Рувим Фраерман - Дзiкi сабака дзiнга, альбо аповесць пра першае каханне (на белорусском языке)

Патылiца ў Танi была i такая i iнакшая, часцей за ўсё яна выказвала толькi адно яе жаданне - не думаць пра тое, што робiцца ў яе ззаду.

А ззаду на парце сядзелi Фiлька i Коля.

Да каго ж з iх адносiцца гэта ўпартае жаданне Танi?

I паколькi Фiлька глядзеў па рэчы заўсёды з добрага боку, то вырашыў гэта датычыцца перш за ўсё не яго. Што да Колi, то калi Таня назвала яго тады гордым, то Фiлька павiнен быў прызнацца, што гэта няпраўда. Яму Коля не здаваўся гордым. Ён, можа быць, быў слабы здароўем, у яго вельмi вузкiя рукi, занадта бледны твар, але гордым ён не быў - гэта бачылi ўсе.

Калi Фiлька паказаў яму ўпершыню, як жуюць у iх у школе серу, Коля толькi запытаўся:

- Што гэта?

- Гэта пiхтавая смала, - адказаў яму Фiлька. - Ты можаш дастаць яе ў кiтайца, якi прадае на рагу лiпучкi. За палцiннiк ён дасць табе цэлы кубiк серы.

- А што такое лiпучкi? - спытаў Коля.

- Э, браток! - адказаў яму з прыкрасцю Фiлька. - Пра ўсё ты хочаш даведацца адразу.

I Коля не пакрыўдзiўся на заўвагу Фiлькi.

- Добра, - сказаў ён, - я пасля даведаюся. Але дзiўная звычка ў вашай школе. Я нiдзе не бачыў, каб жавалi пiхтавую смалу.

Але серы купiў багата, i пачаставаў Фiльку, i сам пажаваў, навучыўшыся вельмi хутка гэтак жа шчоўкаць ёю на зубах, як i iншыя.

Ён прапанаваў пажаваць i Танi са шчырасцю, у якую яна не магла не паверыць. Яна нехаця ўсмiхнулася яму, паказаўшы блiскучыя, як снег, зубы.

- Цi не дзякуючы гэтаму, - сказаў ён, - у вас ва ўсiх такiя белыя зубы? Гэта сера добра ачышчае iх.

Усе яго словы здалiся ёй брыдкiмi.

- Так, дзякуючы гэтаму, адчапiся ад мяне! - сказала яна.

Ён прамаўчаў i ўсмiхнуўся.

Ён глянуў на яе светлымi, як лёд, вачыма, i Таня ўпершыню ўбачыла, што позiрк iх упарты.

Цi была гэта сапраўдная сварка, Таня не магла вырашыць, але менавiта з той пары пачалася iх варожасць, i гэты хваравiты хлопчык пачаў займаць яе думкi болей, чым у першыя днi.

У выхадныя днi Таня абедала ў бацькi.

Яна праходзiла ля гарадскога гаю, што недалёка ад яе дома, i выходзiла на дарогу, якая вяла да крэпасцi. Дарога не была прамая. Яна бегла берагам, зварочвала то ўправа, то ўлева, нiбы штохвiлiны заглядвалася на раку, якая, расштурхаўшы ў розныя бакi горы, слалася пад ёю далёка.

Таня iшла нетаропка, часта аглядваючыся на раку. Калi на дарозе было цiха, яна слухала шыпенне глiняных камлыг, што аселi пад берагам у ваду. I сабака яе таксама прыслухоўваўся да гэтага гуку. Ён хадзiў за ёй усюды.

Так праз паўгадзiны яны паволi падыходзiлi да бацькавага дома.

Дом быў крайнi з усiх, дзе жылi камандзiры. Акропленае вапнай каменне ўсцiлала дарожку, але i скрозь вапну выбiвалася трава, крыху пабеленая на кончыках сваiх пёрак. Тут было цiха. I шкляныя дзверы былi заўсёды адчынены. Праз гэтыя шкляныя дзверы Таня заходзiла ў хату, а сабака заставаўся ля дзвярэй. Як часта Таня хацела сама застацца ля дзвярэй, а сабака каб увайшоў у дом!

А мiж тым у гэтым доме ўсе былi з ёю ласкавыя. Надзея Пятроўна першая сустракала Таню на парозе. Цiхая, простая ў абыходжаннi, з мiлым тварам, яна кратала Таню за плячо цi цалавала ў галаву, кожны раз паўтараючы:

- Ага, вось i Таня прыйшла!

I хаця голас яе здаваўся мяккiм, Танiна сэрца мiжволi перапаўнялася цераз край недаверам.

"Навошта яна глядзiць на бацьку, калi цалуе мяне? - думала Таня. - Цi не каб паказаць яму: "Вось бачыш, я пешчу тваю дачку, i цяпер ты нiчога не зможаш сказаць мне, i яна таксама нiчога не зможа сказаць".

Пры адной гэтай думцы ў Танi адбiрала мову i вочы не слухалiся яе - яна не магла паглядзець бацьку проста ў твар.

I толькi калi падыходзiла да яго, адчуваючы яго руку ў сваёй, яна спакайнела. Тады яна магла сказаць i Колю:

- Добры дзень!

- Добры дзень, Таня! - адказваў ён прыветлiва, але не раней i не пазней той хвiлiны, калi яна кiўне яму галавой.

Бацька ж не гаварыў нiчога. Ён толькi кранаўся злёгку яе шчакi i прыспешваў абедаць.

Абедалi весела. Елi бульбу з аленiнай, якую куплялi самi ў праезджых тунгусаў. Сварылiся з-за лепшых кавалкаў, смяялiся з Колi, якi засоўваў цэлую бульбiну ў рот, i лаялi яго за гэта, а бацька, бывала, нават удараў яго пальцамi па носе так моцна, што нос аж прыпухаў.

- Татка, - гаварыў тады Коля, нахмурыўшыся, - што гэта за жарты! Я ўжо не маленькi.

- Сапраўды, шалапут, ты не малы, - гаварыў бацька. - Усе вы ўжо вялiкiя. Так проста цераз вас не пераскочыш. Паглядзiм толькi, што вы заспяваеце, калi пададуць пiражкi з чаромхай.

I бацька хiтра паглядаў на Таню.

А Таня думала:

"Што пiражкi з чаромхай, калi я ведаю, што ён нiколi не будзе мяне так любiць, як Колю, нiколi не назаве шалапутам, не ўдарыць па носе, не адбярэ лiшняга кавалка! I я сама нiколi не назаву яго "дурным таткам", як гэты нiкчэмны падлiза. Няўжо пiражкамi з чаромхай можна мяне падмануць?"