Аркадзь Куляшоў - Хуткасць

С т а р ж ы ц к і

Няпраўда... Ходзіць слых аб каралі
Мяцежным. Хіба гэта не надзея?
Хвала таму, хто з палубы не ўцёк.
Вы, часам,— не кароль?

К а л і н о ў с к і

За казначэя
Я ў караля. Выкладвайце даўжок!..
Старжыцкі дастае з шуфляды стала пачак грошай,
i перадае яго Каліноўскаму.

С т а р ж ы ц к і

Сем тысяч тут.

К а л і н о ў с к і

(уручаючы распіску )
Нам трэба болей. Дзесяць.
Наяўнымі.

С т а р ж ы ц к і

(Садзіцца за стол. Піша.)
Паверце, я гатоў
За крыўды незлічоныя павесіць
Цара ў пятлі мужыцкай між слупоў —
Каб першы слуп быў Гродняй, a другі
Быў Вільняю. Сам рваў бы ланцугі
Для гэтай мэты.

К а л i н o ў с к i

Для яе замала,
Граф, двух слупоў. Ёй трэба, каб шугала
Народная рашучасць, гнеў жывы,
Каб ён на часткі рваў турэмны кратар
Імперыі... Так думае дыктатар
Сярмяжнай Беларусі i Літвы,
А казначэй яго дае распіскі
У тым.

С т a р ж ы ц к i

Ён — на кані, а пад канем —
Яго даўжнік. Трымайце.
( Дае Каліноўскаму запіску.)
Аканом
Аплоціць доўг мой падаўцу запіскі.
Куды ж вы? Пачакайце.

К а л і н о ў с к і

Час ісці.

С т а р ж ы ц к i

Мне сорак год. У кожнага ў жыцці
Ёсць свой палын. Цяпер, пасля астрога,
Калі майго цураюцца парога,
Свабода — мой палын... Сяджу адзін,
Спрабую размаўляць,— калі камін
Гарыць,— з гісторыяй. Не пазнае
Мяне яна чамусьці, я — яе.
Знаць хочаце, аб чым у нас размова?..

К а л і н о ў с к і

Не, граф. Ёй важна справа больш, чым слова.
(Выходзіць.)

С т а р ж ы ц к і

Рагнеда!

Р а г н е д а

(уваходзячы)
Я. Што ты хацеў сказаць?

С т а р ж ы ц к i

Я — нуль для ix! Я — дойная карова,
Горш нават — шалудзівая каза.
Хто б думаць мог? О не! Я прычакаю
Сваёй чаргі. Тады i пагляджу,
Чаго ix гонар варты, як адчаю
Апошняга пяройдзе ён мяжу.
Пабачу: спадзяванні ix ці — самі
Яны ў тым труме стануць пацукамі.
Каб так мяне зняважыць!

Р а г н е д а

Ты аб кім,
Віктор? Аб чым?

С т а р ж ы ц к і

Аб чым?.. Ды ўсё аб
Што дарагім было, што не збылося,
Не збудзецца.
Уваходзіць с л у г а .

С л у г а

Да вас палкоўнік Лосеў.

С т а р ж ы ц к і

Прасі!

С л у г а выходзіць.

Р а г н е д а

(Перад тым, як выйсці.)
Віктор, ты знаеш: я чакаю
Дзіця... Не забывай...

С т а р ж ы ц к і

Ідзі. Я знаю,
Як мне трымацца. Госць непажаданы
Цяпер не страшны мне.

Л о с е ў
(уваходзячы)
Вы ўсхваляваны,
Шаноўны граф. Хацеў бы ведаць чым?
Візітамі?

С т а р ж ы ц к і

Становішчам сваім.
Няпэўнасцю.

Л о с е ў

Няпэўнасць i адмова
Нам паспрыяць — сюрпрыз для Мураўёва,
А за сюрпрыз — сюрпрыз: ланцуг, Сібір.

С т а р ж ы ц к i

У нас вайна, палкоўнік, а не мір.
Я паспрыяю вам, i я — нябожчык:
Злачынны акт! На вуліцах, на плошчах
I ў друку — палітычны рэзананс,
Патрэбны вам...

Л о с е ў

Не думайце за нас.

С т а р ж ы ц к i

Я за сябе... Вы ж чалавек, палкоўнік.

Л о с е ў

Я дома чалавек, а тут чыноўнік.

С т а р ж ы ц к i

Я паміж двух агнёў.

Л о с е ў

Не засталося
Кінжалынчыкаў. Усе яны ў пятлі,
Кінжалы ў шафах.

С т а р ж ы ц к i

Ах, палкоўнік Лосеў,
Каб так!.. Яны нядаўна тут былі.

Л о с е ў

Жартуеце. Марудзіце з адказам,
Забылі, хто мяне прыслаў сюды.
Я вас згнаю ў астрозе з жартам разам.
Дзе доказ? Доказ!

С т а р ж ы ц к i

(працягваючы распіску)
Вось яго сляды.

Л о с е ў

Як прозвішча?

С т а р ж ы ц к і

Не знаю. Не пытаўся.