Алесь Аркуш - Вяртанне

Дзед Жычка у новай фуражцы
(Са службы вярнуўся Камосін)
На фоне будынкаў фуражных
Заслухаўся спевам калосся.

У таршэра сталёвая лапа.
У таршчэра прыватнае вока.
Невялічкая штучная малпа,
Як анёлак, аблётвае цокаль.

Акуляры, стаміўшыся дужа,
Утаропяцца з гэтай прычыны.
Спадзяюся, цудоўнага мужа
Адшукае паэта-дзяўчына.

Бусел — балотны каморнік —
Мерае багну рупліва.
Шчыльны трыснёг ледзьве горне
Вецер — стары і сварлівы.

Порсткі сабака дзядзькі Ягора
Раптам замёр, быццам стодка з фарфору.

Вусені на гусенічным ходзе
соўгаюцца па здратаванай глебе.
Брыдка.
Паўсцістыя, пачварныя,
яны ведаюць выйсце:
кожны шукае
краіну Вялікага Матыля.
Калі ўзыходзіць сонца,
варушацца на ўсход,
калі хаваецца —
назад варочаюцца,
паўсцістыя, пачварныя.

Як ноч — ад стомы дранцвенне.

У сне народзяцца крылы.

Жаўнеры набліжаюцца
спрактыкаваным ланцугом,
Стваламі карабінаў размыкаюць вецце,
Раструшчваюць, нібыта яйкі ў гнёздах, росы,
Жахлівым крокам вымяраюць лёс ахвяры.

Якога Марса служкі вурдалачаць?
Каго шукаюць здані ў нашым лесе?
Стагоддзі пераблыталі, няйначай.
Іх песня,

Як сабачы брэх, мурашыць спіну.
Выццём пазатыкалі сабе вушы,
Не чуюць дрэва, птушку, чалавека,
І толькі рулі касавурацца, як зрэнкі.

Жаўнеры сунуліся хіжым ланцугом,
Спявалі птушкі, размаўлялі дрэвы,
Заходзілася плпчам немаўля…

Зняважыў злачынца дрэва
Абразай ілжывых слоў,
У сьпіну нібыта стрэліў,
І словы атруцілі дол.

Як трызніла дрэва сутоннямі!
Як моташна лісце гуло!
Наўкольныя парасткі кволыя
Ня ўзнімуцца ўжо на крыло.

Не трэба ні шроту, ні пораху —
Люстэркі на дрэве зіхцяць…
Нацэліла зброю на ворага,
І полымя бег не суняць.

Зноў людзкія адбіткі заганныя,
Як музыкі, ў нябёсах лятаюць —
Працінаюць пякельную ноч.
Нараджаюць мелодыі танныя:
Дзьмуць у комінаў доўгія пальцы,
Дзьмуць да чырвані пацерак-воч.

Іх музычны імпэт без падману —
Не жартуюць браты-блюзняры.
Уздымаюцца клубы туману,
Тлум цярушыцца на ліхтары.

Што паперныя столі і дахі!
Тлум укрые таксама і нас.
Тлумны час, як заўсёды, не ў час.
І мацнеюць мелодыі жаху,
І цярушацца пёрамі птахаў —
Вар’яцее атрутны джаз.

Хто хаваецца ў лесе днямі?
— Гэта зраднік, — адказвае сыч. —
На скарэлым шынельным лямцы
У кустоўі, як мёртвы, ляжыць.

Тое месца абходзяць звяры.
Толькі хмарай над ім камары.

Ён баіцца, аднак, зварухнуцца,
Ён чакае цямнейшай начы:
Каб да твані паўзці — дацягнуцца,
Каб у багну ад нас уцячы.

Што калі раптам нашчадак,
Крануўшы таемнасці ключык,
Праз процьмы мінулых стагоддзяў
Нат' кволую думку агучыць?

Жоўкнуць пачуцці, паштоўкі, надзеі.
Восень не ведае збою.
Толькі сапраўднае, шчырае спее
І узыходзіць вясною.

Усе яго малюнкі на
зрэзе воласа.
Якая вытанчанасць!
Якое майстэрства!
Ён Майстар з вялікай літары.
— Ён Гулівер у краіне
волатаў, — кажа адзін.
— Ён Гулівер у краіне
малеч, — кажа другі.

Я марна шукаў яе ў сённяшнім свеце,
Міналі, здаецца, стагоддзі.
Яна, як жывая, жыла на партрэце.
Сказалі: карціна у Лодзі.

У Лодзі сказалі: карціна ў Парыжы.
Ў Парыжы не чулі ніколі.
Дзядуля сівы падказаў: у Нясвіжы
Жыве яна з месяц, мо болей.

Вярнулася ўрэшце… заўсёды я верыў…
Няхай на партрэце, няхай праз стагоддзі…
Шырэй рашчыніце пудовыя дзверы —
Я да людзей панясу Багародзіцу.