Айзік Платнер: Соль жыцця

Я чую ў іх голасе словы адны:
Даволі забойства, крыві і вайны!

Па-над берагам Нёмана ціша плыве,
Ходзіць статак па роснай зялёнай траве,
Лес магутны пільнуе дрымотны спакой, —
Толькі хвалі няспыннай бягуць чарадой,
Нібы час, што не вернеш ніколі назад!
Зіхаціць і плюскоча пад сонцам рака,
Гэта — рух, гэта ўперад прасцёрта рука.
Можа й ёсць гэты рух, гэты пенны каскад
Найвышэйшага шчасця людскога сабрат?
Не шукае рака ні спакою, ні сна —
I шуміць, і бяжыць, і гамоніць яна,
I нясе на срабрыстых сваіх грабянцах
Бег гадзін, бег хвілін без канца, без канца...
Я дыханнем жывых навальніц напаю
Сваё сэрца і гэтую песню сваю:
Я? Магу я ў звычайнасць гаворкі людской
Кінуць голас хвалюючы, песенны, свой.
Я іду — гэта крок мой цалуе зямлю.
Я пяю — гэта я ўсё жывое люблю.
Я жыву — гэту радасць шточасна, штодзень
Носіць мой неразлучны, уласны мой цень.
Жвавай хвалі шпарчэй зыркі погляд вачэй,
Бліскавіц агнявых мая думка ярчэй.
Я? Магу я паводак разлівы спыніць,
Я магу між сабою дзве рэчкі злучыць,
Я магу ўтаймаваць іх бурлівую плынь,
Я магу іх узняць вышынёю плацін, —
Каб на месцы тых рэк — мора сіні прастор
Калыхаўся, асветлены полымем зор;
I каб там, дзе пустэльні ляжаць без граніц,
Хваляваліся нівы разлівам пшаніц.
Па-над берагам Нёмана ціша плыве,
Ходзіць статак па роснай зялёнай траве,
Лес магутны пільнуе дрымотны спакой, —
Толькі хвалі імчацца дарогай сваёй,
Нібы час, што ніколі не вернеш назад! —
З імі я, з імі шчасця майго далягляд!

Нямала пабачыла дзей і здарэнняў
На вуліцы роднай нямое каменне.

Нямое нямым застаецца заўсёды
I сцерпіць маўкліва бяду і нягоды.

Ліхія гадзіны над ім праляталі.
У рукі не раз і не два яго бралі,

Ім ворага білі, пабраўшы, як зброю,
На смерць з ім ішлі барыкадаў героі.

Старое каменне, ты многа спазнала:
I подыхі буры, і посвіст навалы!

Ляжыш нерухомай халоднай цвярдыняй,
Пабітае громам, абмытае ліўнем.

Ішлі па табе закаханыя пары,
Ішлі пераможцы, грымелі фанфары.

Упарта, каменне, маўчыш, як магіла,—
Цябе гаварыць не прымусіш і сілай.

Няхай ты сягоння пакрыўджаным будзеш,
Ды зломяць упартасць упартыя людзі.

Прыйдуць, раскапаюць, каб некуды звесці
Для новае вуліцы ў новае месца.

Прабач, цябе заўтра заменяць асфальтам,
Ты ўпартае — час яшчэ болей упарты!

Яшчэ паслужы, бо на звалку зарана,—
Аздобіш ты бераг ракі ўтаймаванай.

Для новых часін, для вялікай будовы
Ты ляжаш надзейнай і цвёрдай асновай!

Здавалася, сонца замала,
Здавалася, мала святла:
Юнацтва свой шлях пачынала,
А сталасць яшчэ не прыйшла.

Агонь разліваўся па жылах,
У мускулах дужасць расла,
Твая неўтаймоўная сіла
Па хвалях жыццёвых ішла.

Прыгожым было каханне,
Што сэрцы злучыла двух,
Цяжкім было развітанне
З табою, таварыш і друг!

Прыходу твайго чакалі
Твае гарады і палі.
Ты рэк пераплыў нямала,
Ты мораў нямала праплыў.

Усюды — на ўсход і на захад
Дарогі твае праляглі.
Хадзіла юнацтва без страху
Па родных прасторах зямлі.

Ты браў перашкоды з бою,
Ты йшоў без хістанняў наўпрост,
Свой лёс ты звязаў з барацьбою,
Аддаўшы сваю маладосць.

Глядзеў ты з акопа на зоры,
На ззянне далёкіх планет,
I мара па сінім прасторы
За імі імкнулася ўслед.

Сардэчную матчыну ласку,
Вясёлы бацькоўскі жарт
Не чуў ты. Прабітую каску
Стачыла на полі іржа.

А лета ўздыхае прыпарам,
I водар струменіцца з дрэў,
Шчаслівая юная пара
Цалуецца каля дзвярэй.

Старэнькая ціхая маці,
Праплакаўшы вочы даўно,
Самотная ходзіць па хаце,
Штодня паглядае ў акно.

На ганак пахілены выйдзе,
Глядзіць у няўцешнай журбе,
Даўно на цябе яна ў крыўдзе,
Што вестку не шлеш аб сабе.

Не знала, што куля скасіла
Любімага сына яе,—
Яна-б да грудзей прытуліла,
Суцішыла-б мукі твае.

Маўклівыя, сціснуўшы зубы,
Сябры твае неслі цябе.
У гаі пад спаленым дубам
Знайшоў ты магілу сабе.