Анатоль Бутэвіч - Раскіданае гняздо крывіцкай славы

Жыгімонт І Стары з першай жонкай Барбарай (1495 – 2.10.1515, шлюб 8.2.1512), дачкой пана на Трэнчыне, графа на Спішы, ваяводы сяміградскага Стэфана Заполія меў дачок Ядвігу (15.3.1513 – 7.2.1573) – жонка (шлюб 29.8.1536) курфюрста брандэнбургскага Іяхіма ІІ Гогенцолерна і Ганну (1.7.1515 – 8.5.1520).

З другой жонкай Бонай Сфорцай (2.2.1494 – 19.11.1557, шлюб 18.4.1518) меў дзяцей: Ізабэлу (18.1.1519 – 15.9.1559) – была замужам (шлюб 23.2.1539) за сынам Стэфана Заполія Янашам – панам на Трэнчыне, графам на Спішы, каралём венгерскім; Жыгімонта Аўгуста (1.8.1520 – 7.7.1572) – вялікі князь літоўскі і кароль польскі з 1529, быў жанаты тройчы: з Эльжбетай – дачкой караля чэшскага, венгерскага і нямецкага, імператара Свяшчэннай Рымскай імперыі Фердынанда І Габсбурга, шлюб 6.5.1543; з Барбарай Радзівіл – дачкой віленскага кашталяна, гетмана вялікага літоўскага князя Юрыя Радзівіла, шлюб паміж 28.7 і 6.8.1547; з Кацярынай – дачкой караля чэшскага, венгерскага і нямецкага, імператара Свяшчэннай Рымскай імперыі Фердынанда І Габсбурга, шлюб 30 альбо 31.7.1553, Жыгімонт стаў апошнім мужчынскім прадстаўніком Ягелонскай дынастыі; Соф’ю (13.7.1522 – 28.5.1575) – была замужам за князем браўншвейгскім Генрыхам ІІ, шлюб паміж 22 і 25.2.1556; Ганну Ягелонку (18.10.1523 – 9.9.1596) – была жонкай караля польскага Стэфана Баторыя, шлюб 1.5.1576, была каралевай польскай і вялікай княгіняй літоўскай у 1575 – 1576; Кацярыну (1.9.1526 – 16.9.1583) – была жонкай (шлюб 4.10.1562) князя Фінляндыі Яна (Юхана) ІІІ Вазы, з 1568 года – кароль Швецыі Ян ІІІ; Ольбрахта – нарадзіўся і памёр 20.9.1527.

У Кацярыны і Яна ІІІ Вазы быў сын Жыгімонт ІІІ Ваза (20.6.1566 – 30.4.1632) – кароль польскі і шведскі.

Ягайла, Якаў, Уладзіслаў ІІ (1351 альбо 1352 – 1.6.1434) – вялікі князь літоўскі (1377 – 1381, 1382 – 1392), вышэйшы князь літоўскі (1392 – 1434), кароль польскі Уладзіслаў ІІ (1386 – 1434), каранаваны 4 сакавіка 1386. Ягонае імя Ягайла перакладалі як крыклівы, сварлівы, гарлапан, шумны чалавек. Старэйшы сын вялікага князя літоўскага Альгерда і другой ягонай жонкі цвярской князёўны Улляны, унук Гедыміна. Разам з чацвёртай жонкай Соф’яй Гальшанскай (1405 – 12.9.1461, шлюб у Новагародку 24.2.1422) пачынальнік польскай дынастыі Ягелонаў (на беларускіх землях – Ягайлавічы). Існуе шмат выказванняў і меркаванняў, нават міфаў пра час Ягелонаў. Баляслаў Прус, напрыклад, пісаў: “Не бітвы і не перамогі робяць славу для ягелонскай эпохі, а нешта зусім іншае, штосьці зусім супраціўнае бітвам, а іменна: вольныя і добраахвотныя сувязі народаў. Літва пашлюбіла Польшчу не на грунце нейкага захопу, а ў імя “любові братэрскай” і “дзеля дабра абодвух народаў”. Не навязвалі нацыянальнасці, але роды польскія прынялі літоўскіх баяраў як сыноў і братоў... Не навязвалі ўлады, але пакінута Літве шырокая аўтаномія. Не прышчэплівалі гвалтам мовы, наадварот, нават Статут Літоўскі быў адрэдагаваны на рускай мове”.

Ядвіга Анжуйская (18.2.1374 – 17.7.1399) – кароль польскі (rex Polonae) з 1384 года, першая жонка Ягайлы, дачка Людвіка І Вялікага (1326 – 1382) – караля венгерскага (1342 – 1382), які пасля смерці свайго дзядзькі Казіміра Вялікага стаў і каралём польскім (1370 – 1382), і баснійскай княжны Эльжбеты. 15 чэрвеня 1378 года адбылася шлюбная дамова (pro futuro) у Гамбургу над Дунаем чатырохгадовай Ядвігі з аўстрыйскім княжычам пяцігадовым Вільгельмам Габсбургскім. Аднак сапраўднасць шлюб мог набыць толькі пасля дасягнення фізічнай сталасці – для дзяўчыны 12 гадоў, для юнака 14 гадоў. Ядвіга мусіла чакаць гэтага тэрміну пры двары цесця ў Вене, а Вільгельм у Кракаве.

10 жніўня 1382 года памёр бацька Ядвігі кароль венгерскі і польскі Людвік. У выніку розных пературбацый праз два гады Ядвіга была каранавана на караля польскага – іменна так называлі яе: кароль, а не каралева. Але паколькі была малалеткай, ёю апекаваліся і ад яе імя кіравалі Каронай малапольскія магнаты.

З волі польскіх рыцараў і шляхты 18 лютага 1386 года Ядвіга стала жонкай вялікага князя літоўскага Ягайлы. У 1392 годзе ажыццявіла падарожжа разам з мужам на літоўскія землі, дзе брала ўдзел у сустрэчы з Вітаўтам. Было заключана Востраўскае пагадненне (у Востраве каля Ліды) аб падзеле ўлады і гарантаванні самастойнасці Княства ў саюзе з Каронай. Ягайла прызнаў асобнасць Вялікага княства Літоўскага пад уладай Вітаўта і надаў яму пажыццёвы тытул вялікага князя (magnus dux), а сабе пакінуў тытул найвышэйшага князя (supremus dux). Вітаўт з Ганнай прысягнуў на вернасць Кароне і самой каралеве Ядвізе. Гэта спыніла іхнія міжусобныя сутычкі.

Пры Пражскім універсітэце ў 1397 годзе арганізавала бурсу для літоўскіх клірыкаў. Разам з Ягайлам стала фундатаркай у Кракаве кляштара славян-бенедыктынаў з Прагі. Садзейнічала аднаўленню Кракаўскага універсітэта, якому адпісала амаль усе свае багацці.