы, што ўвайшлі, пакінце спадзяванні.

Воўчы Хвост — ваявода, які прыводзіў да хрысціянства радзімічаў і крывічоў. У пагоні за гэтай добрай мэтай амаль цалкам выразаў Мсціслаў, жыхары якога з таго часу — «недасекі».

Чыпанга, як называў Марка Пола, — Японія.

«Дык ідзі ж…»

Якім чынам непісьменны кат першай паловы XVІ ст. мог прадбачыць з'яўленне, скажам, пана Канелапуласа, тэарэтыка партыі ЭРЭ, паэта, філосафа, акадэміка і тэарэтыка забойства, а таксама падобных яму, — таямніца сія вялікая ёсць! Пэўна, усё ад Бога, і некаторыя асобы дзякуючы яму маюць дар прадбачання.

Пачатак застольнай песні, блюзнерскай і непрыстойнай па зместу. «Лікуй, кароль Юпітэр…»

Чуэты — нашчадкі хрышчоных яўрэяў у Іспаніі.

Культ Маці Божай прывіўся асабліва лёгка, бо яна атаясамлівалася з багіняй плоднасці, «вялікай бабай» Ціоцяй.

Іберы — кельтскае племя, што насяляла ў рымскія часы Іспанію.

Інстытут адкупшчыкаў быў адной з прычын паўстання Васіля Вашчылы.

Уся гісторыя старажытнасці і сярэдніх вякоў калі і ведала захапленне прыродай, дык толькі фізычна. Захапляцца прыродаю на паперы ці на словах лічылася справай падазронай, дарэмнай і пустой. Ці зашмат было гэтай самай варожай прыроды, ці бракавала мазгоў і эстэтычнага жыцця, ці не дараслі яшчэ людзі, але на працягу дваццаці сямі стагодзяў еўрапейскай літаратуры мы не сустрэнем у ёй нават такой колькасці пейзажаў, колькі іх скажам, у «Вайне і міры». Проста не лічылі за патрэбнае, як і творцы дужа сучасных раманаў.