Honoré de Balzac - Wielki człowiek z prowincji w Paryżu

rajtrok – dawny surdut z rozciętymi połami używany do jazdy konnej. [przypis edytorski]

grum a. groom (ang.) – chłopiec stajenny opiekujący się końmi. [przypis edytorski]

Palais-Royal (fr.: Pałac Królewski) – pałac położony w centrum Paryża, 150 m od Luwru, zbudowany przez kardynała Richelieu, w latach 1643–1661 siedziba Ludwika XIV, następnie własność książąt orleańskich, którzy w latach 1780–1784 wokół udostępnionych publicznie ogrodów pałacowych zbudowali galerie mieszczące sklepy i kawiarnie, tworząc najważniejsze miejsce handlowe w mieście. [przypis edytorski]

Aurora von Königsmarck (1662–1728) – hrabina szwedzka, faworyta króla polskiego Augusta II. [przypis edytorski]

olimpijska – tu: piękna jak boginie greckie, zamieszkujące górę Olimp. [przypis edytorski]

bordeaux – wino z okolic francuskiego miasta o tej samej nazwie. [przypis edytorski]

nec plus ultra (łac.) – nic ponad to; kraniec, nieprzekraczalna granica. [przypis edytorski]

talar – w oryginale: écu , w XIX w. potoczna nazwa srebrnej monety pięciofrankowej. [przypis edytorski]

falanga – zwarty szyk ciężkozbrojnej piechoty w staroż. Grecji; dziś przen.: zbity, zwarty szereg ludzi. [przypis edytorski]

bajka o sojce, która stroi się w pawie pióra – odniesienie do bajki La Fontaine'a (ks. IV, bajka 9). [przypis edytorski]

renta – tu: dochód z kapitału ulokowanego w banku, w obligacjach, na giełdzie itp.; por. rentier . [przypis edytorski]

dzielnica Saint-Germain – właśc. Saint-Germain-des-Prés, lewobrzeżna dzielnica Paryża, od poł. XVIII w. zamieszkiwana przez arystokrację. [przypis edytorski]

Urika – francuska powieść z 1823, autorstwa księżnej Claire de Duras (1777–1828), opowiadająca o młodej Murzynce w Paryżu, wychowanej zgodnie ze standardami dziewcząt z wyższych sfer, lecz nieszczęśliwej z powodu koloru skóry. [przypis edytorski]

Rousseau, Jean Jacques (1712–1778) – pisarz francuski, zaliczany do nurtu sentymentalnego, zwolennik życia blisko natury, krytyk cywilizacji, prekursor romantyzmu; jako młody człowiek, który porzucił miasto rodzinne, został utrzymankiem, a następnie również kochankiem starszej o 13 lat baronowej de Warens. [przypis edytorski]

Celimena – piękna młoda wdowa z komedii Moliera Mizantrop , inteligentna i zalotna. [przypis edytorski]

córy Danaosa (mit. gr.) – 50 córek króla Danaosa, zwanych Danaidami: zmuszone do małżeństwa ze swymi stryjecznymi braćmi, na rozkaz ojca w noc poślubną zamordowały swoich mężów, za co zostały skazane w Tartarze na napełnianie wodą beczki bez dna. Tylko najmłodsza z nich, Hypermestra, ocaliła swego męża. [przypis edytorski]

wietrznik (daw.) – człowiek lekkomyślny i niestały. [przypis edytorski]

punicka zdrada – wyjątkowo podstępna zdrada; Rzymianie oskarżali walczących z nimi Kartagińczyków (Punijczyków) o podstępne łamanie traktatów i umów. [przypis edytorski]

szwajcar (daw.) – odźwierny, człowiek pełniący służbę przy wejściu do budynku. [przypis edytorski]

antrakt – przerwa między jednym a drugim aktem w sztuce teatralnej, operze, koncercie. [przypis edytorski]

foyer – pomieszczenie bądź korytarz w pobliżu sali teatralnej, w którym podczas przerw przebywa publiczność. [przypis edytorski]

gotowizna (daw., pot.) – pieniądze w gotówce. [przypis edytorski]

redyngot (daw.) – długi surdut z dwoma rzędami guzików, używany do jazdy konnej. [przypis edytorski]

plac Ludwika XV – ob. plac Zgody. [przypis edytorski]

