Альберт Хасанов - Бүре баласы Чатан

«Берни булса, «Кешеләр! Кешеләр!» дип аһ итәләр. Әниләребез безне, алардан бик сак булырга кирәк, дип кисәтәләр. Кемнәр икән алар Кешеләр? Шуларны үз күзләребез белән күрик әле», – дип, юл өстенә бернинди усал ниятсез чыккан яшь бүреләр булгандыр алар. Ул чакта Газинур, чыннан да, аларны утлы чыралары белән чак тотып өтәләмәде, йоннарын көйдермәде.

Менә бу аланда әүмәкләшүчеләр дә – теп-тере бүре балалары. Башлары зур, тәпиләре озын, танаулары очлы. Койрыклары да артык озын, шөкәтсез. Колаклары тырпайган. Кем белә, бәлкем, әнкәләре дә шушы тирәләрдә генә йөри булыр. Хәзер, менә шушы минутта, аланга атылып кайтып керсә?.. Кайтып керсәме, җүләр?! «Ә-ә, кунаклар бар икән бездә! Хуш килдегезме? Әйдүк, әйдүк, кадерле кунаклар! Түрдән узыгыз!» – дип, колач җәеп каршы алмас. Арыслан булып ажгырып, өстеңә ташланыр. Газинурның бөтен тәне буйлап югары көчәнешле электр тогы узгандай булды. Салкын тир бәреп чыкты. Чыкмас, бар. Бала ул кемгә дә бик кадерле. Бала дигәндә, ана утка да керә, суга да сикерә. Чебешләренә куркыныч янаганда, хәтта чуар тавык та, үз-үзен белешмичә, тилгән-карчыга, хәтта бөркет өстенә ташлана. Ә бу шукларның әнкәләре – соры бүре! Ерткычның ерткычы. Яхшы, исән-имин чакта бу аланнан тизрәк ычкынырга, үкчәңне ялтыратырга кирәк.

Газинур сәгатенә күз салды. Көндезге унберләр тирәсе. Шушы минутларда, бәлкем, Ана бүре, үрдәк-казмы, йә боҗыр-байбак түшкәсеме эләктереп, балалары янына ашыгадыр. Тизрәк, һич кичекмичә китәргә кирәк аларга бу аланнан.

– Кызым, ике әйттермә, хәзер үк төшер көчегеңне кочагыңнан, иптәшләре янына җибәр! – диде Газинур кырыс тавыш белән.

– Нигә, әтием? Кочагымда тәмам эреп ята бит. Әйдә, монысын үзебез белән аска алыйк. Без аны куе сөт белән сыйларбыз. Бу көчек миңа бигрәк ошады.

– Төшер, дидем! Җибәр хәзер үк! Аларны хәтта кулга алырга да ярамый! – диде әтиләре, бу юлы тагы да кискен итеп. – Киттек бу аланнан! Киттек! Үз аланыбызга төшик! Әниләре кайтып керүе бар… Ул чакта…

Газинур, кызларын куркытмас өчен, аланда уйнаган көчекләрнең эт-маэмай балалары түгеллеген, ә ерткыч соры бүре балалары булуын әйтмәде. Бу юлы аның кулында күп итеп теленгән кара чыршы чыралары да юк. Шалашлары каршындагы юкә ботагына элеп куйган, түтәсе ярык берданкасын да алмаган иде. Дөрес, билендә үткен хәнҗәре бар. Урманда хәнҗәрсез йөрми инде ул. Кулында – чукмар башлы чикләвек таягы. Ана бүре кайтып кереп, алар өстенә ташланса, күз күрер. Бирешмәс.

…Әйе, аңар гына бирешмәс. Ике кызын да артына бастырыр. Хәнҗәре белән кизәнер, кулында чукмар башлы таягын уйнатыр, һәрхәлдә, буш кул гына түгел бит. Аннары, нигә әле тавыш куптарырга? Әлеге аланга басып керүчеләр – алар. Алан – бүреләрнеке, һәр ананың үз оясын, үз балаларын сакларга хакы бар. Аланына кайткач, Ана бүре ни кылса да хаклы. Ул үз биләмәсендә, үз өнендә. Әйе, исән-имин чакта, тавыш-гауга куптармый, аларга моннан тизрәк китәргә кирәк.

Айгөл кочагына алган, борын очыннан гына ике-өч тапкыр пәп итеп өлгергән чатан тәпи генә: «Нигә инде алай тиз китәсез? Үзегезне күргән төсле дә булмадым. Алайса, үзегез белән мине дә алыгыз, зинһар», – дигән төсле, аларны алан читенә хәтле килеп, күңелсез генә озатып калды.

Айгөл апасы, кат-кат артына борылып, аңа кул изәде. – Хәзергә сау булып тор, Чатан! Көт мине. Синең яныңа мин әле тагын менәрмен. Без синең белән чын дуслар булып китәрбез. Мин сине әле яңа гына ачкан бик тәмле куертылган сөт консервасы белән сыйлармын. Беләсеңме, нинди тәмле ул?! Телеңне йотышлы. Көт, яме! – дип ышандырды. – Хәзергә сау булып тор, матурым. Чатан аяк, бик ошадың син миңа.

Инде алан читенә җиткәч, Чатанны тагын үз янына дәшеп: «Кил, алайса, юеш борыныңны шушы кулъяулыгым белән корытыйм. Юкса чебеннәр кунып борчыр үзеңне. Чиста йөр, иртән торгач, битеңне юарга онытма», – дип, аны янәдән кулына алып, танавын сөртте. Чатанның борын очыннан гына тагын бер тапкыр пәп итеп алды.

Әтиләре, кече кызының бу гамәлләрен килештермичә:

– Җитте инде, җитте! Киттек бу аланнан! Кхым! Кхым! – дип, кат-кат тамагын кырды.

Матур җәйләр җитеп, чәчәкләргә ишелеп бал төшәр алдыннан, Газинур ел да шулай итә: умарталарын машинага төяп, урманга чыгара. Шулай эшләмичә соң! Аның берсеннән-берсе уңган-булган кызлары, ак мунчаларына суны ишегалдында кое була торып, авылның теге башындагы буадан ташымаслар бит инде. Умарта кортлары да шулай. Алар да балны ояларына авылдан җиде-сигез чакрымдагы болыннан түгел, якында гына үскән йөзәр еллык юкәләрдән ташырлар. Әлбәттә, баш очларындагы шундый хуш исле юкәләрдән!