Мацей Канановіч - Мой гай дубовы

Невялікі мой гай дубовы —
вёрст ён пяцьсот займае,
адчынены толькі цяпер
мне,
заўсёды, калі засмуткуецца толькі,
калі зажадаецца.

Да маёй дубровы прыходзяць
праз далягляду шлагбаўм
без пашпарта —
праз граніцу зялёных сноў,
слоў,
гукаў...

Мой гай дубовы такі невялікі,
што змяшчаецца пад павекамі
з пошумам адвячорнага рэквіема
без пашпарта —
які гэты гай мне пакінуў.

Дзяўчына — натуршчыца ветру,
Стаіць пад вясеннім дажджом.
З-пад стрэшкі далоні ўздымае
Зялёна-праменныя вочы
На хмару, што адплывае,
Прабітая коп'ямі сонца.

Як парусам мокрым сукенкі
Абвіў вецер цёплае цела
I абрысаваў яе грудзі,
I сцёгны, і стройныя ногі.
I вырваўшыся за вароты
На луг пад крыло пералеска,
Зялёна-праменную недзе
Панёс у вясёлку, ў туман.

I я ветру ў полі шукаю,
I я ветру ў лесе шукаю,
Шукаю дажджу веснавога,
Хоць восень даўно.

Маладыя,
плячыстыя,
дужыя,
перад боем прагнулі жыць,
а ішлі на смерць.

Без прымусу,
не па вярбоўцы,
не за плату
ішлі на смерць.

Папярэджвала іх
гісторыя мінулага веку —
трагічныя хатнія паданні роду
пра бацькоў — беспрытульных салдатаў,
пра сасланых паўстанцаў-дзядоў.
Папярэджвалі магілы Верасня.
Ішлі на смерць.

Разрывалі вузлы, што іх звязвалі:
кудзеркі дзяўчат,
сівыя ніткі матуліных валасоў,
натруджаныя жылы бацькоў;
уцякалі з хатніх гнёздаў
у заснежаны лес,
у забалочаны лес,
у квітнеючы лес —
на смерць.

I толькі вінтоўка...
Не ў легенду,
не ў казку...
Пад дзірван,
пад каменне,
на дно рэк,
у дубровы,
на скрыжаванні —
з імёнамі і без імён...

I заўжды ім па дваццаць...
I будзе заўсёды па дваццаць —
на магільных плітах,
на фатаграфіях,
у матуліным горы
і ў партызанскай песні.

Не з легенды,
не з казкі
ідуць:
жывыя,
прыгожыя,
маладыя,
па чатыры ў шарэнгах,
пабатальённа
палямі, нябёсамі, морам
дваццацігадовыя сыны
непераможнай Радзімы.

Шукаў я грыбоў у дуброве
Шукаў я грыбоў у дуброве
Набраў іх поўныя вочы
Пад самыя дужкі павек
Касак
Гранатаў
I гільзаў
Дотаў
Зямлянак
Крыжоў
На магілах і зорак
У чырвані спелай каліны
У чырвані спелай каліны

Набраў я поўныя вочы
Набраў па самыя зубы
Жалудоў залацістазялёных
Што выплакалі дубы
Параненыя кулямі

Грыбоў не было ў дуброве

Акружылі,
сагналі вёску на пясчаны майдан
каля мосціка над рачулкай
Луконіцай.

Сабакі,
пачуўшы аўчарак,
рвалі ланцугі
на пустых панадворках.

З-над каскі пачулася
тваё прозвішча і імя,
дэфармаванае нямецкай
гартаннасцю,
і стрэл —
вышэй за твае снегавыя зубы,
адкрытую ўсмешку.
Потым —
калі накрыў ты свой цень,
калі быў на пяску —
яшчэ два стрэлы.

З дубровы за Шчарай
паляцеў патройны покліч зязюлі,
а можа, гэта было
рэха...
рэха...
рэха...

Потым рокат матораў,
калі яны ад'язджалі спехам,
і кнігаўкі крык,
якая ценем крылаў
вочы табе закрыла.

I стаяў скамянелы натоўп,
а басаногі лес,
аплываючы жывіцай,
з шапкамі гнёздаў у далонях лістоты
услухоўваўся, ці не загучыць
партызанская песня.

Ужо мы не будзем разам
рыбу лавіць таптухай,
дзядзька Антось.

Славянская вуліца. Тут, на Славянскай,
дзе поўня над фабрыкай вартаю ўстала,
сто матак на кроснах снуюць калыханку
крывінкам сваім, сваім дзецям з падвалаў.

А зоркі ўсю ноч задыхаюцца ў дыме.
Далёка да золку — да дня яшчэ далей.
Сірэны сыноў, сном акутых, падымуць —
I рушаць сыны да раз’ясненых даляў.

Але не яснее. Усход вечна ў хмарах,
адзіна што ў чэрвені — часам на бруку
бунтоўна ўзаўецца агнянасць штандараў,
на міг, на пярэдых, на сэрц гулкі тухкат.

Славянская вуліца. Тут, на Славянскай,
на муры фабрычным бляск шыбаў праз краткі.
Гляджу проці бляску і бачу, бы ў рамцы,
штубацтва маё, маладосць маёй маткі...

Дзед меў крылкі і катрынку конную —
Зарабляў — развозіў кіламетры хітрыя.
Бабка мела паркалёвую сукню шыкоўную
I начамі шыдэлкам вязала світэры.