Александр Жук - Чорны павой

Праз паўгадзіны рослы сівавалосы чалавек у шэрым пінжачку і карычневых штанах, з пацёртым партфелем бадзёра тупаў да трамвайнага прыпынку. Ад яго свежа пахла цыгарэтай, кавай і адэкалонам.

Неўзабаве пасля прыходу на работу Туманоўскага ў кабінеце рэдактара ішла наступная гаворка.

— Ну і што гаворыць гэтае пісьмо? Нічога не гаворыць. Пушчу на дзень, з'ездзі на магілу сябра.

Рэдактар сядзеў за сталом круглатвары і лысы, як і належыць быць рэдактару. Равеснік Туманоўскага, ён выглядаў намнога старэйшым.

— Мне там трэба пабыць дзён колькі, прыгледзецца.

— Знаеш, Янка, ты нядаўна прыгледзеўся, а шыю мылілі мне.

Рэдактар меў на ўвазе нядаўнюю паездку Туманоўскага па пісьму маляршы з будоўлі. У выніку быў напісаны артыкул пра махляроў. Сярод іх быў і сёй-той з абласнога начальства, таму на першым часе шыю мылілі рэдактару за тое, што пусціў матэрыял у друк. Праўда, потым усё ж махляры за сваё атрымалі.

— Не бойся, Павел Нічыпаравіч, я ў нашу газету пісаць не буду. Дабудзеш ты да пенсіі.

— Як ты мне надаеў!

— Нічога, ты цярплівы, пацерпіш.

— Я пацярплю, а ты нікуды не паедзеш.

— Гэта ўсё?

— Усё, гаворка кончана. Рэдактар пачырванеў ад злосці.

Туманоўскі моўчкі паглядзеў на яго з-пад акуляраў І выйшаў з кабінета. Калі ішоў у кабінет да шэфа, ён яшчэ не меў цвёрдага намеру ехаць. Цяпер жа быў перакананы, што не паехаць нельга.

Пасля абеду Туманоўскі моўчкі пакінуў рэдактаравай сакратарцы заяву с просьбай даць яму дадатковы адпачынак як ветэрану вайны.

Адвячоркам ён садзіўся ў аўтобус са сваім неразлучным партфелем, у якім ляжаў новы дэтэктыў.

Выйшаў Туманоўскі з аўтобуса на перакрыжаванні шашы з гравійкай. Тут жа, у паднавесіку-прыпынку, прачытаў расклад і ўпэўніўся, што апошні аўтобус, якім можна было даехаць да Рудні, пайшоў больш чым паўгадзіны назад. Цяпер аставалася спадзявацца на якую-небудзь познюю калгасную машыну.

Туманоўскі стаў на ўзбочыне пры сваім бывалым партфелі. Змяркалася. Машын не было. Зрэдку толькі праносіліся матацыклісты, пакідаючы за сабой пылок і ядавіты смурод. Толькі калі добра ўцямнела, Туманоўскі згадзіўся з тым, што нідзе не падзенешся, кіламетраў дванаццаць трэба адтупаць пяшком. У гэтым вялікага страху не было. Узышла поўня, вялікая, чырванаватая, невысокая, стала відно, як удзень. Гравійка бялелася, быццам пасыпаная алюмініевымі апілкамі. Пасля змяркання апаў халадок, ішлося лёгка.

Праваруч гравійкі вільготна, у нізкі туманок сплываў вялікі капусны агарод — асушаныя калектары. Злева браўся ў колас ячмень. Цяпер і самому не верылася, што некалі тут былі балоты і прабіраліся па іх толькі па кладках. А немцы не адважваліся да іх цераз гэтае балота нават зімой. Цяпер часам пачынае здавацца, што ўсё перажытае і не з ім было. Вайна асталася за плячыма як нешта вялікае, жудаснае, чаго, здаецца, на свеце і не можа быць.

Не стала і балот, усё менш і менш тых, з кім разам партызанілі. Ён маладзейшы, яму тады было толькі семнаццаць. Тады і Кухта здаваўся яму дзядзькам, хаця быў старэйшы гадоў на дзесяць.

Гравійка пайшла пад узгорак. Тут некалі сярод балота быў грудок — палянка, — парослы лесам. Ён так і астаўся, гэты лясок, рассечаны напал белым нажом гравійкі.

Заняты ўспамінамі, супакоены летняй палявой цішынёй, пахам збажыны, палынку збоч дарогі, Туманоўскі ішоў спорнай хадой, рады забытай радасцю ўсяму гэтаму. У гэтай радасці было нейкае спадзяванне на будучае такое светлае жыццё, якое толькі пачнецца, якое ўсё яшчэ наперадзе. Спадзяванне было адтуль, з юнацтва яшчэ, якое пачыналася з лютасці партызанскіх дзён і начэй, з жаху і знішчанай карнікамі сям'і…

Туманоўскі аж схамянуўся ад нечаканасці: за метраў трыццаць наперадзе з-за кустоў выйшаў чалавек, стаў пасярод дарогі і чакаў. Чалавек рослы, шыракаплечы, сінтэтычная скураная куртка паблісквала чарнатою пры месяцавым святле. Ён стаяў цвёрда, расставіўшы ногі. Інстынктыўна, толькі на пару крокаў, Туманоўскі прыцішыў хаду, чамусьці падумаў, што ў кішэні няма нават складанага ножыка. З белае дарожнае паласы нельга было ўцякаць. Туманоўскі ўжо бачыў, што на дарозе не мужчына, а хлопец, з цяперашніх акселератаў.

— У Стараселлі музыка чутна? — папытаўся хлопец.

— Чутна.

Туманоўскі ўспомніў, што чуў музыку, калі праходзіў паўз вёску.

— А вы куды?

— У Рудню.

— Мо падвезці?

— Не, дзякуй, ісці добра.

— Як хочаце, а мы на танцы.

Туманоўскі цяпер заўважыў, што за кустамі ляжаў не адзін матацыкл і там былі яшчэ людзі. Хлопец пайшоў да іх.