Сяргей Пясецкі - Каханак Вялікай Мядзведзіцы

«Нашы прайшлі», — падумаў.

Наляцеў халодны ўсходні вецер. Зрабілася зусім цёмна. Я хутка вярнуўся ў хату.

— Дзе пан хадзіў? — звярнулася да мяне Бамбіна.

— Праводзіў Юзіка.

— Яго не трэба праводзіць. Ён сам усюды патрапіць. Пэўна, абгаворвалі мяне.

— Нічога блізкага!

Яна прыжмурыла вочы і локцем штурханула мяне ў бок.

— Ужо ж я ведаю… Ведаю вас! Чула, пра што там адны размаўляеце! Але досыць пра тое. Мяне не паменьшае…

Мы напружана працавалі гадзіны да 10-й вечара. Затым Бамбіна пайшла рыхтаваць вячэру. Апроч нас на чорнай палове хаты круцілася зусім глухая дзеўка і працавіты, маўклівы парабак — далёкі сваяк Бамбіны. Яны працавалі на гаспадарцы, а Бамбіна займалася перамытніцтвам.

Калі засталіся ў пакоі адзін на адзін з Лёўкам, дык і далей моўчкі ўкладвалі пакеты. Перавязы — гэта пасы для дзяўчат, якія пераносяць тавар з пункта ў горад. Яны ўяўляюць сабой нешта накшталт вялікіх камізэлек даўжынёй ад грудзей да ног. Гэта падвойныя палатняныя мяшкі, пустэчу паміж якімі запаўняюць таварам. Пераношчыца апранае такую камізэльку вагой ад 20 да 30 фунтаў і замацоўвас яе паяскамі на плячах. На пакет апранае кажух і накіроўваецца ў дарогу. Патаемнымі шляхамі і сцежкамі крочыць адна або з сяброўкамі да горада. Такая пераношчыца робіць за дзень два, тры або нават чатыры рэйсы, зарабляючы ад пяці да дваццаці рублёў золатам.

Бамбіна мела сем пераношчыц, якія працавалі надзейна, паколькі добра ведалі мясцовасць. Спрыялі іхняй працы навакольныя лясы, даючы поўную абарону і схоў. Дарога была настолькі надзейная, што дзяўчаты працавалі не толькі ўначы, але і днём.

Бамбіна паклікала мяне з Лёўкам на вячэру. Закончылі работу і выйшлі ў святліцу, дзе ўбачылі вялікі стол, засцелены беласнежным абрусам. Вячэра была шчодрая, але простая. Была і гарэлка, закрашаная нейкім сокам. Лёўка еў мала, неахвотна. Сядзеў задуменны і штосьці рахаваў у памяці: перакошваў твар, моршчыў лоб, варушыў пальцамі рук. Калі я глядзеў на яго грымасы, узнікала жаданне рассмяяцца. Гэты чалавек нічога не бачыў і не чуў — быў цалкам адданы інтарэсам — каваў грошы.

Бамбіна заахвочвала мяне есці. Штораз падлівала гарэлку. Напачатку я піў стрымана, аднак пазней, развесяліўшыся, пачаў піць і есці без аглядкі. У пэўны момант адчуў, што Бамбіна, якая сядзела на канцы стала, паклала мне нагу на калена. Засунуўшы пад стол руку, я пачаў лашчыць моцную лытку. Спрабаваў сягаць вышэй калена, аднак было нязручна. Расчырванелая Бамбіна блішчэла вачыма, паказваючы ўсмешкай добрыя зубы, і весела смяялася. Падміргвала мне, рухам брыва павяла на Лёўку і паказала мне язык. Я выбухнуў рогатам. Засяроджаны жыд здрыгануўся і сказаў Бамбіне:

— Я ўжо, можа, пайду сабе… Я хачу спаць…

— Добра, добра!

Бамбіна, хутка падняўшыся з месца, узяла з каморы ліхтарык і разам з Лёўкам выйшла з пакою: завяла на другую палавіну, туды, дзе ён спаў — у бакоўку.

Неўзабаве вярнулася. Замкнула дзверы ад сенцаў на грубую жалезную засоўку. Потым адвесіла занавеску, якая захіляла ложак, што стаяў у куце пакоя, паправіла падушкі і, адкінуўшы набок коўдру, пачала скідваць з сябе свэтар. Я глядзеў на яе.

— Ну, хадзі! — упершыню звярнулася на «ты».

— Патушыць лямпу?

— He, не трэба. Я пазней патушу.

Жанчына была цудоўная. Ложак мяккі, чысты і цёплы. Але думкі мае ўсцяж ляцелі за групай Юзіка Трафіды, якая ў гэты час рухалася ў начным змроку сярод розных небяспек… Распорваючы чорную ноч, хлопцы крочаць на захад. У вушах ім свішча вецер, могуць свістаць і кулі, а мяне сярод іх няма.

Цяпер, напэўна, хлопцы мінаюць Старое Сяло. Шырокім, роўным крокам наперадзе ідзе Юзік. Мружыць вочы, напружвае слых, нюхае паветра. За ім флегматычна калыхаецца Лорд з высунутай уперад ніжняй сківіцай. Потым з кіслай мінай на твары тупае Бульдог. За ім, нахіліўшыся ўперад, сунецца мажны змрочны Мамант. Падскокваючы, крочыць Ванька Бальшавік з заўсёднай усмешкай на твары; прыгадалася яму нейкая незвычайная эратычная гісторыя: «Шкада, што няма каму яе расказаць!» Наступным, калываючыся, валачэцца Шчур, правую руку трымае ў кішэні, а ў руцэ — нож. За ім ідзе Пятрусь Філосаф: пра штосьці думае, звёўшы бровы. Пасля яго след у след ступае неразлучны сябар — Юлік Вар’ят: ідзе лёгка, весела, нібы прытанцоўвае. Затым перавальваецца з нагі на нагу Ісак Консул — жыд, які пільнуе тавар: ён уціскае ў плечы худую шыю і недаверліва глядзіць па баках — асабліва не любіць лес і пераходы праз хмызы; а найгорш, дык гэта — вада… «Хто яго ведае, што там можа па ночы сядзець!» Пасля лёгкім, дробным крокам ідзе Салавей… бесперапынку ўсміхаецца. Далей, распусціўшы па ветру вусы, — Болек Камета, які думае пра вяртанне ў мястэчка і пра добрую выпіўку. У канцы, апошнім сярод іх, валачэцца Фэлік Маруда. Пры хадзьбе ён ківае ўзад і ўперад галавой, нібы ўвесь час перад кімсьці кланяецца: заўважыў, што адстаў ад гурта, пачынае бегчы за сябрамі. А мае такі «чуй», што заўсёды адшукае хвост партыі. Сцежку сябраў адчувае нюхам, як сабака… Калі, даганяючы групу, налятае на Камету, той бурчыць: