Уладзімір Някляеў - Выбранае

Нібы не жыў. Нашто ж паэтаў рой,
Таварыш мой? Якая ў іх патрэба,
Калі мы ні на крок пад вечным небам
Не адышлі ад ісціны старой?

Ад той, што кожны з нас — нямы сусвет,
Што сутнасць чалавека — адзінота,
Што наша памяць — памяць ідыёта,
Які не знае, хто ён...
Хто ж — паэт?

Прарок? — альбо пралаза ён з пралаз?..
Якое на зямлі ў яго прызванне?
Адно: прымусіць задаваць пытанні
Дзеля таго, каб вынайсці адказ.

Ён ведае: адказ павінен быць.
Але таксама ведае адразу,
Што не знайсці агульнага адказу...
Таварыш мой, скажы ты: як мне жыць?

Усё, што называецца жыццём,—
Пытанні... Шлях ад згадкі да здагадкі.
Паэт — дзіцё, што плешча згадцы ў ладкі,
I быць яму не сорамна дзіцём.

Мы дзецьмі ўсе паэтамі былі,
Пакуль прырода не замкнула геній
Ключом, які, нібы іголку ў сене,
Дарма шукаем... Геніі — знайшлі.

Знайшлі — і што ж?..
Здавалася б: шчаўчок—
I сэнс жыцця павінен нам адкрыцца...
А тайна як імглела, так імгліцца.
Таму што на ўваходзе ў таямніцу
Няма замка... Сам чалавек — замок.

Свядомасць... Розум...
Што ён — розум твой?
Мо праўда, ён — матэрыі хвароба?
Мо праўда, разумней за нас амёбы,
Якім хапае клетачкі адной,
Каб існаваць, дзяліцца, памнажаць
Амёбны лік — і не
самазнішчацца...

Таварыш мой, за розум не схавацца.
Глядзі, як дровы весела трашчаць!

Не наглядзецца на жывы агонь,
На зменлівасць яго імклівых ліній...
Агонь жывы, пакуль у іскрах сініх
Не дагарыць да стрыжня абалонь.

А потым
попел. Галавешак чад.
А тое, што свяціла, дзе падзета?
Іскрынкі... змена ліній... Словам, гэта,
Што і было агнём тут
Міг назад?

"Энергія?.. Законы?.."
Не смяшы,
Таварыш мой!.. Якая ўсё-ткі проза!
Агонь — душа, таварыш мой,
А розум —
Нязведанае паліва душы.
Не ён —агонь. Не ён — наш валадар.
Сябе самога розум спасцігае.

Душа жывая, што ж нас спапяляе?
Скуль у смяротных бессмяроцця дар?

Дакажа розум: нам усім сканаць.
Душа — нам жыць. I розум хмурыць бровы.
Замест
"гарыць агонь" —
"згараюць дровы"
Наш розум нам падказвае казаць,

Але гараць,
гараць,
гараць агні
У гоне дзён, у зменлівасці ліній...
Таварыш мой, якія ў свеце ліўні!
Схавай адну жарынку ў далані.

Я веру ў розум. Не яго віню.
Напрогся ён — і вынайшаў браню,
I сталі верталётамі стракозы...
Ды хай яму
таваркай будзе
проза.
Паэзія — таварышка агню.

Таварыш! Мы ўстаем насустрач дню —
Хто апяваць, хто пілаваць бярозы...
Што розум —
Розум, —
ведама каню.
Баронячы душу, я бараню
I розум тых, хто ўжо губляе розум.

Яго я ад вар'ятаў бараню,
Ад прайдзісветаў, што яго шальмуюць...
Якія толькі шэльмы ні начуюць,
Таварыш мой, ля нашага агню.

Пры чым тут мы з табою? Ні пры чым.
Агонь для ўсіх, хто змог яго заўважыць.
А хто на ім гарыць, хто сала смажыць —
Адразу і не скажаш. Памаўчым.

Саміх сябе засмажыць не дадзім.
Шчэ пахрумсцім, як качаны з марозу.
Таварыш, ці не надта мы цвяроза
Каля цяпельца нашага сядзім?

Жыццё ідзе. I справіцца яно
З атрутным жахам, што з прадоння выплыў.
Мы пройдзем шлях, які на долю выпаў.
Глядзі, як ясна свеціцца віно...
Агонь гарыць... Давай за гэта вып'ем.

Л і р ы ч н а е а д с т у п л е н н е

Працяг пабочнай тэмы

Паэт
знішчае алкаголь!.. Яшчэ
Закусвае. I рэдка чысціць зубы.
Такі распуснік! Павуціну тчэ:
Як гляне на жанчыну — урачэ.
Бандыта ўночы ўбачыць — уцячэ.
Бандыты з ім сябе паводзяць груба.

Якую б мне, слухач,
Дэталь
Дадаць
Да гэтага
узнёслага
партрэта?..
Баюся, каб не кінуў ты чытаць,
Дакладней, слухаць пра жыццё паэта.

Таму, каб не труціць далей душу
I не псаваць прыстойнага тавару,
Адразу ж адступленне завяршу,
Прызнаўшыся ў канцы, у чым грашу,
Што ўсім зусім паэту не да твару:
Напісана
яно
для ганарару.
Давай з яго
гульнём на пару мы!
Абдымемся. Спяём. Хаця б фальцэтам.

Давай адрознім
лета ад зімы
У шостай частцы
Нашага канцэрта.

Ч а с т к а ш о с т а я
Крамольная

Слухач, ты ўжо вуха наставіў:
Крамола?.. Паэтавы выбрыкі!..
Так, гэтае слова я ўставіў,
Каб ты яго выкінуў.