Ніна Мацяш - Жнівень

ЛЮБОЎ

Той час, які прасякнуты табою...—
Адно ў той час бываю я жывою.

Адно тады напэўна знаю я:
Не марна доля доўжыцца мая.

Не марна выпрабоўвае сурова:
Ты — зерне ў ёй.
Астатняе — палова.

МАРНАСЦЬ

Ёсць справа,
Ёсць клопат,
А ёсць мітусня,
Ёсць тое,
Што выявіцца ў непадкупнасці дня
Лухтою:

I рэчы, якімі сябе атачыў,
I жалі,—
Бо вымерлі пеўчыя птушкі душы,
Сканалі.

Дай бог развярэдзіцца жорсткай нудзьбе
Па промню!..
Якая жанчына кахала цябе!..
Ці ўспомніш?

* * *

Прыпыніся на хвіліну,
Чалавек.
Прыглушы машыну вечнай спешкі
I пад засенню жалезнага ламачча,
Як калісьці пад зялёным дрэвам,
Ты прысядзь,
прымруж свае павекі.
Хоць на момант ціха засяродзься,
Прыгадай свой шматвяковы ранак:
Колькі жыў ты —
ты абараняўся.
Абараняўся
ад звяроў драпежных.
Абараняўся
ад стыхій шалёных.
Абараняўся
ад уласных жахаў
Перад усім няўцямна таямнічым. Найбольш абараняўся ты. Дык, можа,
Пагэтаму ты й выжыў,
Чалавек?
Расплюшчы вочы,
паглядзі навокал: Дзівоснае відовішча,
ці праўда?
Замест пячор асклізлых, кажановых — Вясёлкавыя —
Аж да неба —
Гмахі;

Жахлівыя калісьці бліскавіцы
Пакорнай хваляй цыркавога ззяння
Тваю руку ўладарную цалуюць,—
Як пераможна гэтая рука
Тармосіць расчасаныя загрыўкі
Прыручаных драпежнікаў!..

Як дзёрзка
Рука твая цяпер не камень з прашчы
Кідае,
А, дапытлівая, ўзносіць
У таямнічы Космас караблі!..

Дзівоснае відовішча,
ці праўда?
Папляскай,
Чалавек,
У ладкі,
Папляскай сам сабе!

А вунь глядзі, глядзі —
Над полем
Лунае ў вышыні шуляк,
I каменем спадае ўніз,
I зноў узлунвае ў нябёсы,
I ў кіпцюрах яго —
Палёўка...

Ды толькі —
што гэта?
Шуляк,
Здабычу з'еўшы, мёртвы сам Дадолу падае:
палёўка
Зрабілася жывой атрутай
Табой затручанага поля...
Папляскай,
Чалавек,
у ладкі, Папляскай сам сабе!..
А вунь — глядзі, глядзі —
Бяжыць рака,
Табой спрамлёная,
бяжыць яшчэ, віруе,
Ды ўжо замест гарлачыкаў—
Цвіце
Разводдзе плямаў масляных —
I б'ецца
Канальна
рыба ў тых зіхоткіх кветках,
I ракі ачмурэлыя на сушу
Паўзуць
з атручанай
табой
ракі...

Папляскай,
Чалавек,
у ладкі...
А можа стацца так, што ў нетрах у жалезных,
Якімі ты сябе натхнёна атачыў,
Не толькі архідэй зоркападобных,
A пырніку, a крапівы не ўбачыш,
A лісціка трыпутніку не знойдзеш
Да ранкі развярэджанай прыкласці — Бо тэта ж дробязь,
толькі пустазелле...

Нібыта сам ты, цэласны, магутны,
Не з дробязей складаешся,
не з клетак,
Нібыта сам —
не частачка Прыроды...

Дзе позірк твой блукае,
Чалавек?
Ты ж сапраўды i кмелівы, i дужы,
Ты ж сапраўды дапытлівы i спрытны,
I працаваць ты, i любіць умееш,
I нават на самаахвярнасць здольны!

Чаму ж ты ад садоў Семіраміды
Ідзеш да творанай жыўцом пустыні?

Абараняўся ты, a стаў драпежны,
I вось — палюеш на сабе падобных,
I адсякаеш рукі піяністу,
I вырываеш вочы мастаку,
Ca стадыёна чыніш лагер смерці,
Сабор ператвараеш у казарму!..
Ты ўстаў.
Ты азіраешся...
Ты болей
Не хочаш воплескаў у гонар свой,
Не хочаш!..
У засені жалезнага ламачча
Праклюнулася каліва надзеі.

ЛЮДСКАЯ ДОЛЯ

Такая ўжо нашая доля —
Не ведаць адхлання
Ад болю за ўсіх нас,
Ад болю
I ад спачування.

Цягнуць, узваліўшы на плечы,
Уласную ношку
Пакут i надзей чалавечых,
I ўласнай дарожкай
Стварыць хоць бы пробліск
на выйсце
Знямогламу духам,
Каб ён,
Як пупышка — да лісця,
Быў прагны да руху.

Каб ён,
Нібы завязь — да плода,
Між горкага голля
Выспельваў людзям пагоду.
Такая ў нас доля.

* * *

I прыйдзе ноч, i ноч міне,
I дзень павекі разамкне
I аглядзіцца навакола.
Ці будзе рады й мне?

Ён — грук матораў, шоргат шын,
Ён — самалётны рык вышынь,—
Што для яго пялёстак кволы
Ссамотненай душы?