Ніл Гілевіч - Незалежнасьць

А ты, мой продак, вой бясстрашны,
У Курапацкім доле спрахлы, —
Твайго забытага імя
У гордным горадзе няма.

1990, лістапад

Чалавеча!
Ты, знаю, патомны жыхар Беларусі.
Як і я — не сьвяты,
Грэх не раз на душу сваю ўзяў.
Можа, нават і вельмі вялікі.
Судзіць не бяруся.
Ну, дапусьцім, народу ў няшчасьці
Няпраўду казаў.

Грэшны — кайся і мучайся,
Грэх аж да сьмерці замольвай.
Грэх твой страшны,
Аднак і страшнейшы нашмат існуе,
Калі моваю гэтай зямлі —
Беларускаю мовай
На людзях,
Прынародна
Спаганіш ты вусны свае!

Гэта будзе жахліва!
Страшней,
Чым любое злачынства,
За якое карае
Вышэйшаю караю суд.
Будуць бэсьціць і кпіць:
Во няздара!
Не змог навучыцца
Гаварыць «языком»!
Во тупіца! Вясковы хамут!

Горшай ганьбы, чым гэта,
Не мецьмеш павек, чалавеча!
А таму —
Як захочаш грашы:
Поп замоліць пазьней.
Толькі вусны свае
Гэтай мовай гутэйшай,
Адвечнай —
Не спагань!
«Даже словом одним
Осквернить не посмей!»

1990, лістапад

Б'юць і б'юць у сэрца цяжкія сігналы.
Вось яшчэ адзін: на людным сходзе бурным
Дэлегаты шумам-плясканьнем сагналі
Знакамітага вучонага з трыбуны.

Брава, брава змагарам-адзінаверцам!
Ну, а што ж іх даняло ў яго прамове?
А ўсяго, што слова шчырае ад сэрца
Ён пачаў казаць на нашай роднай мове.

Будзе праўнукам чытаць да болю крыўдна,
Як іх прадзеды, юродзівыя блазны,
Мову родную з палаца гналі крыкам,
За мундзір прадаўшы гонар свой уласны.

А цябе прашу, таварыш і паплечнік:
Пасьміхніся з іх часовай перамогі,
Дарастуць патроху ўсе да чалавечных
Дум і спраў — без іх няма ў жыцьця дарогі.

1990, лістапад

У век рэнегацтва
І гібельнай здрады, калі
Зрываюцца душы,
Не справіўшыся з ачмурэньнем,
Шчасьлівая доля —
Трымацца бацькоўскай зямлі,
Як дрэва карэньнем!

1991, студзень

Пра душу успомнілі, панове?
Што вы хочаце з яе спытаць —
Вамі ж, вамі, душ уладарамі,
Безьліч раз цынічна згвалтаванай,
Збэшчанай, растурзанай, зьнявечанай,
Змучанай, прыбітай, здратаванай,
Між хлусьнёй і праўдаю раздвоенай,
А нарэшце і расчвартаванай
На крыжы... О, так, на тым жа самым...
Што ж цяпер вам тэрба ад яе,
Што нарэшце ўспомнілі?
Панове?

1991, люты

Які ганебны пераход
Ад велічы і чыннасьці —
Да чорнай роспачы згрызот,
Да нэндзы і нішчымнасьці.

Хлусілі з пэўнасьцю такой —
Што ў рот глядзелі многія.
Цяпер — з працягнутай рукой
Стаім, як старцы ўбогія.

Жывём-жуём — куды ўжо горш!
Любому рады донару,
Як бы няма ў нас ні на грош
Ні годнасьці, ні гонару.

Куды ні глянь — разбой і гвалт,
Разгул драпежнай хцівасьці,
Апораў людскасьці абвал,
Агонія цярплівасьці.

Дык што ж мы, братцы, за народ?
Што з намі ў сьвеце сталася?
Калі пазбудземся нягод?
Паўстанем з заняпаласьці?

1991, сакавік

Кажаш: годзе, годзе ў вершах публіцыстыкі.
Годзе кіпнем палемічным поўніць словы.
Хай там ладзяць баль газетныя нячысьцікі,
А ў паэтаў — час адхланьня вечаровы.

Час памарыць, адпачыць, пільней прыгледзіцца
Да зіхоткіх, вечных зор над галавою.
Мо з каўша свайго Вялікая Мядзьведзіца
На душу ліне касьмічнага спакою, —

I адыдуць, адпадуць усе надзённыя
I трывогі, і турботы, і згрызоты...
Ах, мой братка! Хоць паэты — людзі цёмныя
I далёка не глядзяць за гарызонты, —

А не могуць во сядзець маўкліва-стоена —
Так, як мыш пад памялом, што і не шасьне...
Ты даруй ім: гэта ў іх ад продкаў-воінаў
Кроў такая — не мышыная, на шчасьце.

1991, сакавік

Васпан! Здаецца, вы, хоць і не храбра,
Праўдзе служылі ў былыя гады?
Што ж вы мяняеце Бога на д'ябла,
Не прадчуваючы ўласнай бяды?

Д'ябал на тое і д'ябал, што здольны
Думкі заблытаць і крылы зьвязаць.
Д'яблу паверыўшы, вернік не вольны
Шчырае слова народу сказаць.