Карим Кара - Ак күгәрчен, күк күгәрчен

– Ярый, нәрсә мәшәкатьләнергә, кирәкми иде, – дигән сыманрак сүзләрдән авыз эчендә ботка пешерде. Уңайсызрак иде ят хатын-кыз белән аралашу. Тизрәк тышка атлады, чыга-чыгуга, авызына тәмәкесен алып капты. Коймага терәлеп дигәндәй тукталган машинасы янына чыкты, кабина ишегенең, фургонның бикләрен тикшерде. Зур көпчәкләргә ышыкланып, кече йомышын үтәп куйды. Ахырда кабинасына кереп утырды да, рульгә ике куллап таянып, комсызланып төтен суырды.

Каршында бер урамлы, илле-алтмыш өйле авыл җәелеп ята иде. Яңа күтәрелгән өйләр юк, төзелеш барганы сизелми иде. Киресенчә, ике өйнең берсендә дигәндәй, йә тәрәзәсе юк, йә коймасы авып төшкән. Яшәмиләр дигән сүз инде анысы. Урыслар шулай шул, җиңел холыклы, яшәү авырая башласа, күчмә кошлар төсле китәләр яңа урыннар эзләп. Ә татар, гадәттә, җаны чыкканчы тырмаша туган-үскән урынында, ата-бабайлар нигезе, ди, тагын әллә нәрсәләр… Өч-дүрт көнне ничек үткәрергә монда, хәзердән үк талпына йөрәк туган якларга…

Кабинадан чыкканда, юл капчыгын эләктерде, өстәлгә буш кул белән барып утырмас, иш янына куш булыр. Аш бүлмәсе ягына чыгып баскан иде, хуҗабикә җәһәт кенә мич астыннан ләгән тартып чыгарды, иңбашына тастымал салып, бер кулына сабын, икенчесенә чүмеч белән су алып юындырырга алынды. Су җылы иде, хатын бик тә җитез кыланды. Ир бик тә риза булып, битен кызартканчы ышкып, күрсәтелгән түр урынга, өстәл артына килеп утырды. Төп сый-нигъмәт ярып пешерелгән ярмалы бәрәңге иде, май-фәлән күренмәде. Рәмил ягына этелгән тәлинкәдә ике телем икмәк, сөтсез чәй, ул да үлән чәе. Рәмил капчыгын чишеп ике консервы, бер кап печенье, йөз грамм тирәсе сало алып куйды. Күчтәнәчләрне күргәч, хуҗабикәнең йөзе балкып китте.

– Җитешегез әле, кайнар чагында тәмле була бәрәңге, – дип, ирнең алдына тегесен-монысын эткәләде, пычак алып, салоны юка телемнәргә кискәләп куйды. – Юграк чакка туры килдегез, гаеп итмәссез инде, кем дип әйтим, исемегезне белмим.

– Рәмил, – диде Рәмил, бәрәңгене авызына озатып. – Рома дисәгез дә була, иптәшләр шулай дип йөртәләр.

Көтмәгән җирдән хатын челтерәтеп көлеп җибәрде. Рәхәтләнеп, башын артка ташлап, ак, тигез тешләрен елтыратып көлде ул. Беренче кат Рәмил аңа ихластан төбәлеп карады. Аның Мәймүнәсеннән кайтышрак булыр, яңаклары да суырылган, ә менә күзләре матур икән, төпсез упкыннар диярсең, тартып алырга да күп сорамаслар.

– Юк, мин сезгә Рома дип әйтмәм, – диде хатын, күзләреннән очкыннар чәчеп. Үзенә генә билгеле булган нидер кәефен күтәргән иде аның. – Рәмил бик матур исем. Ник бозарга? Ә мин Матильда. – Хатын кечкенә кулын Рәмилгә сузды. Нечкә бармакларны кытыршы учына алгач, ниндидер кош баласын тоткандай тоелды, леп-леп итеп йөрәге типкәне сизелә әнә…

Шулчак чаршау артында төшләнеп, ахрысы, бала уянып китте. Уянды да авыз күтәреп еларга да тотынды. Матильда, ялт кына торып, чаршау артында югалды. Тавышына караганда өч-дүрт яшьлек, ахрысы, малайга охшаган. Аңа күгәрчендәй гөрләп нидер сөйләде, өзеп-өзеп тын алган бала да үпкә тулы сүзләр әйтте бугай. Ләкин алар сөйләшкәннән бернәрсә дә аңламады Рәмил. Нинди телдә бытылдыйлар соң үзара? Бер мизгелгә генә хатын янә пәйда булды, гаепле елмаеп печенье алды да тагын югалды. Рәмил консервыларның берсен ачып кына куйган иде, җиңел сулап Матильда килеп чыкты, сыгылмалы гәүдәсе белән урындыкны килешле генә урап үтеп, үз урынына килеп утырды. Рәмилнең йөзенә чыккан гаҗәпләнүне сизеп алган, күрәсең, сораганны көтеп тормады.

– Ят тоеламы? Без романилар, сезнеңчә әйткәндә, чегәннәр. Молдавиядән, – дип аңлатып бирде дә, кашларын җыера төшеп, ашыкмый гына бәрәңге ашарга тотынды.

Аның сүзләреннән соң гына уйлары яктырып киткәндәй булды Рәмилнең. Менә ни өчен башта сәеррәк күренде бу хатын, йөзе дә каратут, күзләре дә кап-кара, кашлары-чәчләре дә карга канатыдай. Әйткән сүзләренә кадәр эчтән, күкрәк түреннән чыгалар, моңга уралып. Күрәселәре бар икән, менә инде чегән хатын белән кара-каршы утыра, әкәмәт. Кара әле, рома дигәне теге… Кинәт аңлап алды ул.

– Ром, рома булгач сезнеңчә ни… ир кеше буламы инде? – диде ул, үзенең башы шәп эшләгәнгә шатланып.

– Әйе, – диде хатын, серле елмаеп.

– Романи – чегәннәр, шулаймы?

– Шулай.

– Ә менә син кем?

– Хитана, минем нәселем испан чегәннәренә барып тоташа, шуңа күрә…

– Ә синең ромың кайда? – дип төпченә башлады Рәмил, үзе дә сизмәстән.

Матильда ирен чите белән генә елмаеп куйды:

– Ашагыз әле, суына бит, быел бәрәңге тәмле.

Шулай инде, ни эше бар аның, килеп керүгә сорау ала башлады. Анысы Рәмилнең үзенә дә ошап җитмәде. Шулай да әйтеп куюны кирәк тапты: