Анатоль Сыс - Пан Лес

Вось поле б змагці наўпрост
да пчол у глухіх калодах.
Там пахне ня кнотам воск,
а мёдам.

Самыя вясёлыя і галасістыя салаўі —
на вясковых могілках. Напэўна, таму,
што і днююць, і начуюць ня ў гнёздах,
а ў душах маіх спрахлых дзядоў. Яны ж,
як сьведчыць тутэйшы народ, былі
самымі жыцьцярадаснымі і жартаўлівымі
людзьмі на Палесьсі.

I бярозы тут самыя белыя…
Такія белыя, што ўначы здаюцца
прывідамі. Дзяды і нават божышчы
маіх дзядоў, як тварамі, так і думамі,
былі такімі ж сьветлымі.

I толькі жвір на вясковых могілках
калючы і цяжкі, калі прыходзіцца кідаць
свае тры жмені наўсьлед нябожчыку, як
самыя важныя словы, якія не пасьпеў
сказаць яму яшчэ учора.

Жыве старэнькая бабулька каля самых
могілак. Яна іх называе не інакш як
раем і ўсё часьцей і часьцей думае
пра яго. «Чаму?» — неяк запытаўся ў
яе. «Таму што ў пекле ўжо нажылася».

Бацька так і не сьсівеў,
хоць гадоў было парадкам,
у смузе, як у сяйве,
на клады пралегла кладка.

Кладка, хісткая яна,
толькі целу ўжо ня мулка,
калдыбалася труна
на плячох сыноў і ўнукаў.

Быццам пчолаў яго мёд,
быццам жвір яго магілы —
рушыў русы радавод —
за труной ішоў пахіла.

Бацька так і не сьсівеў,
бацька так і не нажыўся,
у смузе, як у сяйве,
сын яму ўлюбёны сьніўся.

Пад бярозаю косці,
а ў кроне гняздо птушка мосціць,
тут вячыста — надзіва — здаецца:
я сам тут ляжу —
на вясковым пагосце
збаўляюцца людзі ад злосці,
ён, як гай запаветны, здзіўляе спакоем душу.

Мой радавод вёў летапіс свой плугам.
I, як радком чырвоным, баразной
мядзяны конь ішоў адвечным кругам
пад Князем-Сонцам, Поўняю-Княжной.
На мокрай грыве крумкачы драмалі
ды прагнулі гарачае крыві,
і ваўкалакі зь лесу цікавалі,
каб баразну мядзяны конь скрывіў.

Былі сухмені, і былі залевы,
і стрэхі хат, як прывіды, плылі,
тагды алені, журавы і дрэвы
да астравоў мой радавод вялі.
Патоп спадаў, і вецер, як пэргамэнт,
сушыў палі і ажыўляў лугі,
птушыны шлях — начных нябёс атрамант —
шукаў барознаў новыя кругі.

Маці крыжыкам вышывае,
не адвесьці ад рук вачэй,
нітка — кроў на радно жывая
з пальца ўколатага цячэ.

У зашыйку заціхлі мышы,
а на сьпіцах стары павук
павуцінкаю ружу вышыў,
падсачыўшы узор у рук.

На каленях ручнік чырвоны,
быццам самы каханы сын,
пахнуць жаўранкамі і лёнам
яго белыя валасы.

Маці крыжыкам вышывае,
павуцінку павук пляце,
маці песьню мышам сьпявае
пра дарослых сваіх людзей.

Вышый мяне на падушцы сваёй,
памякчэюць грачыныя пер’і,
я прыснюся табе — еду зноўку дамоў,
да зямлі адтуліўшы бязьвер’е.