Янка Купала: Адвечная песня

Гэткае раздолле
На усе староны!
Выарам мы поле
Ў скібіны, ў загоны.

Зерне ў полі зложым
Жменяй спрацаванай;
Зарунейся збожжам,
Цьмяная паляна!

Пройдуць гэтта людзі,
Бедны і багаты.
Дзіўна, дзіўна будзе,
Што зрабіў араты?

Гэй жа, баразною,
Косю мой маленькі!
Гэй жа, за сахою,
Селянін худзенькі!

Гэтак з песняй, гэтак,
3 верай і надзеяй
Кожны свой палетак
Хай арэ і сее!

Ці дождж залівае,
Ці вецер бушуе,
Птушка ані дбае,
Гнёзды ўе, будуе.

Не пытаў араты
Свайго шчасця, долі,
Што дадуць зярняты,
Кінутыя ў полі.

Гэтак з песняй, гэтак,
3 верай і надзеяй
Кожны свой палетак
Абарэ, засее!

Тупы штось нарогі,
Конь ісці не хоча,
Млеюць рукі, ногі,
Пыл засыпаў вочы.

Ліха чуць старое —
Ломіць косці, грудзі.
Жонка, як на тое,
3 полуднем марудзіць.

Гэй, спачыньма, косю!
Люльку закуру я,
Можа, праца после
Лепш памашыруе.

Памажы вам Божа,
Спрацаваны браце!
Выараў прыгожа,—
Толькі засяваці.

Знаць, жывеш шчасліва,
Маеш хату, поле…
Дзе ж мой дом? дзе ніва?
Доля ж мая, доля!

Ён ідзе і плача,
Я плачу парою…
Эй ты, небарача,
А дзе шчасце тое?

Што задумаўся так, Мужычок?
Варта глянуць крыху весялей!
На! касу, малаток і брусок,
I сярпок на! для жонкі тваей!

Званцом шастае ўжо сенажаць,
Цецярэе жытцо і ячмень;
Час на гвалт і касіці, і жаць:
Не на тое настаў Пятроў дзень.

Час такі: ад зары да зары…
Калі ўздумаеш сілы жалець,
Дачакаешся гэткай пары,
Што прыпомніць табе гэта клець,

Што прыпомняць і дзеткі твае,
I скацінка прыпомніць твая,
А Зіма ж запяе, запяе,
Хоць памры — ні жыцця, ні пуцця!

Бяры ж, на! што табе я даю;
Спадкі мне адказала Вясна.
Ідзі працу збіраці сваю,
Сваё дзела даводзь да канца!

Што? куды ты мне кажаш ісці,
Лета яснае, жаць і касіць?
Лёгка песні такія вясці,
Але спробуй на дзеле пажыць.

Свой лажок я падчысціў вясной;
Сеяў шнур — у доўг даў магазын, —
Цяпер, глянь! луг занесен вадой,
Колас, глянь! ці ёсць цэлы адзін.

Еў, не еў, ці адзет, не адзет,
Да ўсяго я ахвотны ў людзей;
3 маёй сілаю лічыцца свет,
Чым жа, чым я на ніве сваей?

Не ўзнімаецца к працы рука:
Апрацівела гора, жыццё.
Эх ты, доля-бяда мужыка,
Ой ты, Лета, ой, Лета маё!

I не стыдна ж табе век-вяком,
Хоць і дуж, як той дуб векавы,
Вясці гутарку ўсё са плачом,
Ніжэй гнуцца павялай травы!

Нараканнем не зможаш бяды,
Хоць дзень, ноч наракай, небарак:
Шчасце ходзіць гады у рады,
Абмінаючы вёску ўсяляк.

Вось, як ведаеш, я ў цябе госць,
Не драмлі ж, як пад лавай тапор,
Заработкі ў дварэ, чула, ёсць,
Шнур збірай свой ды жыва у двор!

Двор я знаю даўно, ой, даўно!
3 году ў год я там сілу ўсю ўпёк;
Калі ж гляну, выходзіць адно:
Пуста хата, свіронак і ток.

Вынімала мне паншчына дух,
Зжыў яе — думаў, воля дасць хлеб,
I ці звёў, ці не звёў той ланцуг,
Як за паншчынай, бедзен і слеп.

I паехаў жа, братка ты мой…
Невялікі, знаць, толк выйдзе ў нас:
На! касу, серп — ваюй хоць з бядой!
Іду Восені выслаць наказ.