Мікола Шкялёнак - Беларусь і суседзі

Гл. Шафарикъ. Славянскія древности, переводъ Бодянскаго, 1 т; кн. II, бач. 10—24. L. Niderle. Staroveki, 6. 112, Карскі, о. с. б. 37—38.

Браун. Разысканія въ облости готославянскихъ отношеній. Спб. 1899 г., бач. 82—84.

Карскі, о. с. бач. 39—40.

А. Лаппо-Данілевскій. Скіфскія древности. Заметки Отд. русск. и слав. арх. И.Р.Д. Общ. т. IV. бач. 354, Карскі, о. с. бач. 37.

Гэтак Сапуноў, спыняючыся над гэтымі апавяданьнямі, цалком правільна гатоў бачыць i ў Беларусі “край Кіммэрыянаў, апісываны чорнымі хварбамі ў Адысэі Гомэра і шчасьлівы “край Гіпэрборэйцаў", што жылі ў поўным дастатку колькі ім хацелася, a калі жыцьцё надаядала, кідаліся з высоніх скалістых гораў і ўміралі (Сапуновъ. Река Западная Двина, бач. 1—40).

Глядзі Tomaschek. Kritik der altesten Nachrichten uber den Skythischen Norden, Sitzungsberichte d. K. Аkademie d. W. Phil.-Hist. К. В. 117, 3—5, Бpayн, о. с. бач. 84.

Голубовскій. Исторія Смоленской землі, б. 22—25. В. Данилевичъ, Очеркъ исторіи Полоцкой земли, б. 40—42, цалком падтрымлівае аргумэнтацыю Галубоўскага.

Европеусъ. Об Угорском народе. Тут аўтар паказвае на Вуграў, як насельнікаў Беларусі побач з фінамі. Блізка стаіць да гэтай тэорыі і H.Надеждинъ. Опытъ исторической географіі русскаго міра, б. 50 — 54. Крытыкуе пагляд Европеуса што да Вуграў В. Данилевичъ, о. с. б. 45.

К. Віgа. Die Yorgeschichte der aestischen (baltischen) Stamme im Lichte der Ortsnamenforchung. Leipzig, 1924, b. 22-35.

Kapскi, о. с. б. 40—44. Kaлi на тэрыторыі Беларусі спатыкаецца шмат назоваў балтыцкага паходжаньня, дык гэта ня можа азначаць, што там, дзе гэтыя назовы ёсьць, жылі балты. Магло здарыцца, што беларускія плямёны зжыўшыся з чужымі назовамі і выходзячы ў новыя мясьціны давалі там балтыцкія назовы рэкам і вазёрам, прынесеныя з сабой. Магчыма гэтым тлумачыцца факт, што шмат рэк i вазёр у Беларусі ў розных куткох яе маюць аднолькавыя назовы.

Карскi, о. с. бач. 32—34, Нідэрле, Человечество, бач. 597.

Ibidem, бач. 34.

Карскі, о. с. бач. 35—38.

Ibidem, бач. 47.

M. Шчакаціхін, Нарысы з гісторыі беларускага мастацтва, т. 1, Менск, 1928 г.

Ланглуа и Сеньобосъ. Введеніе въ ізучэніе йсторіі. Перевод Серебряковой, С.П.Б. 1899 г.

Даўнейшыя гродзкія суды ў Беларусі ня маюць нічога супольнага з сучаснымі гродзкімі судамі, бо разглядалі толькі найважнейшыя каральныя справы, не падлягаючыя цяперашнім польскім гродзкім судом. Акты горадзенскага земскага суду.

Пад «Усходняй Беларусяй» разумею Смаленшчыну й Браншчыну.

Таксама, як у некаторых мясцовасьцях замест “грамада” кажацца грумада — пад уплывам вусьняных м.п.

Завітая ад дзеяслова завіць, што азначае закруціць, закончыць.

XVIII том актаў Віл. Арх. Комісіі мае мноства точна апісаных капавішчаў. Там шмат хто можа знайсці знаёмыя сабе назовы й мясцовасьці. Дзеля этнографіі й досьледаў над копнымі судамі важна было-б запісаваць назовы мясцовасьцяў, паходзячыя ад слоў “капа”, “капавішча" й “копішча”.

XVIII том актаў Віл. Арх. Ком. Nr 205, Nr. 324.

Ня ўсе адчак мяшчане зьбіраліся на капу. У тых местах дзе было ўведзена майдэборскае права, мяшчане, падлягаючы яму, часта адмаўляліся выходзіць на капу. Затое мяшчане іншых юрысдыкцыяў, як прыкладам ваяводзкія, клябанскія, манастырскія на капу выходзілі.

Гарачая капа гналася па сьлядох праступніка і мела на мэце затрымаць яго. З прыроды гэтага свайго заданьня яна не магла быць вельмі вялікай, бо спраўнасьць яе тады была-б малая.

XVIII том дае пэўныя асновы дзеля таго, каб цьвердзіць, што капа, калі й дапушчала жанчынаў як сьведак, дык рабіла гэта вельмі неахвотна й выняткава. Затое жаліцца перад капой жанчыны дапушчаліся аднолькава з мужчынамі.

Сьведчуць аб гэтым напр. акты № 141 й 186 ХVІІІ тому.

Валынь была інкорпорована да Кароны ў 1569 г.

Сьцяпан Батура.

У Вялікім Князьстве.

Жыгімонт III.

Яшчэ ў часе малітваў перад брамай места адзін палачанін спытаўся ў Кунцэвіча: «Уладыка, ці моцна трымаешся нашае рускае веры?» Іншы ізноў крыкнуў: «Калі прыходзіш да нас з добрым намерам, — вітаемо цябе; калі-ж не, — тады няхайбы ты лепш ніколі не ўваходзіў у Полацак». Гэтыя воклікі паўтарыліся вастрэй, калі ў катэдру сьв. Зофіі разам з Кунцэвічам увайшлі і езуіты.