Pola Elizejskie – reprezentacyjna aleja w Paryżu, łącząca plac Zgody z placem De Gaulle'a (dawniej plac Gwiazdy), na którym znajduje się Łuk Triumfalny. [przypis edytorski]

Longchamp – dawne opactwo pod Paryżem, zamknięte w 1790, zburzone w 1793; jego tereny, położone na skraju Lasku Bulońskiego, stały się ulubionym miejsce przechadzek. [przypis edytorski]

Łuku Triumfalny w Paryżu – pomnik na zachodnim skraju Pól Elizejskich, mający formę jednoarkadowego rzymskiego łuku triumfalnego, zbudowany dla uczczenia wszystkich, którzy walczyli i polegli za Francję w czasie wojen rewolucji francuskiej i wojen napoleońskich; jego budowę rozpoczęto w 1806, na polecenie Napoleona, ukończono w 1836. [przypis edytorski]

lorgnon (fr.) – rodzaj okularów z długą rączką do trzymania ich przed oczyma, używanych w XVIII i XIX w. [przypis edytorski]

Fouquier-Tinville, Antoine Quentin (1746–1795) – francuski prawnik i działacz polityczny, bezwzględny oskarżyciel publiczny Trybunału Rewolucyjnego. [przypis edytorski]

kraina łacińska – Dzielnica Łacińska, uniwersytecka dzielnica Paryża, nosząca nazwę od języka łacińskiego, powszechnie używanego na uczelniach od średniowiecza aż do Rewolucji. [przypis edytorski]

jąć się czegoś (daw.) – zabrać się za coś; zająć się czymś. [przypis edytorski]

su , właśc. sous (fr.) – w XIX w. pot. nazwa monety o wartości 5 centymów, tj. 1/20 franka. [przypis edytorski]

Plaut , właśc. Titus Maccius Plautus (ok. 250–184 p.n.e.) – największy z komediopisarzy rzymskich, autor ponad stu sztuk, w większości przeróbek komedii greckich. [przypis edytorski]

Makiawel , właśc. Niccolò Machiavelli (1469–1527) – florencki prawnik i teoretyk polityki; najbardziej znany z traktatu o skutecznym sprawowaniu władzy pt. Książę , w którym przekonywał, że dla dobra państwa obowiązkiem władcy jest skuteczność, nawet jeśli wymaga podejmowania działań nieetycznych. [przypis edytorski]

Cervantes, Miguel de (1547–1616) – najsłynniejszy hiszpański pisarz, autor Don Kichota . [przypis edytorski]

bitwa pod Lepanto (7 października 1571) – wielka bitwa morska, w której hiszpańsko-włoska flota Ligi Świętej rozgromiła flotę turecką. [przypis edytorski]

do dni lipcowych – tj. do rewolucji lipcowej w roku 1830, kiedy podczas kilkudniowego powstania udaremniono próbę powrotu do absolutyzmu dokonaną przez Karola X. [przypis edytorski]

konstytucja Burbonów – ogłoszona przez Ludwika XVIII w 1814, gwarantowała szereg swobód obywatelskich, ale udział społeczeństwa w życiu politycznym był w niej iluzoryczny, sprowadzony do minimum, gdyż wysoki cenzus majątkowy i wieku sprawiał, że z 28 milionów Francuzów zaledwie sto tysięcy miało czynne prawo wyborcze, a piętnaście tysięcy bierne. Dekrety Karola X z 25 lipca 1830 likwidowały większość praw konstytucyjnych, co doprowadziło do wybuchu rewolucji lipcowej. [przypis edytorski]