Гэнры Лангфэла - Спеў аб Гаяваце

Акунайцеся, змывайце
З твараў фарбы баявыя,
Змыйце з пальцаў кроў, і зброю
Закапайце назаўсёды,
Так, як я, зрабіце люлькі,
Люлькі Міру, Люлькі Згоды,
Чарацін для іх нарвіце,
Ярка пер'ямі ўпрыгожце,
Закурыце Люлькі Міру,
Як браты, жывіце ў згодзе!»

Пасланцы свае даспехі
Паздымалі, паскідалі
На зямлю сваё адзенне,
Смела кінуліся ў рэчку,
Змылі фарбы баявыя.
З гор на іх вада лілася
Чыстай хваляй са скалы той,
Дзе Ўладар Жыцця ўзвышаўся,
А далей паток каціўся,
Як крывёй афарбаваны,
Мутнай хваляю чырвонай.

Змыўшы фарбы баявыя,
Выйшлі воіны на бераг,
Закапалі на ўзбярэжжы
Зброю ўсю і ўсе даспехі.
Гітчы Маніта магутны,
Дух Вялікі і Стваральнік,
Іх усмешкай стрэў зычлівай.

Ад скалы чырвоны камень
Адкалоўшы, Люлькі Міру
Пасланцы з яго зрабілі,
Каля рэчкі чарацінак
Наламалі, яркім пер'ем
Цыбукі пааздаблялі
I пайшлі дамоў — і хмаркі
У той самы час над імі
Расступіліся, і згінуў
Гітчы Маніта ў тых хмарках,
Знік у белых клубах дыму
Ад Пакваны, Люлькі Міру.

«Слаўся, дужы Мэджэківіс!» —
Гучна воіны крычалі
I дзяды, калі з паходу
Ён прынёс дамоў Свяшчэнны
Пояс з вампума, здабыты
Ім на Поўначы Суровай,
Дзе труса, Вабаса, царства.

Выкраў ён Свяшчэнны Пояс
У Вялікага Мядзведзя,
З шыі зняў у Мішэ-Моквы,
Што пагрозай слыў усюды,
Зняў тады, як на вяршыні
Спаў мядзведзь камлыгай грузнай,
Глыбай той, што заімшэла,
Глыбай той, што ў плямах бурых.

Да яго ён падкрадаўся
Гэтак ціха, гэтак блізка,
Што чырвоны кіпець звера
Ледзь яго не дакрануўся.

Як здымаў ён Пояс Вампум
Па вачах — мядзведзь не бачыў,
Па вушах — не чуў асілак,
Як здымаў па доўгім носе —
Ноздры чорныя, нібыта
Рукавіцы скураныя,
Мэджэківісавы пальцы
Цёплай парай сагравалі.

Потым паліцаю ёмкай
Замахнуўся і з працяглым
Гучным крыкам Мішэ-Мокву
Між вачэй ударыў моцна
Пераможны Мэджэківіс!

Як аглушаны грымотай,
Уставаў Мядзведзь Вялікі,
Ледзьве ён падаўся ўперад,
Як затрэсліся калені,
I, на лапы сеўшы грузна,
Ён заенчыў, быццам баба.
А магутны Мэджэківіс
Перад ім стаяў бясстрашна,
Смеючыся з Мішэ-Моквы,
Прамаўляючы з пагардай:

«О мядзведзь! Ты — Шагадая!
Не герой, якім лічыўся,
Бо іначай ты б не енчыў,
Не стагнаў, не выў, як баба!
З вашым племем пачалі мы
Бой даўно, і хто дужэйшы —
Ты цяпер пераканаўся.

Ваша племя палахліва
Ад пагрозы ў лес знікае!
Калі б ты мяне падужаў,
Перад смерцю я б не енчыў.
Ты ж увесь свой род няславіш
Тым, што поўзаеш і стогнеш,
Як агідны баязлівец,
Як нікчэмны Шагадая».

Потым паліцай ударыў
Зноў мядзведзя Мэджэківіс
Між брывей, і трэснуў чэрал
Пад бязлітасным ударам,
Нібы лёд пад рыбаловам.
Так загінуў Мішэ-Моква,
Так сканаў Мядзведзь Вялікі,
Страх і жах усіх народаў.

«Слаўся, дужы Мэджэківіс! —
Людзі ўсе яго віталі.—
Слаўся, слаўся, Мэджэківіс!
I ад гэтых дзён навечна
Быць табе Заходнім Ветрам,
Так, як бацьку над сынамі,
Над вятрамі — уладарыць.
Ты цяпер не Мэджэківіс,
Ты цяпер — Заходні Вецер!»

Бацька ўсіх вятроў на свеце,
Ён сабе навек пакінуў
Кэйбіен, Заходні Вецер,
А сынам аддаў другія:
Вебану — Усходні Вецер,
Шавандазі — Вецер Поўдня;
А Паўночны люты Вецер —
Аддаваў Кабібаноку.

Малады, прыгожы Вебан!
Гэта ён нясе евітанне,
Гоніць стрэламі праменняў
Змрок начны з далін і ўзгоркаў
То яго чало і шчокі
Афарбованы зарою,
А прызыўны голас будзіць
Паляўнічага і звера.

Адзінокі ў небе Вебан!
Хай яму спявалі птушкі,
Хай яму на лузе кветкі
Пах духмяны разлівалі,
Хай яго прыход шумлівы
Сустракалі луг і рэчка,
Ды заўсёды сумаваў ён:
Адзінокі ў небе Вебан.

На зямлю глядзеў аднойчы
Рана ён, як вёска спала
I туман бяліў палотны;
I ў той час на ўсходзе сонца
Запрыкмеціў ён дзяўчыну,
Што хадзіла і збірала
I чарот і доўгі шпажнік
Па-над рэчкаю ў даліне.

З той хвіліны бачыў Вебан
Што ні дзень дзяўчыны вочы,
Як блакітныя азёры,
На яго яны глядзелі,
З ім чакаючы спаткання;
Пакахаў дзяўчыну Вебан:
Бо яна была самотнай
На зямлі, а ён — у небе.

Песціў сонечнай усмешкай
Ён каханую дзяўчыну,
Ціхім словам і ўздыханнем,
Ціхім спевам заляцаўся,
Ціхім шэптам дрэў вячыстых,
Кветак слодыччу духмянай.
Прытуліў пасля да сэрца,