Райнэр Рыльке - Санеты Арфею

Бадзяг з начлежак лёс які ўжо чорны,
а твой чарнейшы, ён — бы змрок труны:
хай не млыны яны, хай толькі жорны,
а хлеб надзённы змелюць і яны.

Юдольнік беспрытульны, беспрытомны,
жабрак без твару, цень жывы і тло,
як ружа беднасці, убога-скромны,
бляск залатой аслепленай мамоны,
у сонца ператвораны, ў цяпло.

Без роднага жытла, юрод бяздомны,
ты ў свеце ўтульнасці — дзікун,
крычыш у буру; ты — як арфа тая:
ледзь толькі хто на ёй зайграе —
рассыплецца ад дотыку да струн.

О ты ўсёведны, на чые скрыжалі
накрэсліла галеча прахлы знак,
зрабі ж, каб беднасцю не пагарджалі,
каб не таўклі убогіх, як сабак,—
ураўнаваж усім ім лёсу шалі:
галеча вырастае з цемнаты,
як мята з кораня, што пахне ў жалі
праз далікатныя свае лісты.

Зірні і ўбач, на што яны падобны:
ад сілы ветру іх залежыць рух,
іх сон глухі, у ім агонь патух.
А позірк іх вачэй узнёсла-годны:
так наляціць знянацку дожджык дробны —
і ўжо зацьміўся летні луг.

Яны спакойныя; амаль як рэчы.
Пакліч у дом — прыходзяць, акурат
як добрыя сябры, і, ўгнуўшы плечы,
сядзяць забытыя ў сваёй галечы
і цьмяцца, як бяздзейны апарат.

Нібы вартуюць скарбніцу самотна,
а скарб той не даступны ім самім;
яны — як човен у віры марскім,
як у бялільні чыстыя палотны,
развешана-паказаныя ўсім.

Глядзі, як па жыцці іх ногі йдуць:
сто раз пятляючы, як звера ногі,
успамінаючы сто раз дарогі,
і снег, і вецер, вострыя парогі,
і росны луг... а ногі аж гудуць.

I з той вялікай мукі капаюць іх слёзы,
галечы і пакутніцтву праклён;
на іх маўклівыя прыпала лёсы
тваіх вачэй таптаць скупыя росы,
бальзам травы і крамяныя лёзы —
так пальцы топчуць струн празрысты звон.

I рукі іх дзявочай ласкай надзяць
і ласкай матак, што жыццё даюць,
турботай птушак, што дамоўку ладзяць,—
яны душу даверлівасцю гладзяць,
крапаннем келіха, з якога п’юць.

Не дыхалі іх вусны, не трымцелі,
не цалавалі; на скульптурным целе
астылае жыццё, што аджыло,
бярэ праменне формаў і святло
і мудрасцю здаецца; паралелі
у гэтым толькі, камень мёртвы, тло...

I голас іх, пранізваючы даль,
разбуджаны на досвітку свяцілам,
прарваўшы нетры часу жывасілам,
пагутарыўшы сонна з Даніілам [3] Данііл (да 1492—1547) — рускі мітрапаліт у 1522—1539 гг., публіцыст, узначальнік іосіфлян пасля смерці Іосіфа Валоцкага. Змагаўся з несцяжацелямі і ерэтыкамі. ,
даносіць з мора вечны голас хваль.

I спяць яны, аддаўшыся той волі,
што моўчкі іх бярэ, каб спажываць
і змроку стынь, і золку свежы холад,
І целаў іх спакутаваных голад.
I падаюць дажджом яны паволі,
каб з цемры — юнай плоднасці дастаць.

I ўжо няма ад іх імя нічога
на целе іх, гатовым прарастаць,
як семя з семені, з якога
ты здолеў з вечнасці калісьці ўстаць.

I целам кожны з іх — нібы жаніх,
нібы ручай цячэ на ўлонні лета,
жыве прыгожа ў харастве прадмета,
і стомлены, цудоўны рытм у іх.
У статнасці іх — слабасць, як адмета
жаночых мук, чакаючы якіх,
на ўлонні сораму ён зноў прыціх —
жывы дракон з прытоеным імпэтам.

I будуць на зямлі пладзіцца людзі,
і не сатрэ іх часу плынь у прах,
і ўсцелюць злагадай зямныя грудзі,
як ягады духмянасцю ў барах.

Яны шчаслівыя; яны ў адчаі
ад ліўняў не схаваліся пад дах,
яны пажнуць яшчэ свае ўраджаі
і пакаштуюць спеласці ў пладах.

Яны навек прадоўжацца ў бяздонні
за край багацця марнага зямлі
і ўздымуцца высока, як далоні
ад працы адпачылыя, калі
усіх саслоўяў людзі знемаглі.

Узвысь іх з прорвы гарадской віны,
дзе лютасць іх зняверыла, гібенне,
бо кожны дзень у сумятні адны
з цярпеннем раненым гараць яны.

Няўжо ім месца на зямлі няма?
Каму вятры? Каму празрыстыя крыніцы?
Хіба і сажалка ўжо сніць дарма,
каб даступіцца ў іх прытулак ніцы?
Ім так нямнога трэба: ўкараніцца,
а плоць, як дрэва, возьме ўсё сама.

О, дзе ж ты, Ясная? Чаму ніколі
не распасцерла ты магутнай волі
па-над надзеямі святла, дабра?
Чаму не апраменіла юдолі,
о ты, Вячэрняя Зара?