Etelo Vojniĉ - Ojstro

Post longa rezistado Julio finfine cedis persvadon de sia bofrato kaj foriris dormi plu, pasante preter Arturo kun orgojla kaj malestima mieno. Ĝejmso obeeme sekvis ŝin.

Kiam ili eliris, Tomaso, kiu tiutempe paŝis tien kaj reen laŭ la ĉambro, penante aspekti indiferenta, proksimiĝis al la oficiro kaj petis lian permeson interparoli kun la arestito. Tiu kapjesis anstataŭ respondo, kaj Tomaso alpaŝante al Arturo, trabalbutis per raŭka voĉo: — Infere maloportuna okazaĵo! Mi estas tre ĉagrenita.

Arturo ekrigardis lin per okuloj serenaj kiel sunplena mateno.

— Vi ĉiam estis bona al mi, — diris li. — Ne maltrankviliĝu pri mi. Min nenio minacas.

— Aŭskultu min, Arturo! – Tomaso ektiris sian lipharon kaj demandis Arturon eksplicite. — Ĉu la okazaĵo iel rilatas al mono? Se jes, tial mi povus…

— Al mono? Ne, certe. Kial ĉi tie…

— Ĉu politika petolo? Mi tion supozis. Nu kion fari… Ne malĝojiĝu kaj ne atentu Julion, ja vi scias, kian langon ŝi havas. Do, se vi bezonos mian ajnan helpon: monon aŭ ion alian, bonvolu informi min. Ĉu bone?

Arturo silente etendis la manon kaj Tomaso eliris penante aspekti kiel eble pli indiferenta, kion povis okazigi lia stulta vizaĝo.

Tiutempe ĝendarmoj finis serĉadon kaj la oficiro petis Arturon surmeti palton. Arturo jam volis forlasi la ĉambron, sed subite li haltis: al li estis malkomforte adiaŭi kun la patrina preĝa oratorejo, kiam apude staris soldatoj.

— Ĉu vi povus eliri por momento? — demandis li. — Eskapi mi ne povas kaj kaŝi mi nenion bezonas.

— Bedaŭrinde arestitojn oni malpermesas restigi solaj.

— Bone.

Li eniris la alkovon, genuis kaj kisinte la krucifikson, traflustris: — Dio mia, helpu al mi konservi fortojn ĝis fino!

La oficiro staris ĉe tablo kaj rigardis portreton de Montanelli.

— Ĉu li estas via parenco?

— Ne, li estas mia konfesprenanto, nova episkopo de Brisigelo.

Sur ŝtuparo lin atendis geservistoj — italoj maltrankviliĝintaj kaj ĉagreniĝintaj. Arturon, samkiel lian patrinon, oni amis en la domo, tial nun homoj densiĝis ĉirkaŭ li, kisis liajn manojn kaj veston. Ĝiano Battista ankaŭ staris tie kaj larmoj falis sur liajn grizajn lipharojn. Neniu el Burton familio venis adiaŭi. Ilia apatio ankoraŭ pli substrekis sindonemon kaj amon de geservistoj, tial Arturo apenaŭ ne ekploris premante etenditajn manojn.

— Adiaŭ, Ĝiano Battista, kisu viajn etulojn! Adiaŭ, Terezo! Preĝu pro mi kaj helpu al vi dio! Adiaŭ, adiaŭ…

Li haste malsupreniĝis laŭ la ŝtuparo. Post minuto restis stari ĉe la sojlo nur malgranda grupo de silentaj viroj kaj ploregantaj virinoj observanta la forveturantan ĉaron.

Oni malliberigis Arturon en grandan mezepokan fortreson situantan apud haveno.

Vivo en prizono estis ne tro malfacila. Ĉelo de Arturo estis malseka kaj malluma, sed li elkreskis en domo sur Via Borra, tial sekve prema aero, fetoro kaj ratoj ne estis surprizo por li. Nutraĵoj estis malabundaj kaj aĉaj, sed Ĝejmso akiris permeson sendi al la vicfrato ĉion necesan el hejmo. Arturo troviĝis en sola ĉelo kaj kvankam inspekto estis ne tro severa, kiel li supozis, tamen li ne sukcesis ekscii kialon de sia aresto. Samtempe lin ne lasis tiu anima kvieteco, kun kiu li eniris la fortreson. Legado de libroj estis malpermesata, tial li multe preĝis kaj meditis, tolereme atendante pluajn eventojn.

Foje matene gardisto malŝlosis pordon de la ĉelo kaj diris: — Bonvolu eliri!

Du aŭ tri fojoj Arturo penis demandi lin, sed respondoj estis ĉiam samaj: "Parolado estas malpermesata", tial Arturo silente sekvis la soldaton laŭ malsekaj kortoj, koridoroj kaj ŝtuparoj. Finfine lin oni venigis en grandan helan ĉambron, kie ĉe longa tablo plenigita de multaj paperoj, sidis tri militistoj. Kiam li estis venanta, iliaj mienoj tuj iĝis gravaj kaj oficialaj. Plej maljuna el ili, pimpa kolonelo kun grizaj vangharoj, indikis seĝon starantan ĉe posta flanko de la tablo kaj komencis anticipan pridemandadon.

