Фридрих Ницше: Так сказаў Заратустра (на белорусском языке)

О братове мае, гэты створаны мною Бог быў творам рук чалавечых i неразумствам яго, як i ўсе астатнiя божышчы!

Ён быў чалавекам i пры тым толькi малою часткаю чалавека i майго "Я"; а з майго попелу i полымя прыйшоў да мяне гэты прывiд. I праўда ж бо, цi не з iншага свету прыйшоў ён!

I што ж, братове мае? Не перасiлiў сябе я, пакутнiка, я занёс свой попел у горы i набыў сабе сама зыркае полымя. Зiрнiце! Прывiд адпусцiў мяне!

Пакутаю i цярпеннем было б цяпер мне верыць У такiя прывiды: горам i прынiжэннем было б гэта таму, хто ацаляецца. Таму я цяпер прамаўляю пра тагасветных.

Горам i нямогласцю i кароткiм шаленнем шчасця, якое ведае толькi пакутны цярплiвец, створаны ўсе тыя светы.

Стомленасць, якая прагне адным скачком, смяротным скачком дасягнуць апошняга крэсу, мiлажальная стома няведання, што ўжо не хоча болей хацець, гэта яна стварыла ўсiх багоў i ўсе тыя светы.

Верце мне, братове мае! Цела, якое зняверылася ў целе, пальцамi аслеплага духу абмацвала апошнiя сцены.

Верце мне, братове мае! Цела, якое зняверылася ў зямлi, услухоўвалася ў тое, што гаварылi нетры жыцця.

I вось - захацела яно прабiцца праз апошнiя сцены, выйсцi з апошнiх сваiх крэсаў i дастаць таго свету.

Але надзейна схаваны ад чалавека "той свет", гэтае Нешта, нечалавечае, зусiм пазбытае ўсiх чалавечых рысаў; i маўчаць нетры жыцця i нiколi не звяртаюцца да чалавека, акрамя як у вобразе Чалавека.

Сапраўды, цяжка даказаць усякае жыццё i цяжка прымусiць яго гаварыць. Але скажыце мне, братове мае, сама дзiвоснае з усяго iснага - цi ж не даказана яно сама лепшым чынам?

Так, самое маё "Я" i ўвесь хаос супярэчнасцяў яго найбольш сумленна сведчыць пра сваё быццё: творчае, ацэнлiвае, спрагненае "Я" ёсць мера i каштоўнасць усiх рэчаў.

I гэта маё "Я", сама праўдзiвае сведчанне быцця, гаворыць пра цела i iмкнецца да яго, нават калi аддаецца палкiм марам i зламанымi крыламi трапеча.

Найсумленней вучыцца яно гаварыць, гэтае "Я"; i чым болей вучыцца, тым болей знаходзiць слоў, каб хвалiць цела i зямлю.

Новаму гонару навучыла мяне маё "Я", гэтаму гонару цяпер вучу я людзей: не хаваць болей галавы ў пясок нябесных абстракцый, а высока несцi яе, зямную галаву, што стварае сэнс зямлi.

Новай волi вучу я людзей: прыняць той шлях, якiм раней iшлi слепа i наўздогадзь, i ахвоча iсцi гэтым шляхам, i хвалiць яго, i не збочваць з яго потайкам, як гэта робяць хворыя, блiзкiя да смерцi!

Гэта ж яны, хворыя i блiзкiя да смерцi, занядбалi цела i зямлю, выдумалi Незямное i адкупныя i крывавыя ахвяры; але ж нават гэтыя змрочныя труцiзны, такiя салодкiя iм, яны бралi ў зямлi i ў цела!

Ад галечы i гароты сваёй хацелi яны ўцячы, але зоркi былi занадта далёка. I ўздыхалi яны: "Ах, каб былi ў небе дарогi, якiмi можна было б прайсцi ў iншае быццё, каб здабыць шчасце!" - i вось яны выдумалi сабе гэтыя пралазы i крывавы напой!

Няўдзячныя! - яны ўбiлi сабе ў галаву, што здолелi адцурацца цела i зямлi. Але ж каму яны абавязаныя болем i шчасцем таго адцурання? - Свайму целу i гэтай зямлi.

Заратустра лагодны з хворымi. Сапраўды, не гневаецца ён на iхнюю няўдзячнасць i на ўсё, што iх суцяшае. Хай жа яны ацаляюцца i перасiльваюцца, хай ствараюць сабе найвышэйшае Цела!

I таго, хто ацаляецца, не дакарае Заратустра, калi той пяшчотна глядзiць на аблуды свае ды апоўначы крадзецца да магiлы свайго Бога; толькi ж хваробаю i слабасцю цела застаюцца ў мяне яго слёзы.

Заўсёды шмат хворых сярод замроеных i затужаных у божышчы: люта ненавiдзяць яны цiкаўнiка i тую, сама маладую, цноту, якая называецца праўдзiвасцю.

Назад, у морак мiнулага яны азiраюцца; сапраўды, iнакш глядзелi тады на мару i на веру: шал розуму лiчыўся богападабенствам, а паняверка - грэхам.

Задужа добра ведаю я гэтых богападобных i ведаю, чаго яны хочуць: яны прагнуць, каб у iх верылi i каб сумненне лiчылася грэхам. Добра ведаю я i тое, у што яны самi вераць найбольш.

Сапраўды, не ў iншыя светы i не ў адкупную сiлу крывi - яны зацята вераць у цела, сваё iхняе цела ў iх - "рэч у сабе".

Братове мае, услухайцеся лепей у голас здаровага цела - чысты i сумленны ў яго голас. Праўдзiвей i сумленней гаворыць здаровае цела - дужа дасканалае, i гаворыць яно пра сэнс зямлi".

Так сказаў Заратустра.

Пра пагарднiкаў цела

Пагарднiкам цела хачу я сказаць сваё слова. Не павiнны яны нi перавучвацца самi, нi перавучваць другiх, хай толькi разлучацца з целам - i гэтак стануць нямыя.

"Я - цела i душа", - кажа дзiця. I чаму ўсе не гавораць, як дзецi?

Але той, хто прачнуўся i спазнаў, кажа: я - толькi цела, i не болей таго; а душа - толькi слова, якое азначае нешта ў целе.