Іван Чыгрынаў - Звон ― не малітва

Якая прыгожая птушачка!

Яська. Лаві яе, лаві! Хапай за хвост!.. Паляцела птушачка.

Паўлінка. Што ж ты не ўлавіў яе, разява?

Яська. А навошта ты яе выпусціла?

Паўлінка. Хто ж мог ведаць, што яна сядзіць тамака, у місе?

Яська. Зусім не трэба было чапаць місы!

Паўлінка( усхліпвае ). Калі цікава.

Яська. Праз тваю цікаўнасць выпруць нас, пэўна, з раю. Эх, нап’юся з гора! ( Налівае сабе пітва .)

Паўлінка. А мы нікому не скажам. Ніхто ж не бачыў, як мы місу адкрывалі.

Яська. А калі спытаюцца, дзе падзелася птушка?

Паўлінка. Скажам, кот з’еў.

Яська вылівае ў рот пітво, але адразу ж выплёўвае і недаверліва нюхае келіх, потым — бутэльку. Паўлінка са здзіўленнем глядзіць на ежу, потым спрабуе накалоць на відэлец кавалак ежы, але ў яе нічога не атрымліваецца.

Яська. Цьфу, нектар зрабіўся як вада. ( Адкаркоўвае новую бутэльку, нюхае, пасля яшчэ адну .) Так і ёсць, звычайная вада. Ва ўсіх пляшках.

Паўлінка. Яська, зірні, які цуд: ежа сталася ўсё роўна як драўляная.

Яська. I пітво несапраўднае, і ежа. Канец нашаму раю. Зірні, што навокал робіцца.

Сонца хаваецца за хмары, сціхаюць птушыныя галасы, цурчанне ручая. Грыміць гром, бліскаюць маланкі, на сад насоўваецца густая цемра.

Паўлінка. Яська, я баюся. Я хачу дахаты.

Яська. Уцякайма адсюль хутчэй!

Уцякаюць з саду .

Перад Яськавай хатай. На лаўцы спіць, паклаўшы рукі пад галаву, гаспадар. Побач сядзіць Д’ябал і паліць цыгарэту.

Яська( прачынаецца ). Няўжо я дома? Бачыў дзіўны сон. Нібыта мы з Паўлінкай — у райскім садзе... уборы і капелюшы на дрэвах... абрус з ежай і пітвом... міса, птушка і... Так добра ўсё пачыналася і так недарэчна скончылася...

Д’ябал. Што, Яська, упусціў ты сваю птушку шчасця?

Яська( паварочвае галаву ). Ты? Дык гэта быў не сон?

Д’ябал. А я так на цябе спадзяваўся. Так шчыра хацеў вам, людзі, дапамагчы.

Яська( разводзіць рукамі ). Хіба я вінаваты? Паўлінка адкрыла місу і выпусціла птушку. Далася ёй тая міса...

Д’ябал. А ты куды глядзеў? Навошта дазволіў? Наракаў на Адама, а сам хіба лепшы за яго?

Яська( абараняецца ). Добра табе так казаць пра нас з Адамам. Каб у цябе была жонка — паглядзеў бы я, як бы ты з ёй упраўляўся.

Д’ябал. Зноў шукаеш, на каго зваліць віну, Яська? Калі не на Адама, дык на Еву, калі не на Бога, дык на д’ябла?

Яська. Анягож! Вядома, ты вінаваты. Няўдалае прыдумаў выпрабаванне. ( Выхоплівае ў Д’ябла з рук цыгарэту і курыць .) Адкуль у райскім садзе ўзялася Паўлінка? Мусіш прыдумаць нешта іншае. Дай яшчэ раз паспрабую! Каб я з гэтага месца не сышоў, калі зноў не датрымаю слова.

Д’ябал. Не сышоў бы з месца? ( Глядзіць Яську пад ногі .) А чаму і не? Здавалася б, такая дробязь. ( Задумваецца .) Толькі цяжка будзе вытрымаць. ( Уздыхае .) Баюся, ты не ўседзіш.

Яська. Дзе не ўседжу?

Д’ябал. Не ўседзіш цэлы дзень на лаўцы перад сваёй хатай, не кратаючыся з месца.

Яська. Жартуеш? Ці ж гэта выпрабаванне? Я і без загаду сяджу тут, бывае, праз цэлы дзень.

Д’ябал( сам сабе ). Менавіта, што без загаду. Але варта чалавеку нешта загадаць, і яму адразу карціць тое не выканаць.

Яська. Вось толькі каб Паўлінка зноў не ўлезла куды не трэба.

Д’ябал. Не хвалюйся, сёння нядзеля, я адправіў яе да бацькоў, у госці.

Яська( усхопліваецца ). Што? Ейныя бацькі даўно памерлі! ( Хапае Д’ябла загрудкі .) Куды падзеў маю жонку?

Д’ябал. Да тваіх бацькоў, дурань! ( Вызваляецца .)

Яська( збянтэжана ). Даруй, не разабраўся. ( Папраўляе на Д’яблу пі нжак.) Са мной такое здараецца. Значыцца, мушу сядзець тут да вечара і, калі вытрымаю, — траплю ў рай?

Д’ябал. Ты толькі пра сябе дбаеш, Яська. Хіба забыўся, дзеля чаго мы ўсё гэта задумалі?

Яська( адмахваецца ). Як жа, памятаю. Народ, чалавецтва. Нешта там наноў перапісваць трэба. Ты перапісвай. Я не супраць. Але мне свая кашуля бліжэй да цела. Дый сумняваюся я, што для ўсяго народа, для ўсяго чалавецтва ў раі хопіць месца за чароўным абрусам.

Д’ябал. Эх, Яська, які ж ты япгчэ цёмны і недалёкі. Ты не верыш ва ўсёмагутнасць Бога і не любіш бліжняга свайго, а гэта ёсць найважнейшая ўмова для выратавання душы. Чаму я, д’ябал, мушу табе гэта нагадваць?