Перад аблiччам сну нават злодзей саромеецца: нячутна крадзецца ён у змроку начным. Але няма сораму ў начнога вартаўнiка, ён трубiць у дудку i не саромеецца.
Не абы-якая штука - умець спаць: бо на тое трэба чуваць цэлы дзень.
Дзесяць разоў на дзень ты павiнен перасiльваць сябе: гэтая перасiлка дае табе прыемную стому i душы тваёй будзе сонным макам.
Дзесяць разоў на дзень ты павiнен зноў замiрацца з сабою, бо перасiлка гэта горыч, i кепска спiць той, хто не замiрыўся.
Дзесяць праўд ты павiнен знайсцi за дзень, iначай шукацьмеш праўду ўначы, i душа твая застанецца галодная.
Дзесяць разоў на дзень смейся i весялiся, каб уначы не мець клопату з жыватом - гэтым бацькам маркоты.
Мала хто ведае гэта: трэба мець усе цноты, каб добра спаць. Хiба ж буду я сведчыць iлжыва? Хiба буду чынiць пералюбы?
Хiба дазволю сабе пажадаць рабыню блiзкага майго? Не, не паспрыяла б такое добраму сну.
I нават калi ў цябе ёсць усе цноты, не забывайся яшчэ аднаго: умей у свой час паслаць спаць усе свае цноты.
Каб не сварылiся яны, гэтыя ясачкi любыя, тым больш праз цябе, няшчасны!
Будзь з Богам у згодзе i з суседам сваiм, гэтага вымагае добры сон. Будзь у згодзе таксама i з суседавым чортам! Iнакш ён сярод ночы пачне наведваць цябе.
Шануй начальствы свае i слухайся iх, нават калi яны ходзяць крыва! Гэтага хоча добры сон. Хiба ж бо твая ў тым правiна, калi ўлада кульгае?
Таго пастуха назаву сама лепшым, якi пасвiць авечкi на сакавiтых пашах: бо так здабывае ён добры сон.
Я не хачу нi вялiкае чты, нi багатае вучты: ад гэтага запаляецца ў целе каса. Але добра спiцца, калi ёсць добрае iмя i маленькi скарб.
Лепш невялiкi гурток, анiж дурны; але ўсе павiнны прыходзiць i адыходзiць сваiм часам. Гэта спрыяе добраму сну.
Даспадобы мне ўбогiя духам: яны спрыяюць добраму сну. Яны шчасныя, тым болей калi прызнаваць за iмi заўсёды iх рацыю.
Так праходзiць дзень у дабрачынца. А як ноч настае, баюся я клiкаць сон; не хоча ён, каб яго клiкалi, уладыку ўсiх цнотаў!
Я толькi думаю, што зрабiў я i што цэлы дзень мецiў. Цярплiва, як карова, жую гэта ўсё, пытаючыся ў сябе: якiя ж былi тыя дзесяць маiх пераадоленняў?
I тыя дзесяць замiрэнняў, i дзесяць праўдаў, i тыя дзесяць разоў, калi я смяяўся, усцешаны сэрцам?
I вось, пакуль я так разважаю i ўзважваю ўсе гэтыя сорак думак, разбiрае мяне раптам сон, названы ўладыкам цнотаў.
Ён б'е мяне па павеках - i яны цяжэюць, кранаецца вуснаў - i яны не змыкаюцца.
Сапраўды, нячутным крокам ён iдзе да мяне, сама лагодны злодзей, i крадзе мае думкi, i я застываю на месцы, дурны, як гэтая кафедра.
Але ж нядоўга стаю так, змораны сном, i адразу кладуся..."
Слухаючы мудраца, Заратустра смяяўся сам сабе ў сэрцы, бо нешта яму прасвятлiлася. I ён так сказаў свайму сэрцу:
"Дурань гэты мудрэц з яго сарака думкамi, але, мяркую, паспаць ён не дурань.
Шчасны i той, хто жыве з iм побач! Такi сон перадаецца, ён праходзiць нават праз тоўстыя сцены.
Мабыць, сама кафедра ў яго зачараваная. I нездарма сядзяць хлопцы перад прапаведнiкам цноты.
Яго мудрасць кажа: чуваць дзеля добрага сну. Сапраўды, калi б нават жыццё не мела нiякага сэнсу i калi б я быў змушаны выбраць бязглуздзiцу, тады i мне яго мудрасць здалася б найбольш вартаю выбару.
Цяпер мне зусiм зразумела, да чаго колiсь людзi iмкнулiся перад усiм, шукаючы цнотаў. Добрага сну шукалi яны i ў дадатак - цнотаў, увiтых кветкамi соннага маку!
Мудрасць сну без снення - яе прапаведавалi з кафедры ўсе гэтыя хвалёныя мудрацы, iншага сэнсу жыцця яны не ведалi.
I цяпер яшчэ ёсць прапаведнiкi цнотаў, але не заўсёды такiя сумленныя; аднак час iхнi ўжо прамiнуў. I нядоўга яшчэ iм вяшчаць: неўзабаве лягуць i яны.
Шчасныя гэтыя санлiўцы, бо неўзабаве паснуць".
Так сказаў Заратустра.
Пра "тагасветных"
Аднаго разу Заратустра, як усе "тагасветныя", залётаў думкаю па той бок чалавека.
Творам пакутнага i нямоглага Бога здаўся тады мне наш свет.
Ён здаўся мне мрояй i выдумкай Бога; каляровым дымам перад вачмi незадаволенага божышча ўявiўся мне гэты свет.
Дабро i Зло, Радасць i Цярпенне, Я i Ты - усё здавалася мне каляровым дымам перад творчымi вачыма. Творцу рупела адвесцi ад сябе свой позiрк - i ён стварыў свет.
Адвесцi позiрк ад цярпенняў сваiх i забыцца - гэта п'янкая радасць пакутнiкам. Самазабыццём i п'янкою радасцю здаўся мне гэты свет.
Свет, вечна недасканалы; недасканалы адбiтак вечнай супярэчлiвасцi, п'янкая радасць свайму недасканаламу твору - такiм здаўся калiсьцi мне гэты свет.
Так, нiбы той, хто марыць пра iншы свет, нiбы "тагасветны", памкнуў я аднаго разу свае мары па той бок чалавека. А цi праўда - па той?
Читать дальше