Рувим Фраерман: Дзiкi сабака дзiнга, альбо аповесць пра першае каханне (на белорусском языке)

XXII

Вясна скончылася. Абмялела ля берагоў рака, выступiлi камянi, i яшчэ да паўдня награваўся на беразе пясок.

Бляск над вадой зрабiўся вастрэй, драбней. Летняя спёка ўдарала цяпер прама ў горы, i па гарачых токах паветра падымалiся павольна ў вышыню арлы. Толькi з мора далятаў часам чысты вецер i доўга шумеў у лясах.

Таня апошнi раз абыходзiла бераг, развiтваючыся з усiмi. Яна iшла па пяску, побач са сваiм ценем, i рака бегла ля самых яе ног - як сябра, праводзiла Таню ў дарогу.

Доўгая пясчаная каса загарадзiла iм абедзвюм дарогу.

Таня спынiлася. На гэтай касе ранiцай яна любiла купацца з Фiлькам. Дзе ён цяпер? Цэлую ранiцу яна дарэмна шукае яго ўсюды. Ён уцёк, не хочучы развiтацца з ёю. Нi тут, нi там не можа яна яго знайсцi.

Цi не сама яна вiнавата?

Як часта за гэты год, такi багаты для Танi падзеямi, забывалася яна на свайго друга, якога абяцала калiсьцi нi на кога не мяняць! Ён жа нiколi яе не забываў, заўсёды памяркоўны ў дружбе.

I цяпер, пакiдаючы дарагiя мясцiны, Таня думала пра яго з удзячнасцю, упарта шукала.

- Фiлька! Фiлька! - крыкнула яна гучна двойчы.

I вецер аднёс яе голас на самы край касы. I там, з-за пясчанай грады, раптам падняўся Фiлька i стаў на каленi ля вады.

Таня падбегла да яго, пагружаючы свае ногi ў пясок.

- Фiлька, - сказала яна з дакорам, - мацi мяне чакае на прыстанi, а я шукаю цябе з самай ранiцы. Што ты робiш тут на касе?

- Так, нiчога, мала-мала, - адказаў Фiлька. - Мала-мала ляжу.

Словы яго былi цiхiя, вочы ледзь прыадкрытыя. I Таня пасмяялася з яго журботнага выгляду.

- Мала-мала, - са смехам паўтарыла яна i раптам змоўкла.

Ён быў без майкi. I плечы яго, аблiтыя сонцам, ззялi, як камянi, а на грудзях, цёмных ад загару, вызначалiся светлыя лiтары, выведзеныя па-майстэрску.

Яна прачытала: ТАНЯ.

Фiлька сарамлiва закрыў гэтае iмя рукой i адступiў на некалькi крокаў. Ён адступiў бы вельмi далёка, зусiм пайшоў бы ў горы, але ззаду сцерагла яго рака. А Таня ўсё iшла за iм, крок за крокам.

- Пачакай жа, Фiлька! - гаварыла яна.

I ён не пайшоў далей.

"Няхай, - рашыў ён, - няхай пабачаць гэта ўсе людзi, раз так лёгка пакiдаюць яны адзiн аднаго".

Але Таня глядзела не на яго. Яна зiрнула на сонца на бляск, рассеяны ў паветры над гарамi, i павярнула пустыя рукi Фiлькi да сябе.

Яна была здзiўлена.

- Як жа ты гэта зрабiў? - спытала яна.

I ў адказ Фiлька моўчкi нагнуўся да зямлi i дастаў з-пад кучы адзення, складзенага iм на пяску, чатыры лiтары, выразаныя iм з белай паперы. Ён паклаў iх на грудзi i сказаў:

- Я кожную ранiцу прыходжу сюды i даю сонцу пячы свае грудзi, каб iмя тваё засталося светлым. Але прашу цябе, не смейся болей з мяне.

Ён паклаў сваю далонь на горла, што было ў яго знакам найвялiкшага смутку. I Таня зразумела, што лепш ёй цяпер не смяяцца.

Яна з новай для яе ласкай зiрнула яму ў вочы i цiхенька дакранулася пальцам да яго скуры.

- Якi ж ты маленькi, Фiлька! Ты дзiця. Гэта ж усё адгарыць i знiкне, як толькi надыдзе зiма i ты надзенеш кашулю.

Фiлька нахмурыў твар, здзiўлена абвёў вачыма наўкола - i гарачы пясок i раку, што зiхацела мiж гор падобна залатой далiне. Разгубленасць яго была вялiкая. Ён забыў пра зiму, ён зусiм не думаў пра яе, калi палiў сваё цела пад сонцам.

"Дурань, дурань!"

Ён гатовы быў махнуць на сябе рукой.

- Але сонца такое дужае, - сказаў ён усё ж упарта. - Няўжо ўсякi след знiкне? Можа, што-небудзь i застанецца, Таня? Падумай.

I Таня, падумаўшы нядоўга, згадзiлася з iм.

- Цудоўна, - сказала яна. - Што-небудзь павiнна застацца, усё не можа мiнуцца. Iнакш куды ж... - спыталася яна са слязьмi, - куды ж падзенецца наша верная дружба навекi?..

Дзецi абнялi адзiн аднаго.

Цёплае паветра абдало iх твары. Адзiнокiя птушкi глядзелi на iх з вышынi.

Скончылася маленства! Як гэта здарылася? I хто б мог iм пра гэта сказаць? Нi пясок, нi лес, нi камянi, якiя былi з iмi заўсёды.

Толькi родная рака iх бегла ўсё далей да ўсходу, струменiлася памiж цёмных гор. I там, у непрагляднай далечы, паўставала перад iмi iншая, чарадзейная краiна, распасцiраўся светлы край.

I, абняўшыся, яны неадрыўна глядзелi ў адзiн бок, не назад, а наперад, таму што ў iх яшчэ не было ўспамiнаў.

Але першы смутак расстання патрывожыў iх.

- Бывай, дзiкi сабака дзiнга, -сказаў Фiлька, - бывай!

Яму хацелася горка заплакаць, але ён быў хлопчык, якi нарадзiўся ў маўклiвым лесе, на беразе суровага мора.

Ён лёг на пясок ля вады i зацiх.

А Таня пайшла па пяску ўздоўж ракi, i чысты вецер, што прыляцеў з таго ж суровага мора, дзьмуў увесь час ёй ў твар.