Arturo atendis minacojn, insultojn kaj blasfemojn, tial li preparis sin respondi kun sinregado kaj digno. Sed li estis agrable surprizita. La kolonelo aspektis serioze, laŭmilite seke, sed senriproĉe ĝentile. Sekvis ordinaraj demandoj: nomo, aĝo, nacieco, civila stato; respondoj tuj estis enskribitaj.

Arturon jam penetris enuo kaj malpacienco, sed subite la kolonelo demandis:

— Kaj nun, sinjoro Burton, diru al ni, kion vi scias pri "Juna Italio"?

— Mi scias, ke tiu ĉi politika societo eldonas ĵurnalon en Marsejlo, kiu cirkulas en Italio cele prepari la popolon por ribelo kaj forpeli aŭstran armeon el la lando.

— Ĉu vi mem legis la ĵurnalon?

— Jes. Mi interesiĝis pri ĝi.

— Kiam vi estis leganta, ĉu vi pensis, ke vi agas kontraŭleĝe?

— Certe.

— Kie vi prenis ekzemplerojn trovitajn en via ĉambro?

— Tion mi ne povas malkovri.

— Sinjoro Burton, ĉi tie oni ne rajtas respondi "mi ne povas". Vi devas respondi plene ĉiujn miajn demandojn.

— Tiam mi diru: "mi ne volas", se mia antaŭa respondo ne plaĉas al vi.

— Se vi plu interparolos kun mi ĉi-tone, do vi bedaŭros pri tio ĉi, — notis la kolonelo.

Nericevinte respondon li daŭrigis: — Mi povas aldoni, ke laŭ nia informo, via ligo kun tiu societo estas pli densa kaj ĝi inkluzivis ne nur legadon de literaturo. Konfeso pri tio estos avantaĝa por vi. Tiel aŭ aliel ni ĉion malkovros kaj tiam vi konvinkiĝos, ke nuna via konduto estas senutila.

— Mi havas neniun deziron senkulpigi min mem. Kion vi volas scii?

— Unue, diru al ni, kial vi, alilandulo, implikiĝis en tiun ĉi aferon?

— Mi multe pensis kaj legis pri la subjekto kaj ion ajn konkludis.

— Kiu persvadis vin membriĝi al la societo?

— Neniu. Tio estis mia propra deziro.

— Ne ŝancelu min! — abrupte diris la kolonelo. Pacienco, ŝajne, komencis lasi lin. — Al politikaj societoj oni ne aliĝas sen ies influo. Al kiu vi komunikis vian deziron aliĝi?

Silento.

— Estu afabla respondi.

— Tiuj ĉi demandoj ne estos responditaj.

En voĉo de Arturo aŭdiĝis malafableco. Iu stranga agaco plenigis lin. Li jam sciis pri arestoj en Livorno kaj Piso, kvankam li ne imagis tutan realan frakason. Tamen eĉ tiu ĉi informo estis sufiĉa por maltrankviligi lin pri sortoj de Gemo kaj ceteraj geamikoj.

Afekta ĝentileco de la oficiro, leksika turniro, enuiga ludo de insidaj demandoj kaj evitemaj respondoj maltrankviligis kaj kolerigis lin. Ankaŭ brua paŝado de gardisto malantaŭ la pordo tre nervozigis lin.

— Interalie, kiam lastfoje vi vidis Ĝiovanon Bolon? — subide demandis la kolonelo. — Ĉu antaŭ via forveturo el Piso?

— La nomo ne estas konata al mi.

— Kial? Ĝiovano Bolo? Vi lin tre bone konas. La junulo altkreska kun vangoj senharaj. Ja li estas via kamarado universitata.

— Mi konas ne ĉiun studenton.

— Bolon vi nepre devas koni. Vidu: jen lia skribaĵo. Estas rimarkeble, ke vin li bone konas.

Kaj la kolonelo neglekte transdonis al li paperon , en kies supro estis vorto "Protokolo" kaj en malsupro estis signaturo "Ĝiovano Bolo". Haste rigardinte ĝin, Arturo trafis sian nomon.

Li mire demandis: — Ĉu vi volas, ke mi tralegu ĝin?

— Jes, certe. Tie temas pri vi mem.

Arturo komencis legi kaj oficiroj rigardis lian mienon. La dokumento entenis eksplikojn eldonitajn je multaj demandoj. Probable Bolo ankaŭ estis arestita! La unuaj eksplikoj estis tute ordinaraj. Poste sekvis kurta raporto pri ligoj de Bolo kun la societo, pri dissendo de malpermesata literaturo en Livorno kaj pri studentaj kunvenoj. Ankaŭ Arturo tralegis jenon: " Inter niaj aliĝuloj estis unu juna anglo, Arturo Burton, el familio de riĉaj livornaj ŝipoposedantoj".