Райнэр Рыльке - Санеты Арфею

і не слабейшы за бачныя выяўленні,
гато праз пачуцці ўмеюць нас моўчкі скарыць,
нібы дзяцей бясконцыя пакаленні.

X

I дасягненні твае можа разбурыць машына,
сцвердзіць захоча калі не ў паслушэнстве сябе,
а ў пранікненні ў твой дух. Моц яна ўжо скрышыла:
скобліць і рэжа метал, скалы, каменне дзяўбе.

Нам ад яе не ўцячы, ў гонцы яна пераможа,
шум ёй заводскі падай, а не зацішны двор;
сёння ў машыне жыццё, лепей за нас яна можа
новае гожа ствараць і разбураць свой твор.

Нас яшчэ вабіць пакуль тая струменнасць, якою
рух у вытоках жыве; верым жыццёвым дзівосам
і спазнаём спакваля сутнасць — пакоры цаною.

Невымоўнае ўсё — ў словах схавана яно...
Музыкі вечны матыў з мёртвых дрыготкіх уцёсаў
у беспрадметны прастор храм свой узнёс даўно.

XI

Многа стварыла ты, смерць, правілаў і запаветаў,
што паглынаюць людзей, звеку, як сееш свой мор;
лепей за пасткі ўсе, ветразь, цябс я ўведаў,
ветразь, узняты пад столь к чорным пашчам пячор.

Ціхенька ўзнеслі цябе, нібыта сімвал спакою,
міру і свята. Але — часу не траціў лавец —
цемра з пячоры ў святло кінула чорнай рукою
жменю спалоханых птушак...
Іх згубны канец...

Хай не кране гледача слабасць і жальба спагады,
хай не кране і яго — выбраў удала ён міг,
упільнаваў птушкалоў...

Форма жалобы — забіць; часам і ёй мы рады...
Чыстае ў нас саміх —
дух наш, уселены ў кроў.

XII

Змены жадай у сабе. Будзь на кастрышча гатовы,
каб сваёй форме быцця іншую форму надаць;
вечна творчы твой дух ладзіць Зямнога асновы,
бачыць пункцір у тым, што ўжо змагло паўстаць.

Што ў канчатковым жыве, сцішную стыласць раджае,
ці ж абароніць яго вечна жахлівая даль?
Цвердзі цвярдзейшае ўжо з будучыні пагражае.
Молат нябачны ўгары, молат падняты... на жаль!

Хто, як крыніца, цячэ, той на прасторах пазнання
з гордым уздымам ідзе к творча-ўзнёсламу Заўтра,
дзе ўсё з канца ён пачне, дзе дасць пачатку канец.

Ўсякі шчаслівы прастор — сын або ўнук расставання,
ваш непазбежны шлях. Нават у вобразе лаўра
Дафна [25] Дафна — у грэчаскай міфалогіі німфа. Каб уратавацца ад закаханага ў яе Апалона, папрасіла дапамогі ў бацькі, рачнога бога Пенея, прыняла вобраз лаўровага дрэва. адчуе галлём твой злагаднелы вятрэц.

XIII

Ростань пакінь за сабой, як зіму ледзяную,
што яшчэ доўжыцца ў колкіх сіберных вятрах.
Бо ёсць зіма без канца, ззімаваўшы якую,
сэрца тваё перасіліла сцюжу і страх.

У Эўрыдыцы будзь мёртваю... і з песнапеннем,
з гімнам у чыстую сувязь уліся і тут,
тут, сярод ценяў, у царстве астанкаў, трымценнем
звонкага шкла адзвіні, бы ў асколках сасуд.

Шклом будзь — і ўведай умовы быцця нежывога,
ўздыму душэўнага ўведай прычыну, якога
поўніцай большай не зведаць бясконцых асноў.

Да скарыстаных, маўклівых запасаў прыроды,
да яе звону сябе залічы назаўсёды
з радасцю раз — і без ліку навекі вякоў!

XIV

Бачыш ты кветкі — вось верныя целам зямляне,
мы іх адорваем лёсам сабе ж для акрас;
хто гэта ведае? Каецца кветка, што вяне,
каянне кветкі залежыць ад нас.

Рэч прагне ўзлёту! А мы саматужна грувасцім
груз чалавечы на плечы прыроды, хоць мы,
нібы настаўнік настырны, не вучым, а засцім
тым, каму шчасціць быць вечна дзяцьмі.

Хай бы хто ўзяў іх у сон свой глыбокі, да рання
спаў з імі разам... як лёгка было б з аднаго
дня ў новы дзень перайсці ад нямога яднання.

Хай бы застаўся і ў сне; цвілі б разам і ў лона
вернутага мы хвалілі б як брата свайго
пад абаронай агульназямнога закона.

XV

Калодзеж з нетраў, жыццядайны рот,
што чысцінёй крынічыцца заўжды,
ты — мармур маскі на вачах вады,
што вільгаць струмкую сваіх шчадрот

па акведуку шле сюды здалёк
з круч Апенін паўз могільнік стары —
тваёй гамонкі вечнай ручаёк,
які чарноццем рыс тваіх згары

бесперапынна ў амфару цурчыць.
Ён — вуха з мармуру, якое спіць,
а ты ўсё шэпчаш нешта зноў і зноў.

Зямное вуха ён. З табою так
зямля гаворыць. А падставіш гляк,
і здасца — перабіў цячэнне слоў.