Таццяна Шамякіна - Кітайскі каляндар і славянскі міфалагічны бестыярыум

Сувязь раслін, жывёл і свету продкаў у абраднасці індаеўрапейцаў яшчэ раз ярка дэманструе непадзельнасць старажытнага мыслення, адзінства старадаўняга космасу, веліч сялянскай язычніцкай культуры.

Паэтызацыя святочнага стала з такой разнастайнасцю страў, якую ў наш час ужо цяжка і ўявіць, — адна з самых яскравых традыцый беларускай мастацкай літаратуры, бо, апяваючы мясную ежу, беларускія пісьменнікі славяць уласна жыццё, яго сілу, вялікія творчыя магчымасці прыроды, а таксама працу селяніна, красы і гонару, асновы нацыі. Беларускія пісьменнікі разумелі важнасць сялянскай культуры і ўмелі ўвасобіць нацыянальны космас у шмат якіх геніяльных радках. Напрыклад, у Якуба Коласа:

Такі стол — апафеоз сельскагаспадарчага года, песня, сімфонія сялянскай працы, сімвал багацця і шчасця — невыпадкова паэт тут ужывае слова «рай». Безумоўна, гэта матэрыяльны рай, рай, звязаны з целам. Але ж чалавек — істота дваістая, цялесна-духоўная. Свіння як сімвал, як вобраз народнай культуры якраз і звязана з «ніжэйшай», цялеснай прыродай чалавека.

Цікавым выяўленнем у творчасці дзеяння нацыянальных архетыпаў, вобразаў калектыўнага несвядомага з’яўляюцца выдатныя філасофскія апавяданні Барыса Сачанкі «Дзік-бадзяга» і Міхася Стральцова «Смаленне вепрука».

Усе згаданыя творы сведчаць, што свіння ў культуры беларусаў — найбольш спрэчная свойская жывёліна. Стаўленне да яе вагаецца ў шырокіх межах.

У той жа час вучоныя лічаць свінню адным з самых разумных істот. Ва універсітэце штата Ілінойс ў ЗША даследчыкі навучылі свіней рэгуляваць тэмпературу ў свінарніку. Высветлілася, што яны добрыя навігатары. Свіння, якая аказваецца ў адкрытым моры, адчувае зямлю за дванаццаць кіламетраў, і гэтым карыстаюцца жыхары астравоў Акеаніі — бяруць свіней у далёкія падарожжы. Амерыканская свіння Прысціла выратавала дзесяцігадовага хлопчыка, які тануў. У чалавека са свінёй шмат агульнага — ныркі, печань, сэрца. Вось чаму ўвага да яе была заўсёды пільная, а вобраз яе шырока выкарыстоўваецца ў лексіцы, у сувенірах або як сімвал назапашвання багацця.

1. Акимушкин И. Мир животных. — М., 1971.

2. Алмазов Б. Прощайте и здравствуйте, кони!.. — Л., 1978.

3. Арлоў У., Сагановіч Г. Дзесяць вякоў беларускай гісторыі. — Вільня, 1999.

4. Асов А. Мифы и легенды древних славян. — М., 1998.

5. Афанасьев А.Н. Поэтические воззрения славян на природу. В 3- тт. — М., 2002.

6. Бауэр В., Дюмоц Д., Головин С. Энциклопедия символов. — М., 1995.

7. Беларуская міфалогія. Энцыкл. слоўнік / С.Санько, Т.Валодзіна, У.Васілевіч і інш. — Мн., 2004.

8. Беларускія народныя казкі, - Мн., 1990.

9. Белицкий М. Забытый мир шумеров. — М., 1980.

10. Белов А.И. Антропологический детектив. — М., 2002.

11. Белякова Г.С. Славянская мифология. — М., 1995.

12. Бирлайн Д.Ф. Параллельная мифология. — М., 1997.

13. Богданович А. Е. Пережитки древнего миросозерцания у белорусов. — Гродна, 1895, Минск, 1995.

14. Бонгард-Левин Г.М. Древнеиндийская цивилизация. — М., 1980.

15. Братья Гримм. Полное собрание сказок. В 2-х тт. — М., 2003.

16. Бройтман С.Н. Историческая поэтика. — М., 2001.

17. Ветах В. Астрология и мифология. — Воронеж, 1994.

18. Волшебный жезл. Сказки народов Индонезии и Малайзии. — М., 1972.

19. Войцеховский А.И. Тайны Атлантиды. — М., 2000.

20. Генон Р. Символы священной науки. — М., 2002.

21. Геродот. История. В 9-ти кн. Кн.4. / Литературные памятники. — Л., 1972.

22. Гете И.В. Избранные произведения. В 2-х тт. Т.2. — М., 1985.

23. Глинка Г. Древняя религия славян // Кайсаров А.С., Глинка Г.А., Рыбаков Б.А. Мифы древних славян. Велесова книга. — Саратов, 1993.

24. Голан А. Миф и символ. — М., 1993.

25. Грейвс Р. Мифы Древней Греции. — М., 1992.

26. Гржимек Б., Гржимек М. Серенгети не должно умереть. Гржимек Б. Не щадя сил / Пер. с нем. / Авт. послесл. и коммент. А.Г.Банников. — М., 1986.

27. Грэймас А.Ю. Пра багоў і людзей. У пошуках этнічнай памяці / Пер. з літоўск. С.Шупы. — Мн., 2003.

28. Гудзь-Марков А.В. Пантеоны богов индоевропейцев и прапантеон. — М., 2001.

29. Гусева Н.Р. Многоликая Индия. — М., 1987.

30. Даниэль С.Б. Библейские сюжеты. — СПб., 1994.

31. Дмитриев Б. Соседи по планете. Домашние животные. — М., 1985.