Янка Купала: Адвечная песня

А мой ты сакалочак!
А мой ты каралёчак!
Ляжыш, не ўстанеш болей…
О доля ж мая, доля!

Без часу смерць-магіла
Жыццё тваё скасіла;
Ў няшчасную гадзіну
Сіротачак пакінуў.

Сіроткі ўсе малыя,
I есць не маюць тыя,
I дроў няма палена,
I ў пуні няма сена.

Як жыў, як ты свет бачыў,
Усё ж было іначай,
Ці ў полі ты… ці ў людзі…
Што з намі цяпер будзе?

Нашто на свет раджацца,
Хто мае з ім расстацца,
I горкі жаль кідаці
Ўдаве, бацькам, дзіцяці…

Дзяржыць бяда старога,
Хаваюць маладога;
Забрала дамавіна
Не бацьку, але сына.

Не месца мне у хаце:
Не дуж я працаваці;
Пры кім дажыць тут веку
Няшчаснаму калеку?

Вазьму я хіба ўнука,
Ці ў свет ісці навука? —
Пайдзём ад хат да хаты
I к бедным і к багатым.

Збірай, стары, хатомкі,
I зрыўкі, і атопкі:
I жыва з хаты роднай
На сівер на нязводны!

Як згаварыці слова,
I века ўжо гатова,
Закрыць дамоўку можна,
Падходзь прашчацца кожны.

Падходзь, чужы і хатні,
Заглянуць раз астатні
Вось на таго, што дзетак
Без часу кінуў гэтак.

Не кепскім быў суседам:
Шоў прадзедаўскім следам,
Не крыўдзячы нікога;
Цярпеў сам крыўдаў многа.

Чаму, скажы, матуля,
Прыбраны так татуля
Ляжыць у гэтай скрыні
Такі халодны, сіні?

Не лезь ты без патрэбы:
Душа ўжо таткі ў небе.
Не ўстане і на лета;
Памёр ён, значыць, гэта.

Рай светлы, бесканечны
На судзе астатэчным
Дай, Божа, ўсім загнаным
На векі векаў. Аман!

Што насып размыла жвіровы?
Што спаць мне ў зямлі не дае?
Чаго кажаны тут і совы
Зляцелісь на косці мае?

Прэч, гадзіны, сліўні, рапухі!
Хоць згіньце ў праметнай на дне.
Благія і добрыя духі,
Прыблізьцеся жыва ка мне.

Так спаць неахвота век цэлы;
Мне хочацца ведаць, пачуць,
Што чутна на свеце на белым?
Патомкі мае як жывуць?

Ці досыць ім хлеба, да хлеба,
Як добра ім плаціць зямля?
Ці ласкі ад свету, ад неба
Не маюць, як некалі я?

Ці песні пяюць, ці, як мухі,
Ў цянётах гніюць павука?
I ўсё гаварыце мне, духі,
Што зроблена для мужыка.

Мы скажам табе ўсё з ахвотай,
Па смерці тваёй што зайшло:
Не зломлены к шчасцю вароты,
Слязы не ўбыло — прыбыло.

Ўсміхаюцца пусткай папары,
Урода не йдзе, як не йшла.
Па небе за хмараю хмара
Плыве і плыве, як плыла.

Хаціна згнівае у плесні,
Хаўтурны не зводзіцца звон,
Пад дзікія вётравы песні
Пракляцця разносіцца стон.

Завалены сцежкі к прасвету
Крыжамі бясчасных магіл,
А брат твой, мужык, без прывету
Ва ўсім гэтым чахне без сіл.

Табе яшчэ ведаць цікава,
Што стала з сынамі тваймі?
3 усякай вялося ім славай,
Усяк ім жылося з людзьмі.

Адзін, як і ты, шнур пахае,
Карчомкай душу весяліць,
Другога чужына змагае,
А варта пры трэцім стаіць.

Чацвёрты у здзеку загінуў,
За праўду, за крыўду сваю,
Руку адсек пяты машынай
I торбаю корміць сям’ю.

Ну, што? Як старонка, як дзеткі,
Як што між людзьмі ці звярмі?
Я лоўка расставіла сеткі!
Папробуй расплутай вазьмі!

Я сілам цямрычным у рукі
Няпраўд пустазелле дало,
Хай сеюць знішчэнне і мукі,
Хай корча ўсіх змога і зло.

Не міла мне слухаць, не міла
3 зямлі маёй гэткі прывет.
Раскрыйся нанова, магіла:
Страшней цябе людзі і свет.