Людміла Рублеўская - Скокі смерці

А мястэчка нібыта вымерла. Ніхто не пракладваў сьлед па белым покрыве, нібыта баяўся зганьбіць ягоную чысьціню. Над дахамі ўздымаліся раўнютка ў шэрае неба слупы дыму, і яго непаўторны пах вяртаў у местачковае дзяцінства.

А я не любіла сваё дзяцінства. Яно толькі лічыцца «залатой парой». Можа, у каго так і ёсьць... Але насамрэч дзеці – істоты такія жорсткія, што часам назаўсёды пазбаўляюць адно аднаго самага галоўнага, што трэба для шчасьця – пачуцьця абароненасьці й самапавагі. Таму я здушыла настальгію, разьвярнулася і тузанула дзьверы пад шыльдаю з намаляванай дзідай. На дзіду, як матылёк на шпільку, было насаджанае чыёсьці сэрца, а пад ёй красаваўся надпіс гатычнымі літарамі: «Верны Рыцар».

Краіна бязьлітасных дам.

У кавярні таксама анікога. Інтэр’ер тыповы: абшытыя цёмным дрэвам сьцены, люстэркі, прыцемак... Пры жаданьні я магла ўявіць, што зноў апынулася ў маёй улюбёнай менскай кавярні. Толькі бармэн больш худы за Жэньку-пірата і бяз хусткі на галаве, замест лацінаамерыканскіх рытмаў нахабныя расейскія старлеткі выводзілі «Ой, люлі мае люлі...», а наведнікаў чакала некалькі драўляных столікаў з карункавымі абрусамі і штучнымі фіялкамі ў белых пластыкавых вазачках. Ды яшчэ – заяўка на еўрапейскасьць – сьвечкі ў шкляных круглых падсьвечніках. Бармэн нават не паленаваўся запаліць сьвечку на маім століку... Відаць, засумаваў у адзіноце ды бяз справы. Я замовіла адразу два кубкі кавы і ўселася так, каб назіраць праз вакно за вежай. Нарэшце дзьверы пад рознакаляровым бліскучым гербам расчыніліся... Адна з постацяў аддзялілася ад групы і рушыла ў бок кавярні. Астатнія селі ў машыны і зьехалі. Юрась ішоў сюды.

— Дзякуй, Анэта, што прыехала... Я таго ня варты, — Юрась прыветна ўсьміхаўся, але я проста фізічна адчула, які ён унутрана напяты. Аблічча выснажанае, між прамых броваў зьявілася ўпартая зморшчынка, позірк сініх вачэй цьвёрды і нейкі адчайны... Як у камікадзэ. Ну і параўнаньні лезуць у галаву...

Вогненны карузьлік у шкляным падсьвечніку гарэзна падскокваў, нібыта намагаўся выскачыць са свайго васкова-шклянога палону і выклікаць на дапамогу цэлае вогненнае войска. Я моўчкі паклала на столік ліст Бернацоні і аркушык з перакладам. Юрась гэтак жа моўчкі прачытаў. Твар ягоны быў каменны. Мяне нават закранула – няўжо не зьдзівіўся? Але ў любым выпадку мой былы муж вырашыў не выяўляць свае пачуцьці. Ён працягнуў мне назад паперкі.

— Схавай і забудзься.

Гэта што, я дарэмна турбавала Галіну Сьцяпанаўну?

— Паслухай, мне й так наша сустрэча нагадвае сустрэчу Шцірліца з жонкай у кавярні «Элефант», не хапае толькі адпаведнай музыкі.

— Дарэчы пра жонак... — неяк ненатуральна лёгка прагаварыў Юрась, ня зважыўшы на маё абурэньне. — Як там Стэла?

Божа, што рабіць? Я так і ня вырашыла, як будзе мудрэй... Змаўчаць? Намякнуць на праўду? Маё няпэўнае мыканьне Юрась расцаніў, як кепскія навіны пра здароўе жонкі.

— Трэба мне найхутчэй адсюль выбірацца. Самому прасачыць, як там і што... – зазначыў рэстаўратар. – Але зараз вось – тапчуся на месцы... Я адчуваю, дзе якое колца было, як нацягваліся вяроўкі... Там – драпінка, там – цёмная плямка... Фігурка нахіленая... Усё роўна як малюнак па фрагментах дамалёўваю. Але гаспадары не здаволяцца, пакуль гэтыя клятыя гадзіньнікі не пачнуць разьбіваць шклянкі, як п’яны афіцыянт. Нешта ўжо атрымліваецца... Рэзананс моцны. Ды не хапае чагосьці, што мусіла зьядноўваць усе гадзіньнікі. Яны вельмі геаметрычна вывераныя, дэталі знаходзяцца на пэўных лініях прасторы, перасякаюцца, вымагаюць чарговасьцяў... Мне засталося зусім трошкі, каб адгадаць загадку... А цяпер ня ведаю, ці маю права яе раскрываць? А раптам гадзіньнікі сапраўды – небясьпечная зброя?

Я задумалася. Ці варта надаваць такое значэньне сакрэту лекара? Гэта ўсяго толькі легенды. Ведзьмакі таго часу, нацершыся аканітавай мазьзю, шчыра верылі, што лётаюць...

Агеньчык сьвечкі быў такі слабы, што люстраваўся ў кубках ледзь заўважнай сьветлай кропкай... Але часам дастаткова адной сьветлай кропкі, каб выйсьці на шлях. У мяне пакуль такой не было. Усё здавалася нерэальным. Гэтае мястэчка, за волю якога гінулі пакаленьні, магчыма, і маіх продкаў... У якім гібелі продкі, што выжылі ў бязьлітасным часе, нібыта сухія травінкі, не зачэпленыя касой, зрэзаўшай гонкія сакавітыя сьцябліны... Нерэальным быў сёньняшні халодны дзень – быццам прыхінаешся шчакой да зацягнутай бруднай шэраньню шыбы чужога вакна... І гэтая кавярня, падобная да правінцыйнага альбому, у якім выразаны з паштоўкі калядны зайчык суседзіць з рэпрадукцыяй Хруцкага... І чалавек насупраць, сумны і напяты, як рука воя на дзяржальні мяча... Вось заплюшчу вочы, усё зьнікне, і я прачнуся ў сваёй часовай кватэры з белымі ў брунатныя пасачкі шпалерамі, з копіямі старажытных гравюраў...