«Sicut vero ancilla non bene lavat pannos suos si eos plicatos et involutos in aqua proiciat immo oportet quod explicet eos quoslibet singillatim. Sic confidens debet peccata mortalia explicare et qualibet confessione fricare». MS BAV Vat. lat. 1250 P. II, f. 69r.
Lo specchio di vera penitenzia, под ред. Марии Ленардон (Florence: Florentina, 1925), 180–181. Lo specchio сначала была сборником великопостных проповедей, произнесенных в 1354 году. Затем, по настоянию своей аудитории, Пассаванти переработал их в религиозные сочинения для публичного чтения на народном языке.
Тентлер Грех и исповедь, с. 82–83.
Specchio de’peccati, под ред. Фратеско дел Фуриа (Florence: Tipografia all’Insegna di Dante, 1828), 86.
Исповедальня лишь в семнадцатом столетии становится обязательным элементом внутреннего убранства церкви.
«Fuit digna erubescentia. Et hoc est quod sequitur stans retro… Et est confusio adducens gratiam et gloriam. Hoc est in contra multos qui in nullo erubescunt sed rident dum confitentur». MS Vail. C. 80, f. 56v. Как Альдобрандино Кавальканти , MS BAV Borgh. 175, f. 28v; RLS 1:342, так и Евдей Шаторуский , у Бериу в «Марии Магдалине», упоминают о проблеме смеха во время исповеди.
Лк. 7:38: «Primum est exemplum puridos de culpa commissa. Cuius signum est quia retro stetit. Unde stans retro etc. et merito quia multa et publica peccata commiserat». MS BAV Borgh. 175, f. 28r; RLS 1:341.
В «Ad fratres de poenitentia», переизданном у Жерара Жиля Меерссемана , Dossier de l’ordre de la penitence au XIIIe siecle (Spicilegium Friburgense, vol.7) (Fribourg: Editions Universitaires).
Проповедь IX, PL 158, 271–272.
«Ista patent in evangelio ubi de confessione non agitur quia non fuit ei necessaria cum sacerdos qui earn absolvit sciret omnia peccata eius nude et aperte et omnes circumstantias peccatorum et videret etiam contritionem cordis sufficientiem ad delenda eius peccata. Possible est etiam ea aliqua verba dixisse in quibus fatebatur se esse peccatricem etsi non legatur in evangelio». MS BAV Borgh. 175, f. 28v.
Отсутствие текста исповеди святого Петра породило для богословов и проповедников те же самые проблемы. См. Абеляр Этика.
«Quamvis enim ante mortem Christi et sacramentalis confessionis institutionem sufficerent ad istam peccati remissionem dolor cordi cum lachrymis corporalibus vel etiam mentalibus, sicut apparuit de ista magdalena hie et de petro. Luc. xxii. Ex quo tamen fuit instituta sacramentalis confessio post mortem salvatoris, non sufficiunt… ad peccati remissionem dolor cordis cum lachrymis, sed requiritur necessario verbalis confessio: peccati expressio facta coram illo qui potest solvere et ligare». Проповедь 217, Sermones Bertrandi de tempore et de sanctis. Una cum quadragesimali epistolari. (Страсбург: Георг Хуснер, ок. 1500 г.), с непронумерованными страницами.
«Noli, Domine, indignari ancillae tuae quod importuna me ingero, quod impudens adsto, quod inter delicias gemitus prodo, quod inter epulas lacrymas fundo, quod contristo convivas, quod impedio discumbentes; non possum amplius sustinere, non possum differre, non possum usque post convivium expectare, quia necessitas urget, anxietas angit, amaritudo conturbat, terret formido, moles peccatorum me premit, funes iniquitatum me constringunt, culpa me torquet, conscientia me mordet. Ego sum, Domine, infelix femina, misera mulier, turpis notitia, turpitudine nota, foetens corpore, foeta mente, plena sceleribus, onerata peccatis… Confiteor et cognosco quod digna sum confusione, perditione, damnatione; sed tu, Domine, miserere, qui pro miseris advenisti, propitiare qui pro pecccatoribus descendisti. Ego quidem indigna sum exaudiri; sed tu, Domine, dignus es audire, ideoque indignam exaudi, quia quidquid ultra possim ignoro nisi quod in conspectu tuo dolorem lacrymis manifesto». MS BAV Arch/ Cap. S. Petri D. 211, ff/ 79r—79v. Этот отрывок взят из проповеди, которая вскоре будет опубликована полностью. См. главу 2, прим. 52.
Мне известны только две проповеди, где воссоздан текст исповеди Марии Магдалины. Авторство первой проповеди некогда приписывали Одо Клюнийскому, PL 133, 715, вторая проповедь принадлежит перу Бернардино Сиенскому , проповедь 66 в Opera Omnia, т. 3 (1956 г.), с. 421–422. Гуманист и агиограф Бонинус Момбрициус также написал исповедь в сочиненное им vita святой в Sanctuarium seu vitae sanctorum, 2 т. (Hildesheim-New York: Georg Olms Verlag, 1978), 182.
Meditations on the Life of Christ: An Illustrated Manuscript of the Fourteenth Century, перев. Исы Рагуза , под ред. Исы Рагуза и Розали Т. Грин (Принстон: издательство Принстонского университета, 1961 г.), с. 170—71; Iohannes de Caulibus Meditaciones vitae christi olim Bonaventuro attributae, под ред. М. Сталлингс-Теени , СССМ 153 (1997), 111–112; The Life of Mary Magdalen (London: John Lane, The Bodley Head, 1904), 39–40; Vita di Maria Maddalena» в Vite de’santi padri, под ред. Бартоломео Сорио и А. Рагели (Milan: Ufficio generale di commissioni ed annunzi, без даты), 336.
La confessione di Maria Magdalena (Padua: Alberto di Stendal, ок. 1474 г.), 1. См. также La confessione di Maria Magdalena (Венеция и Тревизо: Анджело Ригеттини, 1621 г.) и La rappresentazione et conversione di Santa Maria Maddalena (Venice: Alessandro de’Vecchi, 1606).
La confessione, 4.
Золотая легенда, т. 1, с. 382. Ремиджио: «Item ponentem cedulam sub palla altaris». MS Flor. Naz. Conv. Sopp. D. 1.937, f. 232r; RLS 5:806. Миниатюру см. MS BAV Vat. lat. 8541, f. 104r. Сборник легенд см. Heiligenleben. Ungarisches Legendarium Cod. Vat. lat 8541 (факсимильное издание и комментарий) (Цюрих: Белсер, 1990 г.), и глава 11, прим. 62.
Золотая легенда, т. 1, с. 382. Перегрин де Оппельн пересказывает это чудо (а заодно и большую часть легенды) в своей первой праздничной проповеди, произнесенной в день Марии Магдалины.
Читать дальше