Honoré de Balzac - Wielki człowiek z prowincji w Paryżu

refektarz – jadalnia w klasztorze lub w innej instytucji kościelnej. [przypis edytorski]

mogłoby nie być ani jednego ziemniaka w Irlandii – na pocz. XIX w. ziemniaki stanowiły podstawowe wyżywienie uboższych warstw ludności w Irlandii; stało się to przyczyną wielkiej klęski głodu, kiedy w l. 1845–1849 zaraza niszczyła plony ziemniaków. [przypis edytorski]

Tycjan , właśc. Tiziano Vecelli (ok. 1488–1576) – włoski malarz renesansowy, czołowy przedstawiciel szkoły weneckiej; na swoich obrazach często przedstawiał kobiety o długich, złotorudych włosach, stąd określenie: kolor tycjanowski. [przypis edytorski]

Hale (fr. Les Halles ) – nazwa dawnego najpopularniejszego targowiska miejskiego w Paryżu, istniejącego do lat 70. XX w., a równocześnie dzielnicy biedoty, gdzie się znajdowały. [przypis edytorski]

„katolicyzm” wina – żartobliwe odniesienie do pot. określenia wina „chrzczonego”, tzn. rozcieńczonego wodą. [przypis edytorski]

poncz – gorący napój alkoholowy, przyrządzany zwykle z wina lub rumu oraz z herbaty, z sokiem cytrynowym, cukrem i przyprawami korzennymi. [przypis edytorski]

likwor – napitek. [przypis edytorski]

neofita – osoba, która niedawno przyjęła jakąś wiarę; przen.: osoba, która zmieniła poglądy i od niedawna stała się zwolennikiem czegoś. [przypis edytorski]

vis-á-vis (fr.) – naprzeciw; tu: tu: osoba siedząca naprzeciw, po drugiej stronie stołu. [przypis edytorski]

Luksemburg – tu: Ogród Luksemburski w Paryżu, park miejski przy pałacu księcia de Luxemburg. [przypis edytorski]

Talma, François-Joseph (1763–1826) – najsłynniejszy aktor francuski swojej epoki, znany z ról w tragediach Woltera, Szekspira, Corneille'a i Racine'a. [przypis edytorski]

Delavigne, Casimir (1793–1843) – francuski poeta i dramaturg, członek Akademii Francuskiej (1825). [przypis edytorski]

Fleury, Abraham-Joseph Bénard (1750–1822) – aktor Comédie Française, wybitny komik. [przypis edytorski]

obu Baptystów – Nicolas Anselme Baptiste, zw. Baptystą Starszym (1761–1835) oraz jego brat Paul Eustache Anselme Baptiste (1765–1839), zw. Baptystą Młodszym, francuscy aktorzy komiczni, występujący w Comédie-Française. [przypis edytorski]

Michot , właśc. Antoine Michaut (1765–1826) – francuski aktor komiczny. [przypis edytorski]

Przypadek jest również po stronie silniejszych batalionów – znane powiedzenie Napoleona o Bogu, że „jest zawsze po stronie silniejszych batalionów”. [przypis tłumacza]

wybrzeże des Augustins – ośrodek księgarski położony na lewym brzegu Sekwany. [przypis edytorski]

Prévot Charles-Victor, wicehrabia d'Arlincourt (1788–1856) – francuski powieściopisarz, popularny w l. 20. XIX w.; autor m.in. pseudohistorycznej powieści Le Solitaire (Samotnik, 1821), z akcją osadzoną w XV w., mającej kilkanaście wydań w ciągu kilku miesięcy, liczne tłumaczenia, kilka adaptacji operowych, wiele adaptacji teatralnych, parodii itp. [przypis edytorski]

Ducange, Victor Henri Joseph Brahain (1783–1833) – francuski powieściopisarz i dramaturg; autor m.in. powieści Léonide, ou la Vieille de Suresnes ( Leonid czyli stara z Sureny , 1823). [przypis edytorski]

in 12° a. in duodecimo – tj. w małym formacie, w którym ze złożenia pojedynczego arkusza drukarskiego powstaje dwanaście kart. [przypis edytorski]

Kératry, Auguste Hilarion de (1769–1859) – francuski publicysta i działacz polityczny; autor m.in. dzieła Inductions morales et physiologiques (Wnioski moralne i fizjologiczne, 1817). [przypis edytorski]

Ladvocat, Pierre-François (1791–1854) – paryski księgarz i wydawca. [przypis edytorski]

subiekt (daw.) – sprzedawca w sklepie. [przypis edytorski]

Scott, Walter (1771–1832) – szkocki autor powieści historycznych i poeta, bardzo popularny w swojej epoce. [przypis edytorski]

Staruszek z Calais – dwutomowa powieść Victora Ducange pt. Agathe, ou le Petit Vieillard de Calais z 1819. [przypis edytorski]

Picard, Louis Benoît (1769–1828) – francuski dramaturg, aktor, powieściopisarz. [przypis edytorski]

pludry – spodnie; szczególnie: sięgające do kolan spodnie o bufiastych nogawkach, stanowiące element stroju męskiego w XVII i XVIII w. [przypis edytorski]

retoryka – umiejętność wysławiania się i przemawiania; także: nazwa ostatniej klasy w liceach francuskich. [przypis edytorski]

Radcliffe, Ann (1764–1823) – angielska pisarka preromantyczna; zasłynęła jako autorka romansów sentymentalnych oraz powieści gotyckich, które wywarły znaczny wpływ na twórców romantycznych, wprowadzając do literatury estetykę horroru. [przypis edytorski]

Wolter a. Voltaire , właśc. François-Marie Arouet (1694–1778) – czołowy francuski pisarz, filozof i publicysta epoki oświecenia, znany z walki o wolność słowa i wyznania. [przypis edytorski]

Monteskiusz , właśc. Charles Louis Montesquieu (1689–1755) – francuski filozof i pisarz, teoretyk prawa. [przypis edytorski]

lampartować się (daw.) – prowadzić hulaszcze, próżniacze, niemoralne życie. [przypis edytorski]

akcept – tu: weksel po złożeniu akceptu, tj. złożeniu podpisu na wekslu przez osobę zobowiązującą się w ten sposób do zapłaty wskazanej na wekslu kwoty we wskazanym terminie. [przypis edytorski]

habent sua fata libelli (łac.) – książki mają swoje losy. [przypis edytorski]

Lefèvre, Robert (1755–1830) – francuski malarz-portrecista. [przypis edytorski]

Odeon – teatr w Paryżu, otwarty w 1782 roku dla zespołu Comédie Française, od 1796 siedziba zespołu pod nazwą Odéon; dwukrotnie niszczony w pożarze (1799 i 1818) i odbudowywany. [przypis edytorski]

wilia (daw., reg.) – dzień poprzedni, poprzedzający; też: wigilia . [przypis edytorski]

Buffon, Georges Louis Leclerc de (1707–1788) – francuski przyrodnik i filozof, autor liczącego 36 tomów dzieła Histoire naturelle, générale et particulière (Historia naturalna, ogólna i szczegółowa, 1749–1789), członek Akademii Francuskiej i Towarzystwa Królewskiego w Londynie; wywarł wielki wpływ na rozwój przyrodoznawstwa w XVIII w. [przypis edytorski]