Iван Сяркоў - Мы — хлопцы жывучыя

Я ажно вушам сваім не веру — чалавек! Гэта нешта ў лесе вялікае здохла, што бабка назвала мяне чалавекам. Звычайна я для яе ідал, нячысцік і бязбацькавіч. А тут — чалавек.

— Пi, дурны, пі,— прымушае мяне цётка.— Сагрэй нутро.

У вачах паплыла хата. Кружыцца столь, міска з ячменным крупнікам на стале, кружыцца печ і цётка з віламі ў руках каля печы, кружыцца Багародзіца з лампадкай.

— Еш, пляменнік, наядайся. Хочаш, яшчэ падалью. Ты не глядзі на іх,— ківае яна на прыціхлых дзяцей.— Яны не вымерхаліся.

I мне зрабілася неяк легка і весела. А тут яшчэ цётка хваліць:

— Ах ты, мужчынка наш! Ах ты, дзіцятка мае дарагое!

Канечне, я такі: усё магу зрабіць. Я дужы, я смелы, я кемлівы і разумны-разумны! Гэта не я хвалюся, гэта сам язык хваліцца:

— Вяроўка трэсь, а я ўзяў і... звязаў!

— I сам звязаў?

— Канечне, сам! Я што хочаш звяжу! Я...

— I што гэта за дзіця за такое!

...Прыпякае спадыспаду чарэнь, шуміць у вушах вецер, кру-жыцца ў вачах снег.

— Дзядзькава шапка не згубілася?

— Спі-спі, не згубілася,— супакойвае мяне бабчын голас.

— Іхні Чэрчыль не дурань у пекла лезці. Ён на Іванавым гарбу хоча...

— Спі ты ўжо, Чэрчыль!

Як хавалі дзядзьку, я праспаў. Прачнуўся — нада мной капітан у акулярах, а салдат заносіць у хату насілкі.

За акном было сонца. За акном расціўкаліся вераб'і. А тут душна і нясцерпна пахне карболкай. На суседнім ложку нерухома ляжыць мужчына з васковым тварам. Яго абступілі дактары і сестры. Яны ціха пра нешта размаўляюць, а пра што, не разбярэш. Быццам бы і не па-нашаму. Калі ўсе пайшлі далей, адна медсястра нахілілася і прасціной накрыла майго суседа з галавой.

3 другога боку яшчэ ложак. Адтуль за мной назіраюць вялікія вочы з доўгімі пушыстымі вейкамі. Калі я павярнуў галаву, вочы сарамліва заплюшчыліся. Па-мойму, гэта дзяўчо. На галаве белая хусцінка, тварык белы, аж празрысты, нават крыху блакітны, а на носе рудзенькія канапелькі. Такія канапелькі могуць быць толькі ў Глёкавай Каці, той самай Каці, якую я даўно недалюбліваў, а пасля апошняй сутычкі ля калодзежа і зусім ненавіджу.

Калі мы зноў сустрэліся позіркамі, мне зрабілася ніякавата і неяк трывожна. Мне здалося, што Каця чуць прыкметна ўсміхнулася. Чаго ёй смешна? Відаць, яна даўно вось так, цішком, назірае за мною. А я, чаго добрага, як быў без памяці, стагнаў ці, можа, і плакаў. Яшчэ падумае што-небудзь такое...

Але мае трывогі развеяў доктар. Высокі, шыракаплечы, аж халат на ім не сходзіцца. 3 аблічча круглатвары, малады, вочы ўвесь час усміхаюцца, толькі валасы зусім белыя. Узяўшыся за маю руку, каб памацаць пульс, ён бадзёра спытаў:

— Ну што — будзем жыць, герой? Э-э, ты чаго ж так кісла ўсміхаешся? А ну-тка весялей! — А потым абвясціў на ўсю палату: — Не хлопец, а крэмень! Сапраўдны мужчына. Ні ўколаў не баіцца, нічога!

У мяне аж зайшлося сэрца: усё — будуць пароць. Крадком я паглядваю, якую сястра бярэ іголку, вялікую ці маленькую, і раблю каменны твар. Падумаеш — укол! Чхаць я на яго хацеў.

Я не бачу, я адчуваю на сабе цікаўны позірк сваёй суседкі. Па-мойму, яна зноў усміхаецца. Дык няхай жа не думае тое дзяўчо, каноплі тыя рудыя,— не войкну. Сапраўдныя мужчыны не войкаюць.

А выпіць, не зморшчыўшыся, горкае, нібы палын, лякарства — гэта проста дробязь. Шкада толькі, што яна ў гэты момант адвярнулася і, мабыць, не бачыла, як я храбра каўтануў.

Затое яна войкнула, аж ледзь не заплакала. Паглядзіце — поўныя вочы слёз. I зморшчылася таксама. Дзяўчынкі — што з іх возьмеш? Iм бы толькі цукеркі есці.

Калі сястра сабрала свае бліскучыя скрыначкі і пайшла далей, Каця ціха спытала:

— Табе і праўда не баліць?

— Не,— схлусіў я, не плюснуўшы вокам,— як камар усё адно.

— Калі б мне так,— уздыхнула яна.

Знайшла з кім раўняцца! Мы з Санькам да ўсяго прывыклі, не пестуны якія-небудзь.

I гэтак кожны дзень. Доктар гаворыць, што я — герой, сястра кажа, што я — золатца, і коле мяне ўколамі і поіць мяне горкім, салёным, кіслым і не прыдумаеш яшчэ якім. I кожны дзень я мужна пераношу ўсе выпрабаванні.

Скончылася гэта напрадвесні. Родны, дарагі Буянчык, кашлаты і карослівы, увесь у мыле, той жа дарогай, якой вёз дзядзьку, цяпер вязе дахаты мяне.

— Гэй ты яго, варушыся! — весела пакрыквае цётка Марына, распырскваючы вялізнымі гумавымі бахіламі брудныя вясновыя лужыны. I так мне хочацца хутчэй дамоў, хутчэй убачыць бабку, Глыжку, Саньку, што, здаецца, саскочыў бы з санак і пабег трушком.

А санкі марудна то плывуць па мокрай снегавой кашы, то дзяруць палазамі голы брук. I стараецца стрыгунок, ды воз цяжкі. Чаго-чаго толькі не апранула цётка на мяне, чаго-чаго толькі не наваліла яшчэ зверху, каб, барані бог, не прастудзіўся: і світку, і армяк, і посцілку, пад шапку завязала тонкую хустку, а па шапцы — тоўстую, бабульчыну.