Гі Мапасан - Навелы

У гэты момант позірк Марысо выпадкова ўпаў на поўны печкуроў сак, які ляжаў на траве за некалькі крокаў ад яго.

Сонечны прамень зіхацеў на лусцы рыб, якія яшчэ трапяталіся. І раптам Марысо апанавала нейкая слабасць. На яго вачах мімаволі нагарнуліся слёзы.

— Бывайце, Саваж, — прамармытаў ён.

І той адказаў:

— Бывайце, Марысо.

Яны паціснулі адзін аднаму рукі, і абодвух з ног да галавы біла неадольная дрыготка. Афіцэр крыкнуў:

— Агонь!

Дванаццаць стрэлаў зліліся ў адзін.

Саваж, як падкошаны, ніцма паваліўся на зямлю. Марысо, вышэйшы, вагануўся, перакруціўся і ўпаў на свайго прыяцеля ўпоперак, тварам дагары. Па яго фрэнчы, прастрэленым на грудзях, пацяклі цурочкі крыві.

Немец даў яшчэ некалькі загадаў.

Салдаты некуды пабеглі, прынеслі вяроўкі, камяні, прывязалі іх да ног забітых французаў і занеслі трупы на бераг.

Мон-Валер'ен грукатаў і грукатаў, над ім ужо вырасла вялізная дымная хмара.

Два салдаты ўзялі Марысо за галаву і за ногі, два другія гэткім жа чынам паднялі Саважа. Потым яны моцна разгушкалі іх целы і зашпурнулі далёка ў раку. Целы апісалі дугу і стаўма пайшлі пад ваду, бо камяні цягнулі ўніз спачатку іх ногі.

Вада паляцела пырскамі, зашумела, забурліла, потым супакоілася, і толькі маленькія, дробныя хвалі паразбягаліся да берагоў.

На паверхні яшчэ плавалі невялічкія плямкі крыві.

Афіцэр, па-ранейшаму абсалютна спакойны, ціха прамовіў:

— Рэшту зробяць рыбы.

Пасля гэтага ён рушыў да дома.

Але раптам на вочы яму трапіўся сак з печкурамі, што ляжаў на траве.

Ён падняў яго, паглядзеў, усміхнуўся і крыкнуў:

— Вільгельм!

Падбег салдат у белым фартуху. Прусак кінуў яму ўлоў расстраляных французаў і загадаў:

— Ану, падсмаж мне гэтую рыбку, ды давай хутчэй, пакуль яна яшчэ жывая. Будзе чым паласавацца.

І ён зноў запыхкаў люлькай.

Пераклад : Зміцер Колас

Пасля таго, як Вальтэр Шнафс апынуўся разам з захопніцкімі войскамі ў Францыі, ён лічыў сябе самым няшчасным чалавекам на свеце. Ён быў тлусты, хадзіў цяжка, увесь час задыхаўся і пакутаваў ад страшэннага болю ў тоўстых нагах з абсалютна пляскатымі ступакамі. Апроч таго па характары ён быў чалавек мірны, лагодны, і пачуцці ганарлівасці ці жорсткасці былі яму зусім невядомыя. Ён меў чацвёра дзяцей, якіх вельмі любіў, і маладзенькую жонку, бландынку, пяшчоты, мілыя клопаты і пацалункі якой ён кожны вечар прыгадваў з сумным адчаем у душы. Ён любіў уставаць позна і лажыцца рана, няспешна есці далікатныя стравы і піць піва ў ціхіх карчомках. Апроч таго ён лічыў, што ўсё добрае і прыемнае на гэтым свеце знікае разам з жыццём, і таму захоўваў у сэрцы жахлівую, інстынктыўную і, разам з тым, свядомую нянавісць да ўсіх гармат і стрэльбаў, рэвальвераў і шабляў, а больш за ўсё — да штыкоў, бо адчуваў, што не здольны валодаць гэтай гідкаю зброяй з дастатковым спрытам, каб абараніць свой вялізны жывот.

І калі надыходзіла ноч і ён, захінуўшыся ў шынель, лажыўся спаць побач са сваімі франтавымі сябрамі, якія ўжо задавалі храпака на голай зямлі, ён яшчэ доўга думаў пра сваіх, якія былі ад яго так далёка, і пра тую небяспеку, што пільнуе яго на нялёгкім шляху: «Калі заб'юць, што будзе з малымі? Хто іх будзе карміць і гадаваць? Нават і цяпер яны, пэўна, церпяць нястачу, хоць перад тым, як іх пакінуць, ён пазычыў трошкі грошай, каб ім было на што жыць».

І часам Вальтэр Шнафс плакаў.

Перад боем ён адчуваў такую кволасць у нагах, што здавалася, зараз упадзе, і ўпаў бы, каб не баяўся, што пасля ўсё войска прабяжыць па ім. Калі ж вакол чуўся посвіст куль, усе валасы ўставалі дыбам на яго целе.

І гэтак ужо некалькі месяцаў ён жыў у бесперастанным жаху і пакутах.

Армейскі корпус, у якім ён служыў, прасоўваўся да Нармандыі, і аднаго дня Вальтэр Шнафс з маленькім атрадам быў пасланы ў разведку. Яны мусілі проста даследаваць сумежную наперадзе тэрыторыю і вярнуцца назад. Усё ў наваколлі здавалася ціхім, нішто не прадказвала падрыхтаванага нападу ці супраціву.

Прусакі спакойна спускаліся ў невялічкую лагчыну, парэзаную глыбокімі ярамі. Але раптам іх прымусіла спыніцца нечаканая, шалёная пальба. Чалавек дваццаць упалі на месцы. А з маленькага лясочку, велічынёй не болей за далонь, выскачыла кучка французскіх вольных стралкоў, якія кінуліся наперад са штыкамі наперавес.

Спачатку Вальтэр Шнафс застыў, ён быў такі здзіўлены, такі разгублены, што нават не думаў уцякаць. Потым яго апанавала панічнае жаданне задаць драпака, куды-небудзь знікнуць. Аднак, гледзячы на хударлявых французаў, якія подскакам, нібы статак горных коз, ужо набліжаліся да прусакоў, ён адразу сцяміў, што ў параўнанні з імі будзе бегчы не хутчэй за чарапаху. І тут за шэсць крокаў ад сябе ён заўважыў шырокі роў, зарослы густым хмызняком з сухімі лісцямі. Склаўшы ногі, стаўма, як скачуць з моста ў раку, ён скочыў туды, нават не думаючы пра глыбіню.